1B3 - W14 - HC1 Diagnostiek chronische nierinsufficientie Flashcards
Wat is creatinine en wat is creatine?
Afvalproduct van creatinine. Productie in de nieren, hier wordt m.b.v arginine en glycine > guanidineacetaat gemaakt m.b.v animotransferase > lever hier wordt het gemethyleerd en uiteindelijk creatine gemaakt. Creatine gaat naar spierweefsel omdat het samen met fosfocreatine snel ATP kan vormen. Creatinine is een afbraakproduct hiervan, komt in het bloed terecht en wordt via de nieren uitgescheiden.
Op welke manieren kan creatinine gemeten worden?
- Jaffe methode (picrinezuur)
- Enzymatische methode (chemie: serum, plasma, bloedgas, volbloed).
- Referentie methode (niet 24/7)
Wat is de Jaffe methode?
Gebruik picrinezuur als kleurstof om creatinine aan te tonen. Vormt een Janovsky complex en kan bij een golflengte (520nm) gemeten worden > rood/oranje kleur. Snelheid vorming is een maat voor de creatinine.
Wat zijn nadelen van Jaffe bepaling?
Interferentie met meer dan 50 chromogenen.
- Positieve interferentie: ketonen, cefoxitine, hoog totaal eiwit en hyperglycemie.
- Negatieve interferentie: hyperbilirubinemie, de voorloper bilirubine zorgt voor verlaging lichtabsorptie bij 520 nm > fals verlaagd.
Waarom liever de enzymatische bepaling dan de Jaffe methode?
- Beter te gebruiken in bepaalde patientengroepen > DM type I patienten (ketose, extreme hyperglycemie).
- Betere specificiteit (minder fout-positief): geen interferentie door ketonzuren, hoog totaal eiwit en hyperglycemie.
- Betere sensitiviteit (minder fout-negatieven): minder (maar nog wel aanwezige) interferentie door hyperbilirubinemie. Standaarisatie tegen kreatinine LCMS methode.
Wanneer meet je een verlaagde creatinine?
- Lage spiermassa
- Malnutritie
- Interferentie door bilirubine
- Gentamycine, cefalosporine
Wanneer meet je een verhoogde creatinine in het bloed?
- Nierinsufficientie
- Hoge spiermassa (topsporters, bodybuilders)
- Kreatinine supplementen, anabole sterioden
- Dieet met veel vlees
- Spierafbraak
- Hoge koorts
Wat zijn algemene nadelen van gebruik van creatinine?
- Concentratie afhankelijk van leeftijd, geslacht en spiermassa
- Naast glomerulaire klaring ook tubulaire klaring (proximaal), geeft overschatting nierfunctie bij sterk afgenomen glomerulaire filtratie
Hoe kan urine geanalyseerd worden?
- Visualiseren > precipitatie zouten bij KT of 4C.
- Macroscopisch > kleur, geur
- Chemische beoordeling > dipstick, chemieapparaat
- Microscopische beoordeling > cellen, cyclinders en kristallen
Welke soorten proteinurie zijn er?
- Tubulair
- Overflow
- Glomerulair
Wat is tubulaire proteinurie?
Laag moleculaire eiwitten (< 25kDa m.n. alfa1-microglobuline) worden nog wel gefiltreerd (door glomerulus) maar er is geen reabsorptie in de proximale tubulus.
Waarbij komen Bence Jones eiwitten voor?
Multipel Myeloom
Wat is overflow proteinurie?
Grote hoeveelheden laag-moleculaire eiwtten door ziekteproces in voorurine. Er is wel glomerulaire filtratie, maar de reabsorptie van de proximale tubulus schiet tekort.
Wat kan je krijgen als de eiwitten verder dan de proximale tubuli in nefron komen?
Tubulo-toxische nefropathie
Welke ziekteprocessen horen bij overflow proteinurie?
- Multiple myeloom (VLK, Bence-Jones eiwitten)
- AML (lysozyme uit o.a. neurofiele granulocyten)
- In vivo hemolyse (hemoglobine)
- Rhabdomhyolyses (myoglobine)
Wat gebeurt er bij glomerulaire proteinurie?
Fysiologisch: glomeruli zeer efficient om hoog-moleculaire eiwit verlies te voorkomen. Selectiviteit obv grootte (25 kDa) en lading.
Albumine komt uiteindelijk in de urine, wordt bijna niet gefilterd door glomeruli. Albumine wat toch wordt gefilterd wordt gereabsorbeerd door de proximale tubuli.
Wanneer glomerulaire proteinurie?
> 3500 mg/24h in verzamelurine
Wanneer fout-positieve test met dipstick?
- pH > 7
- Ernstige hematurie
- Hoog soortelijk gewicht (>1,03 kg/L)
- Oxiderende stoffen (chloorhexidine, H2O2)
- Fenazopyridine (pijnbestrijding urinewegen)
Wanneer fout-negatief test met dipstick?
- Sterk verdunde urine
- Eiwitverlies anders dan albumine (Bijv. VLK)
Welke soorten glomerulaire proteinurie bestaan er?
- Selectieve proteinurie
- Niet-selectieve proteinurie
Wat is selectieve proteinurie?
Voornamelijk - geladen eiwitten in urine aanwezig. De eiwitten hebben een MW <100kDa, voornamelijk albumine
Wat is niet-selectieve proteinurie?
Verschillende soorten eiwitten in urine aanwezig, niet alleen albumine (wel aanwezig, maar in kleinere hoeveelheid). Naast albumine ook immunoglobulines).
Wat kan je allemaal in een sedimentanalyse tegenkomen?
- Cellen > ery’s, leuko’s, epitheel, bacterien, gist, parasieten en spermatozoa.
- Cylinders > eiwit ‘afgietsels’ van tubuli (mn. lis van Henle). Tamm-Horsfall-eiwit (uromoduline).
- Gevulde cylinders > pathologisch, gevuld met ery’s, leuko’s, bacterien of korrels, vet, biliruine etc.
- Lege cylinders > niet pathologisch, hyaline, was
Welke vormen erytrocyten zijn er?
- Isomorf (normaal, komen uit blaas/urether)
- Dysmorf (niet normaal, kunnen uit nieren komen)
Wat zijn cyclinders?
Afgietsels lis van Henle in nefron, bestaan uit eiwitten: uromobuline.
- Indien cilinders niet gevuld: hyaline cyclinder.
- Indien wel gevuld met cellulaire structuren, met name erytrocyten: glomerulo nefritis vaststellen.
Hoe bereken je de glomerulaire filtratiesnelheid?
Creatinine klaring: GFR = U x V / P van een stof die alleen glomerulaire gefiltreerd wordt.
- GFR x P = Totale hoeveelheid gefilterde stof
- U x V = Totale hoeveelheid uitgescheiden stof (= constant in steady state)
eGFR berekenen indien steady state:
- Cockcroft-Gault: serum creatinine, leeftijd, gewicht en geslacht.
- MDRDD: serum creatinine, leeftijd en geslacht
- CKD-EPI: serum creatinine, leeftijd en geslacht
Wat zegt Cystatine C over de bloedconcentratie?
Niet afhankelijk is van de leeftijd, geslacht, lichaamssamenstelling en spiermassa (kinderen!)
