1B3 - W14 - HC1 Diagnostiek chronische nierinsufficientie

Question 1

Wat is creatinine en wat is creatine?

Answer 1

Afvalproduct van creatinine. Productie in de nieren, hier wordt m.b.v arginine en glycine > guanidineacetaat gemaakt m.b.v animotransferase > lever hier wordt het gemethyleerd en uiteindelijk creatine gemaakt. Creatine gaat naar spierweefsel omdat het samen met fosfocreatine snel ATP kan vormen. Creatinine is een afbraakproduct hiervan, komt in het bloed terecht en wordt via de nieren uitgescheiden.

Question 2

Op welke manieren kan creatinine gemeten worden?

Answer 2

• Jaffe methode (picrinezuur)
• Enzymatische methode (chemie: serum, plasma, bloedgas, volbloed).
• Referentie methode (niet 24/7)

Question 3

Wat is de Jaffe methode?

Answer 3

Gebruik picrinezuur als kleurstof om creatinine aan te tonen. Vormt een Janovsky complex en kan bij een golflengte (520nm) gemeten worden > rood/oranje kleur. Snelheid vorming is een maat voor de creatinine.

Question 4

Wat zijn nadelen van Jaffe bepaling?

Answer 4

Interferentie met meer dan 50 chromogenen.
- Positieve interferentie: ketonen, cefoxitine, hoog totaal eiwit en hyperglycemie.
- Negatieve interferentie: hyperbilirubinemie, de voorloper bilirubine zorgt voor verlaging lichtabsorptie bij 520 nm > fals verlaagd.

Question 5

Waarom liever de enzymatische bepaling dan de Jaffe methode?

Answer 5

• Beter te gebruiken in bepaalde patientengroepen > DM type I patienten (ketose, extreme hyperglycemie).
• Betere specificiteit (minder fout-positief): geen interferentie door ketonzuren, hoog totaal eiwit en hyperglycemie.
• Betere sensitiviteit (minder fout-negatieven): minder (maar nog wel aanwezige) interferentie door hyperbilirubinemie. Standaarisatie tegen kreatinine LCMS methode.

Question 6

Wanneer meet je een verlaagde creatinine?

Answer 6

• Lage spiermassa
• Malnutritie
• Interferentie door bilirubine
• Gentamycine, cefalosporine

Question 7

Wanneer meet je een verhoogde creatinine in het bloed?

Answer 7

• Nierinsufficientie
• Hoge spiermassa (topsporters, bodybuilders)
• Kreatinine supplementen, anabole sterioden
• Dieet met veel vlees
• Spierafbraak
• Hoge koorts

Question 8

Wat zijn algemene nadelen van gebruik van creatinine?

Answer 8

• Concentratie afhankelijk van leeftijd, geslacht en spiermassa
• Naast glomerulaire klaring ook tubulaire klaring (proximaal), geeft overschatting nierfunctie bij sterk afgenomen glomerulaire filtratie

Question 9

Hoe kan urine geanalyseerd worden?

Answer 9

• Visualiseren > precipitatie zouten bij KT of 4C.
• Macroscopisch > kleur, geur
• Chemische beoordeling > dipstick, chemieapparaat
• Microscopische beoordeling > cellen, cyclinders en kristallen

Question 10

Welke soorten proteinurie zijn er?

Answer 10

• Tubulair
• Overflow
• Glomerulair

Question 11

Wat is tubulaire proteinurie?

Answer 11

Laag moleculaire eiwitten (< 25kDa m.n. alfa1-microglobuline) worden nog wel gefiltreerd (door glomerulus) maar er is geen reabsorptie in de proximale tubulus.

Question 12

Waarbij komen Bence Jones eiwitten voor?

Answer 12

Multipel Myeloom

Question 13

Wat is overflow proteinurie?

Answer 13

Grote hoeveelheden laag-moleculaire eiwtten door ziekteproces in voorurine. Er is wel glomerulaire filtratie, maar de reabsorptie van de proximale tubulus schiet tekort.

Question 14

Wat kan je krijgen als de eiwitten verder dan de proximale tubuli in nefron komen?

Answer 14

Tubulo-toxische nefropathie

Question 15

Welke ziekteprocessen horen bij overflow proteinurie?

Answer 15

• Multiple myeloom (VLK, Bence-Jones eiwitten)
• AML (lysozyme uit o.a. neurofiele granulocyten)
• In vivo hemolyse (hemoglobine)
• Rhabdomhyolyses (myoglobine)

Question 16

Wat gebeurt er bij glomerulaire proteinurie?

Answer 16

Fysiologisch: glomeruli zeer efficient om hoog-moleculaire eiwit verlies te voorkomen. Selectiviteit obv grootte (25 kDa) en lading.
Albumine komt uiteindelijk in de urine, wordt bijna niet gefilterd door glomeruli. Albumine wat toch wordt gefilterd wordt gereabsorbeerd door de proximale tubuli.

Question 17

Wanneer glomerulaire proteinurie?

Answer 17

> 3500 mg/24h in verzamelurine

Question 18

Wanneer fout-positieve test met dipstick?

Answer 18

• pH > 7
• Ernstige hematurie
• Hoog soortelijk gewicht (>1,03 kg/L)
• Oxiderende stoffen (chloorhexidine, H2O2)
• Fenazopyridine (pijnbestrijding urinewegen)

Question 19

Wanneer fout-negatief test met dipstick?

Answer 19

• Sterk verdunde urine
• Eiwitverlies anders dan albumine (Bijv. VLK)

Question 20

Welke soorten glomerulaire proteinurie bestaan er?

Answer 20

• Selectieve proteinurie
• Niet-selectieve proteinurie

Question 21

Wat is selectieve proteinurie?

Answer 21

Voornamelijk - geladen eiwitten in urine aanwezig. De eiwitten hebben een MW <100kDa, voornamelijk albumine

Question 22

Wat is niet-selectieve proteinurie?

Answer 22

Verschillende soorten eiwitten in urine aanwezig, niet alleen albumine (wel aanwezig, maar in kleinere hoeveelheid). Naast albumine ook immunoglobulines).

Question 23

Wat kan je allemaal in een sedimentanalyse tegenkomen?

Answer 23

• Cellen > ery’s, leuko’s, epitheel, bacterien, gist, parasieten en spermatozoa.
• Cylinders > eiwit ‘afgietsels’ van tubuli (mn. lis van Henle). Tamm-Horsfall-eiwit (uromoduline).
• Gevulde cylinders > pathologisch, gevuld met ery’s, leuko’s, bacterien of korrels, vet, biliruine etc.
• Lege cylinders > niet pathologisch, hyaline, was

Question 24

Welke vormen erytrocyten zijn er?

Answer 24

• Isomorf (normaal, komen uit blaas/urether)
• Dysmorf (niet normaal, kunnen uit nieren komen)

Question 25

Wat zijn cyclinders?

Answer 25

Afgietsels lis van Henle in nefron, bestaan uit eiwitten: uromobuline.
- Indien cilinders niet gevuld: hyaline cyclinder.
- Indien wel gevuld met cellulaire structuren, met name erytrocyten: glomerulo nefritis vaststellen.

Question 26

Hoe bereken je de glomerulaire filtratiesnelheid?

Answer 26

Creatinine klaring: GFR = U x V / P van een stof die alleen glomerulaire gefiltreerd wordt.

• GFR x P = Totale hoeveelheid gefilterde stof
• U x V = Totale hoeveelheid uitgescheiden stof (= constant in steady state)

eGFR berekenen indien steady state:
- Cockcroft-Gault: serum creatinine, leeftijd, gewicht en geslacht.
- MDRDD: serum creatinine, leeftijd en geslacht
- CKD-EPI: serum creatinine, leeftijd en geslacht

Question 27

Wat zegt Cystatine C over de bloedconcentratie?

Answer 27

Niet afhankelijk is van de leeftijd, geslacht, lichaamssamenstelling en spiermassa (kinderen!)