11. Nedokrwistość z niedoboru żelaza Flashcards
Anemia ↓Fe (syderopeniczna) - Epidemiologia
↓Fe:
7% osób w krajach rozwiniętych
50% osób w rozwijających się
1-2% osób
stanowi 80% anemii
Przyczyny ↓Fe
1. Utrata krwi - główna przyczyna • krwawienia miesięczne • przewlekłe GIB • rozlane krwawienie pęcherzykowe • krwiomocz • wielokrotni dawcy krwi, po urazie / operacji
2. ↑zapotrzebowanie na Fe • wcześniaki, noworodki bez mleka matki • okres pokwitania • K w C i okres laktacji • leczenie na anemię ↓B12 (↑erytropoeza)
- Zab. wchłaniania jelitowego - wchłania się tylko po Fe3+ → Fe2+
• zap. śluzówki Ż H.pylori / autoimm, gastrektomia, operacja bariatryczna, celiakia (bo redukcji do Fe2+ sprzyja ↓pH)
• szczawiany, fityniany, herbata, jaja, dieta ubogobiałkowa
4.↓podaż - w diecie zwykle 10-15mg Fe dziennie, ale tylko 10% się wchłania
IRIDA
Genetycznie uwarunkowana (AR) anemia ↓Fe oporna na leczenie żelazem
Skutki ↓Fe
zab. syntezy hemu → erytrocyty mają mniej hgb i mniejszą objętość (↓chromia, mikrocytoza)
Początkowo Hb i MCV w normie, ale ↓Fe w szpiku - ↓ferrytyny, ↓wysycenia transferyny żelazem (TfS) i ↑TIBC
Jawny ↓Fe
↑TIBC - całkowita zdolność wiązania Fe
↑ sTfR - rozpuszczalny receptor dla transferyny
↓ferrytyny
↓TfS - wysycenie transferyny żelazem
Dalsze nasilenie prowadzi do anemii - ↓Hb i ↓MCV, nasilają się powyższe zmiany
Fe w szpiku może nie być obecne
Objawy anemii ↓Fe
- typowe objawy anemii
- spaczony apetyt (pica - apetyt na niejadalne rzeczy)
- łamliwość i wypadanie włosów
- blade i kruche paznokcie
- sucha skóra
- bolesne pęknięcia w kącikach ust
• zsp. Plummer-Vinsona - rzadko, gładki język, ból i pieczenie lub suchość w ustach i trudne połykanie (skurcz przełyku w ok. zapierściennej) - czynnik ryzyka płaskonabłonkowego raka przełyku
Morfologia krwi w anemii ↓Fe
- ↓RBC
- czasami: ↓WBC, N/↑ PLT
- ↓Hb, ↓Hct, ↓MCV, ↓MCH, ↓MCHC, ↑RDW, ↓RC, ↑EPO
- rozmaz: ↓chromia, mikrocytoza, anizocytoza, poiklocytoza, eliptocyty, krwi w kształcie cygara
Ocena gospodarki żelazowej w anemii ↓Fe
- ↓Fe (jest wyższe rano), ↓ferrytyny, ↓hepcydyny, ↓TfS
* ↑TIBC, ↑UIBC (utajona), ↑sTfR
Biopsja szpiku w anemii ↓Fe
• nie jest wymagana do rozpoznania anemii
- ↑plazja ukł. czerwonokrwinkowego
- zab. i zahamowanie dojrzewaia erytroblastów
- brak/↓ syderoblastów <10%
Endoskopia GOPP i DOPP w anemii ↓Fe
Do znalezienia przyczyny ↓Fe
Zleć:
• każdemu ♂
• każdej ♀ po menopauzie
• ♀ przed menopauzą, jeśli zgłasza objawy PP, u członka rodziny RJG lub jeśli anemia jest oporna na leczenie
Ocena zasobów Fe przy obecnym stanie zapalnym
Trudne, bo:
• ↑ferrytyny (białko ostrej fazy) - magazyn Fe
• ↓transferryna (ujemne białko ostrej fazy)
Różnicowanie anemii ↓Fe z anemią ch. przewlekłych
Cechy wspólne
• ↓[Fe]
• ↓RC
Cechy anemii ch. przewlekłych: • Hb zwykle +9g/dl • MCV, MCH, MCHC - N • TIBC ↓ • Ferrytyna ↑/N • sTfR N • hepcydyna ↑ • EPO ↓ • Fe w szpiku kostnym +
Różnicowanie anemii ↓Fe z anemią syderoblastyczną
Wspólne:
• ↓MCH
Cechy anemii syderoblastycznej • MCV - N/↓/↑ • Fe, TfS, ferrytyna - ↑ • TIBC - N • Fe w szpiku ↑ • syderoblasty pierścieniowate
Różnicowanie anemii ↓Fe talasemią β
Wspólne:
• MCV, MCH, MCHC, RC - ↓
Cechy talasemii β • RBC - N/↑ • Fe - N/↑ • TIBC - N/↓ • ferrytyna - N/↑ • Fe w szpiku - + • krwinki tarczowate
Leczenie anemii ↓Fe
- spożywaj produkty bogate w Fe - czerwone mięso, ostrygi, rośliny strączkowate, warzywa liściaste
- unikaj pokarmów ↓wchłanianie - kawa, herbata, kakao, orzechy, kasze, zboża, fosforany
- unikaj IPP, leków zobojętniajacych HCl, tetracyklin
- Fe p.o.
- Fe i.v.
- KKCz
Fe p.o. w anemii ↓Fe
- na czczo w 1 albo w 3 między posiłkami
- do uzyskania prawidłowych Hb i ferrytyny i przez następne 3mce
- po 7d powinno ↑RC, po 1-2 tyg. ↑Hb o ok. 2 g/dl (skuteczne leczenie)
- unikaj przyjmowania z posiłkiem, IPP, zobojętniających, tetracyklin
- wchłanianie ↑ kw. askorbinowy
- X - N, bB, bG, biegunka / zaparcia
- unikaj podawania Fe, gdy nie jest to anemia ↓Fe lub przyczyna jest w inny sposób odwracalna
Fe i.v. w anemii ↓Fe
- gdy nietolerancja/nskut p.o.
- PChN, przewlekła ch. zapalna jelit lub zab. wchłanianie
- potrzeba szybkiego uzupełnienia Fe (hemodializa, CTH) lub utrata Fe jest duża (GIB)
- X - reakcja nadwrażliwości - monitoruj +30min po wlewie
KKCz w anemii ↓Fe
- objawowa anemia
- hospitalizowani poddawani operacji ortopedycznej/kardiochiru
jeśli Hb max 7g/dl (8 jak ChSN) - - docelowo 7-9 g/dl
Kiedy rekomendowane jest przyjmowanie prep. Fe w ciąży
- przed 16tc., gdy anemia ↓Fe (Hb<11 i ↓ferrytyny)
* do 30mg/d po 16tc. u kobiet bez anemii, ale z ferrytyną <60
Anemia ↓Fe powoduje w ciąży częściej
- poronienie
- poród przedwczesny
- CC
- IUGR, małą masa urodzeniowa
- obumarcie wewmaciczne
- przedwczesne oddzielenie łożyska
- st. przedrzucawkowy
- wady rozwojowe
- wydłużony czas porodu
- zab. inwolucji macicy, krwawienie poporodowe
- zakażenie poporodowe
- wcześniactwo i powikłania
- anemia, podatność na zakażenia u dziecka
