Мемлдің Аумақтық Морфологиясы Flashcards
Мемл аумағының басты белгілері
1) Игерілу беңгейі
2) Табиғи ландшафтыларының типтері
3) Мемл шегаралық түрлері мен пішіндері
4) Гео орнының ерекшеліктері
5) Жерінің ауданы
Дж мемлдерді ауданы б-ша топтастырған ғалым
Пирожник
Дж алып мемлдердің саны
9
(2,5 млн км² астам)
Дж ауданы жағынан ірі мемлдердің саны
25
(350 мың - 2,5 млн км²)
Дж жерінің ауданы жағынан алып мемлдер
РФ, Канада, Қытай, АҚШ, Бразилия, Аустралия Одағы, Үндістан, Аргентина, Қз
Адам қоныстанған құрлықтың 58%-ын алып жатқан елдер
Алып елдер
Жерінің ауданы 30 мың км²-ден аспайтын микромемлдерге жатады
Ватикан, Монако, Лихтенштейн, Мальта, Андорра, Мальдив Респ, Науру, Тувалу
Аустралия одағының шөлдер алып жатқан бөлігі
1/3 бөлігі
РФ табиғи қатал аудандарының алып жатқан бөлігі
3/5 бөлігі
Ел аумағындағы игерілген аудандар үлесі
Тиімді аумақтар
Әлемдік экономика орталықтары мен маңызды халықаралық қатынас жолдарынан шалғайда орналасқан елдер
Перифериялық елдер
Аумағы арқылы маңызды халықаралық қатынас жолдары өтетін елдер
Транзиттік елдер
Белгілі бір мемлдің егемендігіндегі гео кеңістіктің бөлігі
Мемл аумағы
Мемлдің гео орнының ерекшеліктері
Физикалық-географиялық, экономикалық-географиялық, саяси-географиялық
Экватор сызығы кесіп өтетін елдер саны
13
Елдерді экономикалық-географиялық орны б-ша жіктеу
Орталық елдер, перифериялық елдер, транзиттік елдер, ішкері елдер, теңіз маңы елдері
Мемл аумағының морфологиялық ерекшеліктері б-ша елдердің типтері
Созыңқы пішіндегі елдер, біртұтас аумақты алып жатқан мемлдер, шашыраңқы мемлдер, құрамында анклав бар елдер
Созыңқы пішіндегі мемлдер
Чили, Норвегия, Швеция, Вьетнам, Италия, Панама, Того, Гамбия
Морфологиялық ерекшелігі б-ша созыңқы пішіндегі мемлдердің ерекшеліктері
Аумақты басқарудағы қиыншылық
Аумағы квадрат н/е дөңгелек пішінді болып келетін елдердің типі
Біртұтас аумақты алып жатқан мемлдер
Біртұтас аумақты алып жатқан мемлдер
Франция, Испания, Польша, Венгрия
Биік Анд тауларымен екіге бөлініп жатқан мемл
Перу
Аумағы біртұтас емес, бірнеше бөліктерден тұратын елдердің типі
Шашыраңқы мемлдер
Шашыраңқы мемлдер
Индонезия, Филиппин, Малайзия, АҚШ
Шашыраңқы мемлекеттердің ерекшеліктері
Басқару ж/е қорғаныс, қатынас, экономикалық байланыстар б-ша қиындықтар туындайды
Ел аумағының басқа мемл аумағын толығымен қоршалып жатқан бөлігі
Анклав
Құрамында анклав бар мемлдер
Ресей, Испания
Ресейдің анклавы
Калининград
Испанияның анклавы
Сеута, Мелилья
Марокко аймағында орналасқан Испанияның анклавтары
Сеута, Мелилья
Мемлдіғ қауіпсіздігі мен егемендігін сақтап қалудың маңызды шарты
Мемл шегара
Шегараларды зерттейтін ғылым саласы
Лимология
Көршілес мемлдердің арасында келіссөздер арқылы мемлекеттік шегаралардың жалпы ережесі мен мен бағыттарын анықтау
Шегаралар делимитациясы
Жергілікті жерде шегаралық белгілер қою арқылы мемл шегараны анықтау мен белгілеу
Шегаралар демаркациясы
Мемл шегаралардың атқаратын функциялары
Бөлуші, жалғастырушы, сүзгілік
Адам, тауар, басқа да қозғалыстарды шектейтін шегараның функциясы
Бөлуші
Шегараның жалғастырушы функциясы
Көрші мемлдердің шаруашылық байланысын нығайту, шегаралық аудандарда бірлескен жобалар жасау, табиғат ресурстарын бірлесіп пайдалану
Шегараның сүзгілік функциясының ерекгеліктері
Елдің аумағына келетін қауіп-қатерді, теріс ағымдар мен тыйым салынған тауарларлы, адамдар легін өткізбеу
Мемл шегаралардың түрлері
Табиғи, жасанды
Табиғи шегараның ерекшеліктері
Тау, өзен, көл, теңіз арқылы бөліну
Жасанды шегараның ерекшеліктері
Антропогендік шегара
Дж теңізбен шектеспейтін елдер саны
44
Дж құрлықтың шегарасы жоқ елдердің саны
36
Құрлықтағы шегараларлың ұзындығы б-ша Қз алатын орны
5
Мемлдердің өзара келісімі негізінде белгілі бір аумаққа иелік ету құқығының бір мемлден екінші бір мемлге берілуі
Цессия
1867ж АҚШ-тың Ресейлен сатып алған жері
Аляска
Халықаралық сот н/е арбитраж шешімі б-ша бір мемл құрамында болған аумақты басқа мемлекетке беру
Адьюдикция
Мемлекет аумағының құрлық бөлігінің табиғи н/е техногендік жолмен ұлғаюы
Аккреция
Өзінің территориясын табиғи жолмен ұлғайтып жатқан мемлдер
Нидерланд, Сингапур, Парсы шығанағы
Шағын мемлдің ірі мемл құрамына қосылу
Өз еркімен қосылу
Өз еркімен қосылу
1944ж Тува өз еркімен көршілес жатқан КСРО құрамына қосылды
1964ж Танзания мемлекетін қалыптастырған елдер
Танганьика, Занзибар
1971ж бұрынғы Келісімдік Омандағы бытыраңқы араб әмірліктерінің қалыптасуынан пайда болған мемл
БАӘ
Еліміздің қүрлықтық шегарасының ұзындығы
13 394 км
Дж ең ұзын құрлықтық бөлінбеген шегара
Ресей мен Қз
Қз мен Ресей арасындағы шегара ұзындығы
7591км
Қз мен Өзбекстанның шегара ұзындығы
2354км
Қз мен Қырғызстанның шегара ұзындығы
1241км
Қз мен Қытайдың шегара ұзындығы
1782км
Қз мен Түрікменстанның шегара ұзындығы
426км
Каспий теңізі арқылы өтетін теңіздік шегараның ұзындығы
2000км
Қз жалпы шегара ұзындығы
15 394км
Халықаралық құқықта келісуші жақтардың ортақ принциптері мен мақсаттарын негіздейтін құжат
Декларация
1992-98ж бастап, 2002 жылға дейін Қз-мен шегараны делимитациялау, демаркация аяқталған мемл
Қытай
1999ж қыркүйегінен 2005ж дейін Қз-мен шегараны делимитациялау жүргізілген мемл
Ресей
Қз мен Ресей арасындағы мемл шегара туралы шарт қабылданған жыл
2005ж 18 қаңтар
2000-2002ж аралығында Қз-мен шегара делимитациялау өткен ел
Өзбекстан
2001ж 5 шілдеде шегараларды делимитациялау, демаркацияға қол қойған мемлдер
Қз мен Түрікменстан
Қз мен Қырғыз Респ арасындағы мемл шегара туралы шарт қабылданған жыл
2001ж 15 желтоқсан
КСРО құрамында болған мемлдердің шегараларын анықтайтын құжаттар
1) Алматы Декларациясы 1991ж 21 желт
2) ТМД шеңберінде ынтымақтастық қағидаттарын сақтау туралы Декларация (1992ж 14 ақпан)
3) Екі жақты құжаттар
4) ТМД-дағы мүше елдердің егемендігін, аумақтық тұтастығын ж/е шегараларлың ынтымақтастығын сақтау туралы Декларация
(1994ж 15 сәуір)
5) Одақтық д/е республикалық деңгейдегі Жоғарғы Кеңестердің заң актілері