Геоэкономика Flashcards
Мемлекеттердің халықаралық деңгейдегі экономикалық стратегиялары мен тактикаларын зерттейтін ғылым
Геоэкономика
Геоэкономика мақсаты
Біртұтас жүйе ретінде ғаламдық экономикалық кеңістіктегі үдерістерді, даму тенденцияларын талдап, болжам жасау
Геоэкономиканың зерттеу міндеттері
Экономикалық көрсеткіштер арқылы ғаламды танып білу, ғаламдық экономикалық кеңістіктегі экономикалық қатынастар жүйесін талдау, ұлттық экономикалар мен халықаралық экономикалық құрылымдардың өзара байланыстарын зерттеу
Геоэкономиканың зерттеу міндеттері 2
Экономикалық факторлардың мемлекеттер мемлекеттер саясатына алғышарт болатындығы жөнінде негіздеме жасау, мемлекеттердің әдемдік нарықтағы бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында экономикалық стратегиясын негіздеу
Геоэкономиканың зерттеу салалары
Географиялық жағдай,
экономикалық қуаттылық, бәсекеге қабілеттілік, саясат пен экономика
Геоэкономиканың зерттеу салаларын жіктеп көрсеткен
А. Неклесса
Геоэкономикалық технологиялар көмегімен әлемдік нарықта экономикалық мақсаттарға қол жеткізу ж/е болуы мүмкін жанжалдардың алдын алу жоспары
Геоэкономикалық стратегия
Геоэкономикалық түсініктер жүйесі сипатына қарай жіктеледі
Нысандық, кеңістіктік, көрсеткіштік, үдерістік
Геоэкономиканың кеңістіктік түсініктері
Геоэкономикалық кеңістік, аймақ, өсу полюстері, ғаламдық орталықтар, жартылай периферия, периферия, еркін сауда аймағы, экономикалық шегаралар
Геоэкономиканың нысандық түсініктері
Әлемдік нарық, әлемдік экономика, ұлттық экономика, экономикалық стратегия, инфрақұрылым, халықаралық ұйымдар
Геоэкономиканың көрсеткіштік түсініктері
Нарық көрсеткіштері, бәсекеге қабілеттілік, жіө, жұө, сыртқы сауда көлемі, сыртқы қарыз, инвестиция
Геоэкономиканың үдерістік түсініктері
Жаһандану, ынтымақтастық, бәсекелестік, инфляция, геоэкономикалық шиеленіс, демпинг, халықаралық еңбек бөлінісі, экономиканың либералдануы
Нарықтың аса маңызды көрсеткіштері
Нарықтың сыйымдылығы, нарықтың жағдаяты, нарықтың тауарлық құрылымы, нарықтың гео құрылымы
Нақты әрбір сәтте нарықта өндіріліп, нарыққа жеткізілетін ьауар мөлшері
Нарық сыйымдылығы
Сұраныс пен ұсыныстың арақатынасы
Нарық жағдаяты
Бәсекеге қабілетті елдің анықтамасын айтқан ресей ғалымы
Мироненко
Экономикалық өрлеудің қарқынын, халықтың еңбекпен қамтылуы мен нақты табыс мөлшерін арттыруға қабілетті ел
Бәсекеге қабілетті ел
Дж экономикалық жүйенің заңдылықтары жүзеге асатын ғаламдық кеңістік
Геоэкономикалық кеңістік
Әлемдік экономика субъектілерінің арасындағы тауарлар мен қызметтерді сатып алу, сату әрекеттерінің ғаламдық жүйесі
Әлемдік нарық
Отандық ж/е шетелдік инвесторлардың қаржылық-экономикалық қызметіне неғұрлым қолайлы жағдай жасалған аумақтар
Арнайы экономикалық зоналар
Экономикалық субъектілер мен үдерістердің кеңістік заңдылықтарын зерттейтін географиялық ғылым саласы
Экономикалық география
Геоэкономика ғылым бөлінетін бағыт
Теориялық, қолданбалы
Айналымға жаңа ақшаларды шығару арқылы ақша массасын ұлғайту
Эмиссия
Барлық эмиссиялық табыс құйылатын аймақ
Әлемдік экономикалық орталықтар
Қазіргі экономикалық кеңістік моделін жасаған
И. Валлерстайн
Ғаламдық орталықтарға жататын елдер (әлемдік ядро)
АҚШ, ЕО, Жапония
Жапсарлас өтпелі аймақтарға кіретін елдер
Балқан түбегі елдері, Португалия, Ирландия, Оңтүстік-Шығыс Азия елдері, ТМД елдері
Жартылай периферия аймақтарға кіретін елдер
Балқан түбегі елдері, Португалия, Ирландия, Оңт-Шығыс Азия, ТМД елдері
И. Валлерстайн моделі б-ша шет аймақтарға кіреді
Азия, Латын Америкасы, Мұхит аралдарының артта қалған елдері
И.Валлерстайн моделі б-ша перифериялық аймақтарға кіреді
Азия, Латын Америкасы, Мұхит аралдарының артта қалған елдері
Америкалық қазына арқылы эмиссия жасайды
Доллар
Құнды қағаздар шығарылатын валюта
Доллар
Оңт-Шығыс Азия елдері үшін юасты эмиссиялық валюта
Жапония йенасы
Қазіргі кезде аймақтық валюта деңгейінен әлемдік валюта деңгейіне шыққан валюта
Еуро
Периферия елдерімен саудада өздерінің басымдылықтарын көрсететін аймақ
Жартылай периферия (жапсарлас өтпелі аймақ)
Әлемдік орталықтарға эмиссиялық, саяси тәуелділіктері басыс болатын аймақтар
Периферия (шет аймақтар)
Шаруашылық факторларын ұйымдастырудың факторлары шартты түрде бөлінеді
Дәстүрлі, заманауи
Шаруашылық факторларын ұйымдастырудың дәстүрлі факторлары
Аумақтық, көлік, тұтынушылық, еңбек ресурстық, ЭГЖ, табиғи-ресурстық
Әлемдегі жер көлемі ең үлкен ел
Ресей
Аумағы біркелкі игерілмеген мемл
Ресей
Жер тапшылығын сезінудегі ел
Сингапур
ЭГЖ басты 4 түрін атап көрсеткен
Баранский
ЭГЖ 4 түрі
Орталық, теңіз маңы, көршілік, шеткі
Дамудың жоғары деңгейі тән эгж
Орталық
Халықаралық қатынастардың дамуы тән эгж
Теңіз маңы
Өндірістік байланыстардың дамуы тән эгж
Көршілік
Экономикалық дамудың тежелуі тән эгж
Шеткі
Тарихи тұрғыдан алғанда өндірісті орналастыруда эгж 3 элементі
Орталық, көршілік, теңізге шыға алу
АҚШ үшін орталық болып табылатын аймағы
Солт-шығыс
Қытай үшін орталық болып табылатын аймағы
Шығыс
Аустралия үшін орталық болып табылатын аймағы
Оңтүстік-шығыс
Канаданың көршілік жағдайдың қолайлы ықпалы байқалатын ауданы
Оңтүстік-шығыс
Мексиканың көршілік жағдайдың қолайлы ықпалы байқалатын ауданы
Солт
Өзінің теңіз жағалауындағы орнын тиімді пайдаланатын елдер
Қытай, Сингапур, Корея Респ, Нидерланд
Шаруашылық факторларын ұйымдастырудың заманауи факторлары
Ғылыми, экологиялық
1830ж алғаш кибернетика терминін енгізген
Ампер
Кибернетиканың негізгі қағидаларын тұжырымдаған
Винер
Кибернетика негізін салуыша деп есептелінетін ғалым
Винер
Шаруашлық құрылым б-ша елдердің топтары
Аграрлы, аграрлы-шикізаттық, индустриялдық, постиндустриялдық
Ауылшаруашылық үлесі басым шаруашылық құрылымы тобы
Аграрлы
Ауылшаруашлыығ өндірісі мен отын, шикізат экспортына тәуелді болатын елдер
Аграрлы (дамушы) елдер
Халықтың 73% ы ауылдық жерде тұратын елдер тобы
Нашар дамыған елдер
Ауылдық жерлерде халықтың 25% ғана тұратын елдер тобы
Дамыған елдер
Халықтың бачым көпшілігі ауылшаруашылығымен айналысатын елдер тобы
Нашар дамыған елдер
Ауылшаруашылығы өнімдерінің ЖІӨ құрылымындағы үлесі 20% құрайтын елдер
Дамушы елдер
Дамыған елдердегі ауылшаруашылығы өнімдерінің ЖІӨ-дегі үлесі
3%
ЖІӨ 60%-ын ауылшаруашылығы құрайтын елдер
Сомали, Сьерра-Леоне
Ауылгаруашылығы мен өндіруші өнеркәсіп басым үлесі басым шаруашылық құрылымы тобы
Аграрлы-шикізатты
Шикізат пен отын ресурстарының экспорты дамушы елдердегі табыс көзі болатын елдер тобы
Аграрлы-шикізатты
Негізгі валюта түсімін 92%-ға дейін шикізат экспорты беретін елдер
Африканың Сахарадан оңтүстікке қарай орналасқан елдер
Аграрлы шикізатты елдер тобы
Папуа- Жаңа Гвинея, Алжир, Гвинея, Қырғыз Респ, Кот-д’Ивуар
Өңлеуші өнеркәсіп пен құрылыс басым шаруашылық құрылымы тобы
Индустриялдық
Индустриялдық елдердің ерекшеліктері
Шетел инвестициясы мен жоғары технологиялар; арзан жұмыс күші есебінен экономиканың, өнеркәсіптің жоғары қарқынмен дамуы
Шаруашылықтың индустриялдық құрылымы тән елдер
Азиялық даму үлгісіндегі елдер, Латынамерикалық даму үлгісіндегі елдер
Азиялық даму үлгісіндегі елдер
Малайзия, Тайланд
ЖІӨ-нің юасым бөлігін қызмет саоасы құрайтын шаруашылық құрылымы тобы
Постиндустриялдық
ЖІӨ-інде ауылшаруашылық үлесі 2-5%дан аспайтын елдер
Постиндустриялдық
Қызмет көрсету саласы ЖІӨ-нің 70%ын құрайтын елдер тобы
Постиндустриялдық ел
“Жаңа экономика” феномены құрылымы
Білім беру, ақпараттық-коммуникациялық нарықтар, инновациялар өндіріс, жоғары технологиялар саласы, ақыл-ой қызметтерін көрсету
Ақыл-ой қызметтері
Маркетинг, кеңес беру, талдамалық қызметтер
“Білім экономикасы”, “ақпараттық экономика” деп аталатын шаруашылық құрылымы
Постиндустриялдық
Дж шаруашылық құрылымы жіктелетін аймақ саны
7
Дж шаруашылықы құрылымындағы 7 аймақ
Солт Америка, Латын Америкасы, Африка, Аустралия ж/е Мұхиттық аралдар, ТМД, Шетелдік Еуропа, Азия
Аймақтар өз кезегінде жіктеледі
Аймақшаларға
Еуропаның 4 аймақшасы
Шығыс Еуропа, Батыс Еуропа, Солтүстік, Орта ж/е Оңт Еуропа
Экономикалық зоналар ел ішінде жіктеледі
Экономикалық аудандар, өнеркәсіп тораптары, өнеркәсіп орталықтары
Екі бөлікті модель құрылымы
Дамыған, дамушы
(Солт, оңт)
Дамыған елдердің басым көпшілігі орналасқан
Солт жартышарда
Оңт жартышарда шоғырланған елдер
Дамушы елдер
Үш бөлікті модель құрылымы
Дамыған, дамушы елдер мен өтпелі экономика
Жаңа үш бөлікті модель құрылымы
Ғаламдық орталықтар, жапсарлас өтпелі аймақтар ж/е шеткі (периферия)
Көп бөлікті модель құрылымы
10 орталықты
Еуропа, Солт Америка, Жапония, Қытай, Үндістан, Оңт Батыс Азияның мұнай өндіретін елдері, ЖИЕ, ТМД елдері, Бразилия ж/е Мексика
Қазіргі жағдайда дж юойынша шаруашылықтың аумақтық ұйымдасуының кең тараған формасы
Арнайы экономикалық аудан