Атмосфера Құрылымы Flashcards
Жер ғаламшарын қоршап тұрған ауа қабықшасы
Атмосфера
Металды тескен жағдайда ол жерге ауа жиналатынын анықтаған орыс ғалымы
М. В. Ломоносов
1774 жылы ауаның құрамдас бөліктерін зерттеп, атау берген зерттеуші
А. Лавуазье
Ауа құрамындағы азоттың үлесі
78%
Ауаның 78%ын алып жатқан элемент
Азот
Ауа құрамындағы оттегі үлесі
21%
Ауаның 21%-ын алып жатқан элемент
Оттегі
Ауа құрамындағы инертті газдар үлесі
0,93% (0,94%)
Ауының 0,93% алып жатқан элемент
Инертті газдар
“Атмос” сөзінің мағынасы
Бу
Ауа құрамындағы көмірқышқыл газының үлесі
0,03%
Ауаның 0,03% алып жатқан
Көмірқышқыл газы
Құрамында су буы жоқ ауа
Құрғақ ауа
Тропосферада сұйық және қатты күйінде кездесетін ауа бөліктері
Аэрозольдар
Жерден желмен көтерілетін жанартаулық шаң, өрттен шыққан түтін
Табиғи аэрозольдар
Топырақ және теңіз тұздары,шаң-тозаң, су буының молекуласы
Табиғи аэрозольдар
Жер ғаламшарының қорғаушы қабықшасы
Атмосфера
Атмосфераның негізгі газы және оттегі бөлетін өсімдіктердің тіршілігіне қажетті газ
Азот
Таралуы жағынан атмосферадағы екінші газ
Оттегі
Атмосфераның жоғарғы бөлігіндегі иондары басым, молекуласы аз ауа
Ионосфера
Атмосфераның маңызды 3 құрамдас бөлігі
Су буы, озон, көмірқышқыл газы
Оттегіден түзілетін газ
Озон
Күннің тіршілікті жоятын ультракүлгін сәулелерін тежейді
Озон қабаты
Күннен келетін ультракүлгін сәулелерден қорғайтын қабат
Озон қабаты
Жер атмосферасында 1 секундта пайда болатын озон мөлшері
100 тонна
Озонның негізгі массасы кездесетін биіктік
10-50км
Озонның ең тығыз шоғырланған ауданы
18-26 км
Атмосфераның ең төменгі және тығыз қабаты
Тропосфера (тропо -өзгеріс)
Қасиеттері мен құбылыстары жағынан ең алуан түрлі қабат
Тропосфера
Тропосфераның жоғары шегарасының биіктігі
17-18км
Тропосфераның экватор маңындағы биіктігі
16-18км
Тропосфераның поляр маңындағы биіктік
8-9 км
Тропосфераның қоңыржай маңындағы биіктігі
10-11км
Тропосфераның орталық белдеулердегі биіктігі
10-11км
Адам мен тірі организмдердің тіршілігі үшін басты сфера
Тропосфера
Атмосферадағы ауаның 90%-ы орналасқан қабат
Тропосфера
Бұлттар мен жауын-шашындар пайда болатын қабат
Тропосфера
Экватор маңындағы тропосфераның жоғарғы шекарасы
16-18км
Экватор маңында атмосфера қабатының қалың болу себебі
Ауаның көлемінің Күннің қатты қыздыруынан ұлғаюы
Поляр ендіктерде тропосфераның қалыңдығы
8-9км
Атмосфералық құбылыстар, ауаның көлбеу және тік алмасуы, атмосфералық қысымның өзгеруі байқалатын қабат
Тропосфера
Атмосфералық құбылыстар қалыптасатын қабат
Тропосфера
Атмосферадағы ауа-райы қалыптасатын қабат
Тропосфера
“Ауа-райының ас үйі” деп аталатын қабат
Тропосфера
“Ауа-райының фабрикасы” деп аталатын қабат
Тропосфера
Тропосфера қабатының ерекшеліктері
Жер бетіне тікелей жақын төменгі қабат; ауа-райы мен кдимат қалыптасады; бұлттар мен жауын-шашын пайда болады
Атмосфераның жер бетімен түйісетін ең төменгі қабаты
Жерүсті бөлігі
Тропосфера мен стратосфера аралығындағы өтпелі қабат
Тропоүзіліс (тропопауза)
Тропосфераның жоғарғы жағында, шегарасы 50-55км жететін қабат
Стратосфера
Стратосфера қабатының биіктігі
20-50км
Оттегі мөлшері аз,су буы жоқ, ауа құрамы тығыз, 50-55км жетеін қабат
Стратосфера
Стратосфералық қабаттың 10-35км биіктігінде таралған қабат
Озон
Стратосферада озонның таралу биіктігі
10-35 км (20-30км)
Ауаның 20%-ы бар, ауа сұйылтылған, су буы жоқ қабат
Стратосфера
Стратосфераның төменгі бөлігінде температура
-45°С-тан 75°С-қа дейін
Биіктеген сайын, ауа температурасы +10°С-қа дейін көтерілетін қабат
Стратосфера
Стратосфера қабатының ерекшеліктері
20-50км биіктікте орналасқан; оттегі мөлшері аз, су буы жоқ;озон қабаты орналасқан; бұлттар мен жауын-шашындар пайда болмайды
Стратосфера мен мезосфера арасынадағы аймақ
Стратоүзіліс (стратопауза)
Стратосфераның үстінде шамамен 50-80км биіктікте орналасқан қабат
Мезосфера
Биіктеген сайын температурадағы айырмашылық жоғарылауымен ерекшеленетін қабат
Мезосфера
Жай айларында мезосфера қабатында 75-89км биіктікте қалыптасады
Күміс тәріздес бұлттар
Күміс тәріздес бұлттар қалыптасатын қабат
Мезосфера
Күміс тәріздес бұлттар қалыптасатын биіктік
75-89км
Ауа тығыздығы Жер бетіндегіге қарағанда 200 есе аз қабат
Мезосфера
75-89 км биіктікте жылтыраған күміс тәрізді бұлттар қалыптасатын қабат
Мезосфера
Аспанның түсі қара болып көрінеді және күні бойы жұлдыздар байқалатын қабат
Мезосфера
Мезосферада ауа температурасы
-75°С-тан -90°С-қа дейін төмендейді
Атмосферадағы ең төмен температура байқалған қабат
Мезосфера
Мезосфера қабатының биіктігі
50-80км
Мезосфера қабатының ерекшеліктері
Күміс тәрізді бұлттар байқалады; биіктеген сайын температура жоғарылайды
Температураның жылдам төмендеуіне байланысты турбуленттілік қатты дамыған қабат
Мезосфера
Мезосфера мен термосфера арасындағы аймақ
Мезоүзіліс (мезопауза)
80 және 800км биіктіктер арасында орналасқан қабат
Термосфера
Термосфера қабатында 500-600 км биікте температура
1500°-тан астам
Жоғарғы термосферада температура
2000°С
Иондары басым, молекуласы аз ауа қалыптасатын қабат
Ионосфера
Аргон, азот және оттегінің зарядталған атомдары мен молекулаларынан тұратын өте сұйытылған ауасы бар қабат
Ионосфера
Жер бетіндегі радио байланысына әсері бар қабат
Термосфера
Термосфера қабатының биіктігі
80-750 (800)км
Термосфера қабатының ерекшеліктері
Радио байланыс әсері бар; поляр шұғыласы пайда болады; иондалған газды қабат
Полярлық ендіктерде термосферада күн әсерінен пайда болады
Поляр шұғыласы
Поляр шұғыласы байқалатын атмосфераның қабаты
Термосфера
Ең жоғарғы сыртқы қабат
Экзосфера
800-1000 шақырымнан жоғары атмосфера қабаты
Экзосфера
Экзосфера қабатының екінші атауы
Шашыранды қабат
800-1000 шақырымнан жоғары атмосфера қабаттары
Экзосфера н/е шашырау сферасы
Ең жеңіл газдар планетааралық кеңістікке шашырайтын қабат
Экзосфера
Ең жеңіл газдар планетааралық кеңістікке шашырап, түзетін құбылыс
“Жердің тәжі”
Жердің тәжін қалыптастыратын қабат
Экзосфера
Экзосфера қабатында ең жеңіл газдар планетааралық кеңістікке шашырау нәтижесінде қалыптасады
Жердің тәжі
Толық зерттеліп бітпеген қабат
Экзосфера
Жорамал бойынша экзосфера қабатындағы температура мөлшері
+2000°С
Экзосфера қабатының биіктігі
800-1000км-ден жоғары
Экзосфера қабатының ерекшеліктері
Шашыранды қабат; газдар планетааралық кеңістікке шашырайды; “жердің тәжі” құбылысы байқалады
Жердің ауа қабытын зерттейтін халықаралық ұйым
Дүниежүзілік метеорологиялық ұйым
ДМҰ-ға мүше елдер
Ұлыбритания, Қытай, Ресей, АҚШ, Франция
Дж метеорологиялық стансылар саны
1000
Ауа температурасын өлшейтін құрал
Термометр
Желдің бағытын анықтайтын құрылғы
Флюгер
Атмосфералық қысымды өлшейтін құрылғы
Барометр
Радиозонд аспаптары бақылайтын биіктік
30-40км
Атмосферада 30-40км бақылайтын метеорологиялық құрылғы
Радиозонд
Метеорологиялық зымырандар бақылайтын биіктік
120км
Атмосфераның 120км биіктікте бақылайтын метеорологиялық аспап
Метеорологиялық зымырандар
Атмосфераны бақылайтын зымырандар ұшатын биіктік
500 км
Атмосфераның 500км биіктікте бақылайтын метеорологиялық аспап
Зымыран
Жаһандық климатты бақылау жүйесі арқылы жүзеге асатын шара
Мониторинг
Дж метеорологиялық ұйым арқылы жүзеге асатын шара
Мониторинг
Жетуге қиын аудандарда атмосфера зерттеу әдісі
Автоматты радиометеорология стансылары
Мұхиттарда метеостансыларды орнатады
Қалқымалы платформаларға
Атмосфера жайлы барлық деректер жинақталады
Жаһандық климатты бақылау жүйесінде (ЖКБЖ)
Бұл ұйымдардың мақсаты
Атмосфераны ластанудан қорғау