ZO 11.3 Basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom Flashcards

1
Q

Hoe vaak komt het basaalcelcarcinoom voor? En hoeveel mensen hebben er vervolgens vaker last van? Hoe gedraagt het zich?

A

Met afstand is het de meest voorkomende maligniteit bij de mens: 1 op de 6 Nederlanders krijgt een basaalcelcarcinoom in zijn/haar leven en een derde van de patiënten met een basaalcelcarcinoom krijgt er meerdere. Het gedraagt zich ter plaatse van de tumor kwaadaardig (groeit infiltratief en destructief), maar metastaseert vrijwel nooit.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Welke huidtumor staat op de tweede plek?

A

Het plaveiselcelcarcinoom is de tweede meest voorkomende huidmaligniteit en heeft wel de potentie te metastaseren.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Welke tumoren kunnen ontstaan uit de cellen van de epidermis?

A

De volgende tumoren gaan uit van de cellen van de epidermis:
- keratinocyten: basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom
- melanocyten: melanoom
- langerhanscellen: histiocytose

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Wat zijn de kenmerken van de huidlagen?

A

Huid bestaat uit twee lagen, te weten de cutis en de subcutis. De cutis is onderverdeeld in de epidermis en dermis. De epidermis en dermis worden door de basaalmembraan gescheiden. De epidermis bestaat uit drie verschillende celtypen: keratinocyten, melanocyten en Langerhanscellen. De keratinocyten rijpen uit vanuit de basaalmembraan in de richting van de hoornlaag.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Wat zijn de functies van de huid?

A

De huid heeft een beschermende functie. Daarnaast heeft de huid een belangrijke functie bij vitamine D-productie en voor de psyche (spiegel van de ziel).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Wat zijn de beschermende functies van de huid?

A

Factoren komende van buitenaf:
- infecties
- mechanische trauma’s
- chemische prikkels
- UV-licht
Factoren komende van binnenuit:
- voorkomen verlies van elektrolyten en water (lichaamssappen)
- temperatuurregeling (bijv. zweten)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wat is de volgorde van de cellagen in de dermis vanaf de basaalmembraan naar de hoornlaag?

A

Stratum basale, Stratum spinosum (cellaag met uitsteeksels), Stratum granulosum (granulaire cellaag), Stratum corneum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hoe lang duurt het uitrijpingsproces van keratinocyten gemiddeld?

A

2-3 weken

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Bij welke ziektes is het uitrijpingsproces van de keratinocyten verstoord?

A

Er zijn ziektes, waarbij dit uitrijpingsproces versneld (psoriasis) of verstoord wordt (actinische keratose). Bij een actinische keratose zijn de keratinocyten door het zonlicht dusdanig beschadigd, dat zij niet meer goed uitrijpen. Als gevolg hiervan wordt de hoornlaag niet meer goed aangemaakt. Op sommige plaatsen is de hoornlaag afwezig, op andere plaatsen te dik (hyperkeratose). Deze plaatsen voelen ruw aan.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Kennen het basaalcelcarcinoom en het plaveiselcelcarcinoom premaligniteiten?

A

Strikt genomen kent het basaalcelcarcinoom geen premaligniteit. Actinische keratosen kunnen overgaan in een plaveiselcelcarcinoom, zodat je actinische keratosen wel kunt zien als premaligniteit.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Wat kunnen intrinsieke en extrinsieke oorzaken zijn van het basaalcelcarcinoom?

A

Intrinsieke oorzaken:
- Genetische aanleg
- Immuunsuppressie
Extrinsieke oorzaken:
- Zonlicht
- Röntgenstraling
- Chemische factoren
- Chronische huidbeschadiging

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Welke factoren zijn verantwoordelijk voor het steeds vaker voorkomen van het basaalcelcarcinoom?

A
  • Meer blootstelling aan zonlicht dan vroeger
  • Toenemende vergrijzing
  • Toename van ziektes en behandelingen die immuunsuppressie geven
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Waarom komt het basaalcelcarcinoom voornamelijk bij lichtere huidtypen voor?

A

Lichtere huidtypen hebben minder pigment en bieden dus minder bescherming tegen zonlicht.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Bij welke genetische syndromen komen basaalcelcarcinomen voor?

A
  • Bazex syndrome
  • Basal cell nevus syndrome (BCNS)
  • Xeroderma pigmentosum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Wanneer is er sprake van een Basaalcel Naevus Syndroom?

A

Wel is het belangrijk zich te realiseren dat alleen bij veelvoudige basaalcelcarcinomen op jonge leeftijd sprake is van een basaalcel naevus syndroom.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Wat is de pathogenese van Basaalcel Naevus Syndroom?

A

De ‘gene locus’ van het basaalcel naevus syndroom is 9q22-31. Deze gen regio codeert voor het eiwit in de ‘patched’ regio van het membraan. ‘Patched’ en ‘smoothened’ zijn membraan eiwitten. De mutatie zorgt ervoor dat ‘patched’ en ‘smoothened’ niet met elkaar verbonden zijn. Hierdoor komt er een tumorsignaal vrij. Dezelfde afwijking kan ook door ‘sonic hedgehog’ geïnduceerd worden.

17
Q

Welke kenmerken passen bij de verschillende huidtumoren?

A

1 = sprieterig groeiend
2 = nodulair
3 = oppervlakkig (superficieel) of romphuidtype

18
Q

Wat zijn de histologische kenmerken van een basaalcelcarcinoom?

A

Cellen van basaalcelcarcinomen lijken sterk op de basale cellaag van de epidermis. Karakteristiek is verder een sterk basofiele kleur (blauw) en een perifere pallisadering (pallisadevorming aan de buitenrand). Het basaalcelcarcinoom groeit van buiten naar binnen.

19
Q

Wat zijn de therapieën voor het basaalcelcarcinoom?

A
  • Chirurgische excisie
  • Mohs chirurgie
  • Cryotherapie met vloeibare stikstof (-196ºC)
  • Radiotherapie
  • Fotodynamische therapie
  • Lokale therapie met 5-Fluorouracil of imiquimod crème.
20
Q

Wat houdt een chirurgische excisie bij het basaalcarcinoom in als therapie?

A

Chirurgische excisie met een visuele marge van minimaal 3mm. Het geëxcideerde preparaat wordt histopathologisch onderzocht. Excisie is geschikt voor alle subtypes basaalcelcarcinoom.

21
Q

Wat houdt Mohs chirurgie bij het basaalcarcinoom in als therapie?

A

Mohs chirurgie is een behandeling waarbij alle snijranden histopathologisch beoordeeld worden. Er wordt een visuele marge van 2mm aangehouden. De coupes worden kort na de excisie als vriescoupe beoordeeld. Door speciale bewerking verkrijgt men bijna volledige controle over de snijranden. Bij onvolledige radicaliteit wordt het desbetreffende gebied verder geëxcideerd tot het defect tumorvrij is. Deze therapie kent de minste recidieven, maar is tijdrovend, duur en bewerkelijk, daarom vooral geschikt voor hoog risico basaalcelcarcinomen.

22
Q

Wat houdt cryotherapie bij het basaalcarcinoom in als therapie?

A

Cryotherapie met vloeibare stikstof (-196ºC) leidt tot kristallisatie van watermoleculen, wat tot celdood leidt. Deze methode is simpel en makkelijk toe te passen, maar kent een vrij hoog recidiefpercentage. Met name geschikt voor oppervlakkige basaalcelcarcinomen.

23
Q

Wat houdt radiotherapie bij het basaalcarcinoom in als therapie?

A

Radiotherapie leidt door ioniseerde straling tot onherstelbare schade bij delende cellen, zoals tumorcellen. Patiënten moeten voor deze behandeling naar speciale centra. Vooral geschikt voor basaalcelcarcinomen die lastig te opereren zijn.

24
Q

Wat houdt fotodynamische therapie bij het basaalcarcinoom in als therapie?

A

Bij fotodynamische therapie wordt de huid na het appliceren van een fotosensitieve stof met licht bestraald. Deze stof wordt voornamelijk door kankercellen opgenomen; na de belichting sterven ze af. Vooral geschikt voor oppervlakkige basaalcelcarcinomen.

25
Q

Wat houdt lokale therapie bij het basaalcarcinoom in als therapie?

A

Lokale therapie met 5-Fluorouracil of imiquimod crème. Patiënten moeten de crème of gel zelf aanbrengen op het basaalcelcarcinooom, meestal gedurende enkele weken. Vooral geschikt voor oppervlakkige basaalcelcarcinomen.

26
Q

Wat zijn risicofactoren voor het ontstaan van recidieven van het basaalcelcarcinoom?

A

Risicofactoren voor het ontstaan van recidieven zijn: jonge leeftijd, sprieterige groeiwijze, grotere tumoren en eerdere recidieven.

27
Q

Wat is de toepasbaarheid van de verschillende therapieën voor het basaalcelcarcinoom?

A
28
Q

Wanneer kies je voor Mohs chirurgie in plaats van voor conventionele chirurgie?

A

Een conventionele operatieve therapie is soms minder geschikt, vooral indien de kans op een irradicale excisie groot is. Als een basaalcelcarcinoom in het gelaat op een anatomisch delicate locatie zit (bijv. neus of rond de ogen), als hij onduidelijk begrensd is, sprieterig groeiend is, groot is, en/of als het een recidief basaalcelcarcinoom betreft, dan is de voorkeursbehandeling Mohs chirurgie