W1 - Uitwerkingen ZO's Flashcards
Welke hormonen worden er in de bijnierschors gemaakt?
Glucocorticoiden en androgenen
Wat gebeurt er als 12-hydroxylase en 11B-hydroxylase defect zijn?
Dan zal de bijnier een overmaat aan androgenen produceren, want er wordt geen cortisol gevormd en er is dus geen negatieve feedback op ACTH.
Wanneer treedt de grootste verandering in de productie van bijnierandrogenen op?
= Afhankelijk van de leeftijd
Van begin puberteit tot 20e levensjaar grootste verandering, daarna daling.
Na menopauze is DHEA (pro-hormoon androgenen en oestrogenen) de belangrijkste bron van androgenen en oestrogenen bij de vrouw.
Waar kan een tekort van bijnierandrogenen tot leiden?
Verlies botmassa (osteoporose), libidoverlies en verlies van spiermassa.
Wie hebben vaak last van een tekort van bijnierandrogenen?
Oudere vrouwen (daling DHEA), patienten die behandeld worden met glucocorticoiden (geen ACTH gevormd), patienten met gestoorde androgeensynthese (bijv. defect 17alfa-hydroxylase/17-20-lyase) en bijnierloze patienten.
Wat kan er gebeuren indien je behandeld wordt met bijnierandrogenen?
Hirsutisme (overbeharing) en virilisatie (vermannelijking).
Waar leidt activatie van angiotensine-receptoren (zona glomerulosa bijnier) tot?
Tot verhoging van aldosteron secretie na stimulatie, via stimulatie Ca2+/IP3 systeem
Wat is het effect van kalium op aldosteron?
Kalium verhoogt bij verhoogde spiegels de productie van aldosteron via depolarisatie van de cellen in de zona glomerulosa van de bijnier > verhoging van de intracellulaire Ca2+ concentratie.
Waar zorgt remming/defect van 11B-hydroxysteroid-dehydrogenase II in de nier tot?
Dat cortisol de mineralcorticoid receptor kan bereiken zonder omgezet te zijn in cortison.
Wat doen cortisol en prednisolon?
Onderdrukken ACTH stimulatie van desbetreffende zones van de bijnierschors.
Waar leidt een adrenalectomie tot?
Tot het wegvallen van de aldosteronproductie > verhoogde Na-excretie (hypokalimie), lagere Na-spiegels bloed, hypovolemie en hypotensie.
Wat moet er bij auto-immuun hypercorticisme gegeven worden?
Subsitutie met mineralcorticoiden bij een blok van het enzym 17alfa-hydroxylase niet (wel aldosteron synthese). De overmaat desoxycorticosteron moet onderdrukt worden door toedienen glucocorticoiden.
Waar gaat CRH naartoe en waar zal het uiteindelijk binden?
CRH gaat naar de hypofyse voorkwab en bindt aan de CRH receptor in het membraan van de corticotrope cellen.
Wat is de CRH-receptor?
Een G-eiwit gekoppelde receptor die de secretie van ACTH stimuleert
Hoe wordt de CRH-receptor geactiveerd?
Door transcriptie van POMC-gen door toename cAMP en door activatie van MAP-kinase cascade
Wat is het effect van stress op de afgifte van CRH en vasopressine uit de hypothalamus en waar leidt dit tot?
Verhoging
> verhoogde ACTH en cortisol afgifte + stimulatie sympatisch zenuwstelsel: verhoogde productie (nor)adrenaline (cortisol stimulerende werking op vorming adrenaline uit noradrenaline).
Wat zijn gevolgen van stress?
- Verhoogde concentraties glucose, vrije vetzuren en aminozuren in bloed.
- Verhoging productie glucose uit aminozuren.
- Toename glycogeenopslag lever.
- Toename glycogenolytische activiteiten glucagon en adrenaline
Welke eiwitten zijn verantwoordelijk voor dag/nachtritme van cortisol?
cry 1 en 2
Wat doet vasopressine indien stress?
Stimuleert de afgifte van ACTH door hypofyse via G-eiwit gekoppelde vasopressine receptor (activatie > stijging cAMP en ACTH-afgifte). Zorgt ook voor activatie van aquaporines in de nier > meer water reabsorptie.
Hoe wordt een bijnierschorsinsufficientie gedefinieerd?
Functieverlies van bijniercortex leidend tot onvoldoende steroidhormoon productie:
- Primair: aandoening in bijnier zelf.
- Secundair: aandoening in hypofyse > onvoldoende stimulatie bijnier.
- Tertair: aandoening in hypothalamus > onvoldoende stimulatie bijnier.
Wat is een belangrijke oorzaak van bijnierschorsinsufficientie?
Te snel stoppen van exogeen toegediende corticosteroiden
Wat is het gevolg van bijnierschorsinsufficientie?
Tekort aan circulerende glucocorticoiden en mineralcorticoiden.
Hoe wordt een bijnierschorsinsufficientie behandeld?
Subsitutietherapie met glucocorticoiden, mineralcoritcoiden en eventueel bijnierandrogenen. Ook voorlichting over handelen in stress-situaties.
Waaruit wordt ACTH gevormd?
POMC
Wat kan POMC vormen?
ACTH en MSH (pigmentatie huid)
Wat is het gevolg van verminderde aldosteron productie?
Lage BD door verminderd circulerend volume ook zal de ureum- en creatinine concentratie verhogen.
Wat doet aldosteron?
Stimuleert Na/K pomp > Na-reabsorptie en K-uitscheiding
Waar leidt een verminderde werking van de Na/K pomp tot?
Hyponatriemie en hyperkaliemie
Wat kan het gevolg van een tekort aan cortisol zijn?
De gluconeogenese wordt zo minder gestimuleerd waardoor tijdens vasten een hypoglycemie kan ontstaan.
Hoe kan je d.m.v. een stimulatietest met ACTH-analoog onderscheid gemaakt worden tussen ziekte van Addison en secundaire bijnierschorsinffucientie?
- Ziekte van Addison: stijging cortisolspiegel onvoldoende na stimulatie.
- Secundaire bijnierschorsinsufficientie: normale stijging in de cortisolspiegel na stimulatie, als de bijnierschorsinsufficientie kort bestaat of mild is.
Wat kan er gebeuren na langdurig gebruik van exogeen corticosteroid gebruik?
De hypofyse-bijnier-as wordt onderdrukt
Wat is de meest voorkomende oorzaak van een bijnierincidentaloom?
Beligne bijnierschorsadenoom
Wanneer is er geen verdere follow up nodig indien een benigne bijnieraandoening?
Aandoening zonder hormonale overproductie
Wat zijn oorzaken van benigne en maligne leasies?
- Grootte van leasie: onder 4 cm is bijna altijd benigne.
- Grijswaarde: HU op balanco scan zonder contrast, HU < 10 = vethoudende leasie is benigne.
Wat zijn indicaties voor een adrenalectomie?
Maligne oorzaak of bij een hormonale overproductie van de bijniertumor.
Welke hormonen wordt verhoogd aangemaakt door bijnierschorscarcinomen?
Cortisol en of bijnierandrogenen zoals DHEA, androsteendion en testosteron.
