CW (4th Quarter) Flashcards
Isa itong katangian ng tula na hindi anking ng mga akda sa tuluyan. Sinasabihang may ________ ang tula kapag ang hulang pantig ng huling salita ng bawat taludtod ay magkakaisang tunog
Tugma
Ito ay tumutukoy sa bilang ng pantig ng bawat taludtod na bumubuo sa isang saknong. Ang pantig ay tumutukoy sa paraan ng pagbasa.
SUKAT -
Ang elemento ng tula na tumutukoy sa mga grupo ng mga taludtod ng tula. Ito ay maaring magsimula sa dalawa o higit pang taludtod.
SAKNONG -
Kailangang magtaglay ang tula ng maririkit na salita upang masiyahan ang mambabasa gayon din mapukaw ang damdamin at kawilihan.
KARIKTAN -
Tumutukoy sa paggamit ng mga tayutay at matalinhagang pananalita upang pukawin ang damdamin ng mga mambabasa
TALINHAGA -
Paggamit ng pagwawangis, pagtutulad, pagtatao ang ilang paraan upang ilantad ang talinghaga sa tula.
TAYUTAY -
Ito ay tumutukoy sa kung paano isinulat ang tula. Ito ang porma ng tula.
ANYO -
Ito ay tumutukoy sa paraan ng pagbigkas ng bawat taludtod
ng tula. Ito ay karaniwang pataas o pababa. Ito ang diwa ng tula.
TONO/INDAYOG -
Tumutukoy sa nagsasalita sa tula; una, ikalawa o ikatlong panauhan.
PERSONA-
Ano ang mga elemento ng Tula. (9)
Tugma
Sukat
Saknong
Kariktan
Talinhaga
Tayutay
Anyo
Tono/Indayog
Persona
ay isang uri ng sining at panitikan na kilala sa malayang paggamit ng wika sa iba’t ibang anyo at estilo. Pinagyayaman ito sa pamamagitan ng paggamit ng tayutay. Ito ay binubuo ng saknong at taludtod na karaniwang wawaluhin, lalabindalawahin, lalabin-animin at lalabing-waluhing pantig. Ang mga tula ay may dalang pakinabang, hindi lamang kaalaman, tungkol sa isang bahagi ng buhay ng isang makata o ng lipunan at panahong kaniyang kinapalooban.
Ang PANULAAN o TULA
Ayon kay ______________, “Ang tula ay isang kaisipang naglalarawan ng kagandahan, ng kariktan, ng kadakilaan - ang tatlong bagay na magkakatipon-tipon sa isang kaisipan upang mag-angkin ng karapatang matawag na tula.”
Julian Cruz Balmaceda
Sinabi naman ni ________________: “Ang tula ay isang kagandahan, dula, katas, larawan, at kabuuan ng tanang kariktang nakikita sa silong ng alinmang langit.”
Iñigo Ed Regalado
Para naman kay ______________, “Ang tula ay panggagagad, tulad ng panggagagad ng isang pintor, ng isang manlililok, at ng isang artista sa tanghalan.
“Idinagdag din niyang “ang saklaw ng tula ay higit na malawak kaysa sa alinman sa mga ibang gagad na mga tinig, kahit pagsasamahin pa ang mga iyon.”
Fernando Monleon
Ipinahayag naman ni _____________ na “ang tula ay kamalayang
nagpapasigasig.”
Alejandro G. Abadilla
May tatlong pamamaraan sa pagsulat ng tula, ito ay mga _____,_______,________
+tulang may sukat at tugma,
+malayang taludturan (Free verse)
+tulang tuluyan (prose poem).
_______ ay tradisyunal na anyo ng tula. Ang bawat taludturan ng mga tulang may sukat at tugma ay may magkakaparehong bilang ng pantig sa bawat linya at ang huling pantig ng bawat linya ay magkakatunog. Halimbawa nito ay pasyon, ambahan, bugtong, awit at kurido
tulang may sukat at tugma
______________ ay yaong mga tulang walang sukat at tugma. Ito ay tulang hindi sumusunod sa bilang ng pantig, walang sukat at tugma o sintunog. Ngunit dapat manatili ang kariktan nito at dapat gumamit ng mga matatalinhagang pahayag.
malayang taludturan (free verse)
___________ ay tulang tila isang tuluyan prosa. Sa unang
tingin, it nga ay prosa, ngunit kapag babasahin at aarukin ang lalim ng damdaming ibinubuhos dito, makikita nating taglay nito ang kaluluwa ng isang tula. Ito ay mayroon pinagsamang katangian ng prosa at tula. Prosa ang kaniyang anyo at tula ang kaniyang esensiya.
tulang tuluyan (prose poem)
__________ ay isang anyo ng tula na may 19 na taludturang binubuo ng limang saknong na may tig-tatlong taludtura at ang huling saknong ay may apat na taludturan. Palitan din na nauulit ang una at ikatlong linya ng unang saknong hanggang sa huling saknong.
Ang Villanelle
___________ ang tawag sa anyo ng tulang inuulit ang iisang salita sa dulo ng bawat saknong. Binubuo ito ng anim na saknong na may tig-anim na taludturan at ang huling saknong ay mayroon lamang tatlong taludtod.
Sestina
ay isang tradisyunal na anyo ng tulang Hapones na
binubuo ng tatlong linya. Limang pantig ang bumubuo sa una at huling linya at pito naman sa gitnang linya. Maaaring magkapalit-palit din ng kabuuan ng pantig ay 17 pa rin. Ang paksa ay kalikasan at pag ibig. Nagpapahayag din ng masidhing damdamin.
Ang Haiku
, ay isa ring anyo ng tradisyunal na tulang Hapones na
binubuo naman ng limang linyang may sukat na 5-7-5-7-7. Maiikling awitin na
binubuo ng 31 pantig na may 5 na taludtud. Ang paksa ay pagbabago, pag- ibig at pag-iisa nagpapahayag ng masidhing damdamin.
Ang Tanka
Ito ang maayos at wastong pagkasunod-sunod ng mga pangyayari.
BANGHAY -
Sa bahaging ito bumababa ang takbo ng kuwento. Ito ay nagbibigay ng daan sa wakas.
KAKALASAN -
- Ito ang pinakamataas na pangyayari sa kuwento kaya’t ito ang pinakamaaksiyon.
KASUKDULAN
Maumpisahan ang isang gawain
MASIMULAN -
panalo o wagi sa isang pagsubok o laban sa buhay
KAMPEON -
kahanga- hanga ang ginawa sa paraang
mabuti
PURING-PURI –
nilalaman ng isang bagay
KONTEKSTO -
ay isang anyo ng panitikang nagsasalaysay sa madali, maikli, at masining na paraan. Karaniwang ang isang kuwento ay natatapos sa isang upuan lamang.
Ang maikling kuwento
Ayon kay ____________________
Ang maikling katha ay nararapat na nag-iiwan ng aral o kakintalan sa mga mambabasa. Dagdag pa niya na ang pagsasamang Pilipino-Amerikano. Ang maikling kuwento ang pinakaanak-isip
Patrocinio V. Villafuerte
Ayon naman kay __________________________
Ang maikling kuwento ay isang maikling kathang pampanitikan na sumasalamin sa pang-araw-araw na buhay.
Kinasusumpungan ito ng isa o ilang tauhan, may mga pangyayari at nag-iiwan ng kakintalan.
Genoveva Edroza- matute (1995)
Ang nagbibigay-buhay sa maikling kuwento. Ang tauhan ay maaaring maging mabuti o masama.
Tauhan -
Ang panahon at lugar kung saan naganap ang maikling kuwento Malalaman dito kung ang kuwento ay naganap ba sa panahon ng tag-ulan, tag-init,umaga, tanghali at gabi; sa lungsod o lalawigan sa bundok o sa ilog.
Tagpuan -
Ito ang maayos at wastong pagkasunod-sunod ng mga pangyayari.
Banghay -
Ang kawilihan ng mga mambabasa ay nakasalalay sa bahaging ito. Dito ipinakikilala ang tauhan at ang tagpuang iikutan ng kuwento.
Simula -
Dito makikita ang pakikitunggali ng pangunahing tauhan sa mga suliraning kanyang kahaharapin.
Tunggalian -
Dumungaw -
sumilip
Panunudyo -
panunukso
Ang kinahinatnan o resolusyon ng kuwento na maaaring masaya o malungkot.
Wakas -
Umurong-
umatras
Bumabalani -
umaaakit
Pumapangos -
ngumunguya
inilalarawan ang mga pangyayaring pangkaugalian ng mga tauhang nagsisiganap upang mabigyan ng kabuuan ang pag-unawa sa kanila ng isang mambabasa.
Sa kuwento ng tauhan
binibigyang-diin ang kapaligiran at mga pananamit ng mga tauhan, ang uri ng pamumuhay, at hanapbuhay ng mga tao sa nasabing pook.
kuwento ng katutubong kulay
pinag-uusapan ang mga salaysaying hindi kapanipaniwala.
Sa kuwento ng kababalaghan
nilalahad an mga kwentong pinag-uusapan sa kasalukuyan ng buong bayan.
Sa kuwentong bayan
Naglalaman ang ___________ ng mga pangyayaring kasindak-sindak.
kuwento ng katatakutan
Sa ____________ binibigyang diin ang kapanapanabik at mahahalagang pangyayari na nakapagpapaiba o nakapagbago sa tauhan.
kuwento ng madulang pangyayari
Sa _____________ ipinadarama sa mga mambabasa ang damdamin ng isang tao sa harap ng isang pangyayari at kalagayan. Ito ang uri ng maikling kuwentong bihirang
isulat sapagkat may kahirapan ang paglalarawan ng kaisipan.
kuwento ng sikolohiko
Sa _________________, nasa balangkas ng pangyayari ang interes ng kuwento.
kuwento ng pakikipagsapalaran
Nagbibigay-aliw at nagpapasaya naman sa mambabasa ang ___________________
kuwento ng katatawanan.
