Anemie Flashcards
Welk stofje in het bloed correleert goed met ijzer?
Ferritine. Opslageiwit voor ijzer. Er bestaat een goede correlatie tussen de serumconcentratie ferritine en de ijzervoorraad in het lichaam, behalve bij acute infecties.
Een verlaging van de ferritinespiegel kan alleen veroorzaakt worden door ijzergebrek.
NHG standaard anemie
Waardoor wordt ijzergebreksanemie bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd het vaakst veroorzaakt?
IJzergebreksanemie bij vrouwen in de reproductieve levensfase wordt meestal veroorzaakt door hevig menstrueel bloedverlies of door een verhoogde ijzerbehoefte tijdens de zwangerschap. Op oudere leeftijd is naast ijzergebrek ook vaak een chronische ziekte de oorzaak van een anemie.
NHG standaard anemie
Bij wie worden anemieën tgv foliumzuur of vit-B12-deficiëntie het vaakst gezien?
De incidentie van anemieën ten gevolge van vitamine B12- of foliumzuurdeficiëntie is in de huisartsenpraktijk ongeveer 1,8 per 1000 patiënten per jaar. Deze gebreksanemieën worden vooral aangetroffen bij ouderen, bij patiënten die een auto-immuunreactie vertonen tegen pariëtale cellen van de maagwand of tegen intrinsic factor (atrofische gastritis), en bij mensen met een verhoogde kans op een onevenwichtig voedingspatroon (veganisten, alcoholisten).
NHG standaard anemie
Wat zijn de meest voorkomende hemoglobinopathieën?
Naar schatting 1% van de Nederlandse bevolking is drager van een hemoglobinopathie. De meestvoorkomende hemoglobinopathieën zijn thalassaemia minor en sickle cell trait. De homozygote vormen van deze aandoeningen, thalassaemia major respectievelijk sikkelcelziekte, komen in Nederland zelden voor. Ieder jaar worden er in Nederland 35-40 kinderen met sikkelcelziekte en 5 kinderen met thalassaemia major geboren, en worden er ongeveer 60 nieuwe diagnoses van een dergelijke hemoglobinopathie gesteld bij niet-pasgeborenen.
NHG standaard anemie
Wat zijn de 3 categorieën van de pathofysiologische oorzaken van anemie.
- acuut bloedverlies,
- verminderde of gestoorde aanmaak
- verhoogde afbraak
NHG standaard anemie
Bij wie is ijzergebreksanemie vaak het gevolg van chronisch bloedverlies in het maag-darmkanaal?
Bij vrouwen na de menopauze en bij mannen.
NHG standaard anemie
Waardoor wordt een anemie tgv vit B12-deficiëntie meestal veroorzaakt? Wat zijn andere oorzaken?
Anemie ten gevolge van een vitamine B12-deficiëntie wordt meestal veroorzaakt door een auto-immuungemedieerde atrofische gastritis. Daarbij worden antistoffen gevormd tegen de pariëtale cellen van de maagwand, en/of tegen de door deze cellen geproduceerde intrinsic factor (noodzakelijk voor de opname van vitamine B12, de extrinsic factor). Deze anemie wordt van oudsher pernicieuze anemie genoemd.
Minder vaak voorkomende oorzaken van vitamine B12-deficiëntie zijn (sub)totale maagresectie en aandoeningen van de dunne darm, zoals de ziekte van Crohn, die tot malabsorptie leiden. Een vitamine B12-deficiëntie door dieetfactoren kan alleen ontstaan bij een dieet waarin voedsel van dierlijke oorsprong (vrijwel) volledig ontbreekt, zoals bij veganisme. De voorraad vitamine B12 in het lichaam is meestal voldoende om er enkele jaren op te teren.
NHG standaard anemie
Waardoor wordt anemie door foliumzuurdeficiëntie meestal veroorzaakt?
Anemie door een foliumzuurdeficiëntie is meestal het gevolg van deficiënte voeding, bijvoorbeeld als gevolg van alcoholmisbruik.
NHG standaard anemie
Waardoor wordt anemie door een chronische ziekte pathofysiologisch verklaard? en wat zijn de belangrijktste aandoeningen die dit kunnen verklaren?
Verondersteld wordt dat anemie door een chronische ziekte het gevolg is van een gestoorde inbouw van ijzer in het hemoglobine en van een verkorte levensduur van de erytrocyten.6) De belangrijkste aandoeningen die dit type anemie kunnen veroorzaken, zijn chronische inflammatoire aandoeningen zoals reumatoïde artritis (waarbij het MCV meestal verlaagd is), chronische infectieziekten (waarbij het MCV verlaagd of normaal is) en maligniteiten (waarbij het MCV meestal normaal is, tenzij de maligniteit gepaard gaat met chronisch bloedverlies waardoor ijzergebreksanemie met een laag MCV ontstaat).
Ook na een acute infectie kan het ijzermetabolisme op dezelfde wijze als bij een chronische ziekte gedurende enkele weken gestoord zijn, met een Hb-daling tot gevolg. Bij zuigelingen en jonge kinderen komt dit relatief vaak voor, onder andere door het frequent optreden van luchtweg- en gastro-intestinale infecties. Bij chronische nierschade en chronische leverziekten wordt anemie veroorzaakt door een verminderde aanmaak van erytropoëtine.
NHG standaard anemie
Wat is het biochemische profiel van ijzergebreksanemie?
Bij ijzergebrek is het ijzergehalte verlaagd, ferritine verlaagd, MCV verlaagd en de transferrineconcentratie verhoogd.
Omdat ferritine een acutefase-eiwit is – een eiwit waarvan het gehalte in het bloed toeneemt bij ontstekingsprocessen – kan het ferritinegehalte bij dit type anemie normaal en zelfs verhoogd zijn, ook al is er sprake van ijzergebrek.
NHG standaard anemie
Binnen de hemoglobinopathieën onderscheidt men structuurdefecten en expressiedefecten. Wat betekent dit?
Bij structuurdefecten zijn de aangemaakte globineketens afwijkend, bij expressiedefecten worden er normale globineketens aangemaakt, maar in kleinere aantallen.
NHG standaard anemie
Wanneer krijgen patiënten die drager zijn van het sikkelcelgen klachten en wanneer patiënten met sikkelcelziekte?
Structuurdefecten treden op bij dragers van het sikkelcelgen. Bij louter dragerschap (sickle cell trait) is nooit meer dan de helft van de globineketens afwijkend. Deze genetische afwijking veroorzaakt in het algemeen geen klachten of anemie en beschermt tegen ernstige gevolgen van malaria tropica. Hemolyse treedt uitsluitend op bij zeer zware lichamelijke inspanning, ernstige uitdroging of ernstige hypoxie. Bij mensen met sikkelcelziekte is meer dan de helft van de globineketens afwijkend. Bij hen gaat de afwijking gepaard met grote morbiditeit en een beperkte levensverwachting.
NHG standaard anemie
Welke thalassemieën zijn er en wat zijn de klachten?
Hemoglobinopathieën door expressiedefecten worden thalassemieën genoemd, met onderscheid naar alfa- en bètathalassemieën, afhankelijk van het onvoldoende aanmaken van alfa- of bètaglobineketens. Thalassaemia minor (thalassaemia trait) geeft in het algemeen geen klachten, maar soms wel een lichte anemie (Hb ≥ 6,0 mmol/l bij vrouwen en kinderen, ≥ 6,5 mmol/l bij mannen) met een verlaagd MCV. Dit is vooral het geval als de verminderde aanmaak van alfa- of bètaglobineketens en de soms bestaande lichte hemolyse onvoldoende gecompenseerd worden door de verhoogde aanmaak van erytrocyten, waardoor foliumzuurdeficiëntie kan ontstaan.
Thalassaemia major gaat wel gepaard met een grote morbiditeit ten gevolge van de ernstige hemolytische anemie en zonder adequate behandeling (transfusies, chelatie en stamceltransplantatie) is de levensverwachting beperkt.
NHG standaard anemie
Wat zijn andere oorzaken van anemie bij een aanmaakstoornis?
Andere oorzaken van anemie op basis van een aanmaakstoornis zijn beenmergaandoeningen, zoals beenmergstamcelziekten (myelodysplasie, acute leukemie) of beenmergverdringing (chronische lymfatische leukemie, lymfoom, tumormetastasen).
NHG standaard anemie
Hoelang leven erytrocyten?
Gezonde erytrocyten worden meestal na 120-140 dagen uit het lichaam verwijderd.
NHG standaard anemie
Welke 2 medicamenten kunnen een vit-B12 deficiëntie veroorzaken?
Metformine: behandeling met metformine is geassocieerd met een verhoogde kans op vitamine B12-deficiëntie. Metformine verstoort de absorptie van vitamine B12 in het ileum. De absorptie van het vitamine B12-intrinsic factor-complex is afhankelijk van de luminale calciumconcentratie. Metformine geeft een positieve lading aan de oppervlakte van de celmembraan, waardoor ionen zoals calcium verplaatst worden en minder beschikbaar zijn. Daardoor neemt ook de calciumafhankelijke opname van vitamine B12 af.
Protonpompremmers: vitamine B12 heeft maagzuur nodig om ontkoppeld te worden van voedingseiwitten, wat een mogelijke verklaring is voor een slechtere vitamine B12-absorptie bij een hoge pH. Hoewel een associatie tussen vitamine B12-deficiëntie en het gebruik van protonpompremmers is beschreven bij specifieke groepen patiënten, is in geen enkel onderzoek een klinisch relevant gevolg van deze vitamine B12-deficiëntie beschreven.
NHG standaard anemie noot 7
Wat zijn risicogroepen voor sikkelcelziekte?
Sikkelcelziekte en de heterozygote vorm sickle cell trait komen in Nederland vooral voor bij Antillianen en Surinaamse creolen, maar ook bij mensen van Turkse en Marokkaanse komaf.
NHG standaard anemie noot 8
Wat zijn risicogroepen voor thalassaemia major en minor?
Thalassaemia major en de heterozygote vorm thalassaemia minor komen vooral voor bij mensen afkomstig uit het Middellandse-Zeegebied, uit Midden- en Zuidoost-Azië en bij Surinaamse Hindoestanen en Javanen.
NHG standaard anemie noot 8