6.5 & 6.6 Auto-Immuunziekten van het Oog en Een patiënt met een Rood Oog Flashcards
Wat is de betekenis van Immuun priviliged sites?
Een plek waar het immuunsysteem minder sterk werkt en het dus langer duurt voordat een wond of ontsteking wordt opgeruimd
Wat zijn immuun priviliged sites (Waar komt het voor)?
- Oog
- Centraal zenuwstelsel
- Baarmoeder gedurende de zwangerschap
Immunologische ziekten kunnen de oorzaak zijn van allerlei aandoeningen aan de ogen. Wat zijn enkele voorbeelden hiervan?
- Uveitis
- (Epi)scleritis
- Keratoconjunctivitis sicca
- Conjunctivitis
- Neuritis optica
Wat zijn de kenmerken van uveitis?
- Intraoculaire ontsteking (Binnen het oog)
- Incidentie: 52.4 per 100.000 persoonsjaren
- Periode prevalentie: 115.3 per 100.000 persoonsjaren
Wat is de anatomische classificatie van uveitis?
- Anterior (60-90%) -> Voorste delen oog
- Intermediair -> Midden in oog
- Posterior -> Achterste delen oog
- Panuveitis -> Alle lagen van het oog
Complicaties: Cystoid macula oedeem, cataract, etc.
Wat zijn de symptomen van anterior uveitis?
- Pijn
- Fotofobie (Gevoelig voor licht)
- Soms vermindering visus
Wat zijn de symptomen van posterior uveitis?
- Vaak pijnloos
- Vaak vermindering visus door bijvoorbeeld floaters, retinitis of macula oedeem
Wat is de pathologische cassificatie van uveitis?
- Granulomateus (Bijv. Sarcoïdose)
- Non-granulomateus (Bijv. HLA B27+)
-> Infectieus vs. niet-infectieus
Wat zijn de oorzaken van uveitis?
- Infectie
- Systeemziekten
- Onbekend
Wat zijn niet-infectieuze oorzaken van uveitis?
- Anterior: HLA B27, Ziekte van Reiter, Ziekte van Crohn, Sarcoïdose
- Posterior: Sarcoïdose, Ziekte van Crohn, Ziekte van Behcet
- Intermediair: Multipele Sclerose, Sarcoïdose
- Panuveitis: Sarcoïdose, Ziekte van Behcet
Door welke ziekteverwekkers kan infectieuze uveitis ontstaan?
- Bacteriën: Treponema, borrelia, bartonella, neisseria
- Virussen: HSV, VZV, CMV, Rubella
- Parasieten: Toxoplasma, Toxocara, Onchocerca
- Fungi: Candida, aspergillus, cryptococ
Hoe gaat de diagnostiek van uveitis?
- Klinisch beeld
- Bloedonderzoek
- Fluorescente angiogram/OCT
- Thoraxfoto/(PET-) CT
- Analyse voorste oogkamerwater -> PCR of Goldmann Wittmer Coëfficiënt (GWC: Antistoffen)
Wat is de behandeling van uveitis en wat is een veel voorkomende complicatie?
Afhankelijk van de oorzaak:
- Oogdruppels (Steroïden)
- Injectie bij de oog (Steroïden)
- Oraal prednison/Immunomodulerende medicatie
Veel voorkomende complicatie: Oogdrukstijging, cataract (Vertroebeling ooglens)
Wat zijn de kenmerken van uveitis anterior en wat zijn de oorzaken ervan?
Meest voorkomende locatie van uveitis (75%):
Systemisch:
- HLA B27 geassocieerd
- Juveniele idiopathische artritis (Bij kinderen)
- Tubulointerstitiële nephritis en uveitis
Infectieus:
- Heterochromie van Fuchs (Vaak ten gevolge van Rubella)
- CMV
- Herpes (VZV/HSV)
Idiopathisch
Wat is spondylitis ankylopoetica en wat voor ooginfectie kan het veroorzaken?
- Ziekte van Morbis Bechterew
- Axiale inflammatie (Ontsteking wervels, ontstekingsreuma)
- Inflammatoire rugpijn: Met sarcoillitis (Ontsteking sacro-iliacale gewrichten)
- Sterke associatie met HLA-B27
- Niet granulomateuze uveitis anterior (Hypopyon)
Wat is Fuch’s heterochrome uveitis en wat zijn de kenmerken ervan?
- Vaak unilaterale uveitis anterior + Heterochromie (Verschillende kleur) van iris + cataract
- Meestal ten gevolge van een rubella infectie
- Kan ook door andere infecties: CMV, Herpes
- Rubella kan ook een intermediaire uveitis veroorzaken
- Transilluminatie (Licht in oog schijnen)
Wat is Juveniele Idiopathische Artritis (JIA) uveitis?
Ook wel jeugdreuma
- Pijnloze uveitis anterior zonder klassieke symptomen: Screening noodzakelijk
- Gepaard vaak met complicaties: Glaucoom (Oogzenuw beschadigt) en cataract
- Cave amblyopie (Lui oog)
Wat zijn de risicofactoren voor ontwikkelen van uveitis bij JIA?
ANA+
- Antinucleaire antilichamen. Antilichamen die gericht zijn tegen structuren in de celkern, zoals DNA en eiwitten
- Oligoartritis (Meerdere gewrichtsontstekingen)
- Vaak bij meisjes
- JIA ontwikkelt <4 jarige leeftijd
Wat is CMV uveitis?
Unilaterale hypertensieve anterior uveitis:
- Bij immunocompetente patiënten: Vaak in Azië
- Immuungecompromitteerde patiënten met CMV -> Uveitis breidt zicht uit naar posterior
Wat is intermediaire uveitis?
Inflammatie van glasvocht, pars plana en perifere retina. Minst voorkomende locatie van uveitis
Wat zijn de oorzaken van intermediaire uveitis?
- Meestal idiopathisch
- Sarcoïdose (Ziekte van het afweersysteem waarbij een ontsteking (Granulomen -> Groepjes witte bloedcellen) zich ophopen en klachten veroorzaken)
- Multiple sclerose (Immuunsysteem keert zich tegen de myeline rondom de zenuwen)
- Ziekte van Lyme
- Rubella
Wat zijn de oorzaken van uveitis posterior?
- Toxoplasmose (Parasitaire infectie): Meest voorkomende oorzaak van uveitis posterior
- Idiopathisch
- Sarcoïdose
- Bridshot retinopathie
- Syfilis
- CMV/HSV/VZV
Wat is toxoplasmose?
Meest voorkomende vorm van uveitis posterior
Wat zijn de kenmerken van toxoplasmose?
- Katten zijn de host van deze parasiet
- Het ontstaat congenitaal (Besmetting in utero) of is verworven
- Pijnloze unilaterale visusdaling
- Serologie vaak niet nuttig -> Eerder analyse oogvocht
- Prognose -> Gunstig mits laesie niet in de macula zit
Wat is Syfilis?
- Congenitale syfilis geeft keratitis (Ontsteking hoornvlies)
- Verworven syfilis is uiteenlopend -> Iritis, multifocal choroiditis, vasculitis, (neuro)retinis, retinale loslating
- In combinatie met AIDS -> Ernstige beloop
- Syfilis veroorzaakt in 1-3% van alle uveitis (Toenemend!)
Hoe ontstaat panuveitis?
- Idiopathisch
- Sarcoïdose
- Ziekte van Behcet
- Ziekte van Vogt - Koyanagi - Harada
Wat is sarcoïdose?
Een idiopathische granulomateuze ziekte
Abnormale activiteit van immuuncellen. Ze gaan ophopen en vormen dan granulomen. Ze kunnen orgaanfunctie aantasten en leiden tot symptomen
Wat is scleritis?
Actieve ontsteking van de sclera (Harde oogrok)
- Geeft roodheid en hevige pijn
- Pas op voor necrose of perforatie van de sclera (Necrotiserende scleritis)
Hoe kan het onderscheid worden gemaakt tussen scleritis en episcleritis?
Door vasoconstrictieve druppels. Deze zullen oppervlakkige vaten verbreken
Wat is episcleritis en wat is scleritis?
Episcleritis:
- Geeft vervelend dof gevoel
- Diffuus
- Nodulair (Zwelling van het slijmvlies)
Scleritis:
- Visus omlaag
- Doffe borende pijn
- Uitstralend naar kaak en oor
- Diffuus
- Nodulair
- Necrotiserend
- Met/zonder scleromalacia perforans
Scleritis is 50-70% deel van systeemziekte
Wat is de behandeling van scleritis?
- Oogdruppels (Steroïden, NSAID)
- NSAID
- Prednison
- Immunomodulerende medicatie (Bij auto-immuun uveitis)
Een ingreep aan de sclera (Injectie, biopt, incisie) kan scleritis luxeren (Verergeren)
Wat zijn systeemziekte die met regelmaat voorkomen bij scleritis?
- Reumatoïde artritis
- Polychondritis
- Granulomatose met polyanglitis (GPA of ziekte van Wegener)
- Systemische Lupus (SLE)
Wat is de anamnese bij een intraoculaire ontsteking en systeemziekte (In meerdere organen onstekingen)?
- Koorts, gewichtsverlies, algemene malaise
- Reumatologische klachten: Gewrichtsafwijkingen, rugklachten
- Huidaandoeningen: Erythema, Vitiligo, insectenbeten
- Neurologische aandoeningen: Hoofdpijn, tinnitus
- Klachten van de luchtwegen
- Gastro-intestinale klachten: Aften
- Urogenitale klachten: Genitale ulcera, geslachtsziekten
