6.2 Aanleg Lichaamsassen Flashcards
Wat is AVE en hoe ontstaat het?
Aan het einde van week 2 (2-lagige schijf) ontstaat in het midden van de hypoblast een gespecialiseerd groepje cellen. Deze cellen bewegen naar een kant van de hypoblast en vormen de AVE (Craniaal)
AVE cellen maken remmende en stimulerende signaalmoleculen. Zo ver mogelijk van de AVE vormt een groepje cellen in de epiblast de primitiefstreek (Caudaal)
Wat vormt de primitiefstreek?
Er vindt hier gastrulatie plaats. Mesoderm wordt gevormd
Wat is de primitiefknoop?
Het craniale deel van de primitiefstreek
In de primitiefknoop zit alles wat het bouwplan nodig heeft
Uit wat ontstaat het notochord en wat det het?
Ontstaat uit de primitiefknoop en geeft een signaal af waar de middenas van het embryo ligt. Hier wordt oerskelet gemaakt
Wat is de organizer en wat doen de primitiefknoop en het notochord?
De primitiefknoop (Knoop van hensen) en de notochord hebben een belangrijke organiserende functie in het vroege embryo -> De organizer
Ze zorgen ervoor dat de weefsels eromheen verder ontwikkelen naar bepaalde structuren
Waarvoor is de AVE (Anterior Visceral Endoderm) belangrijk?
Vooral voor de ontwikkeling van de hersenen, hoofdregio en het hart
In de AVE spelen ook remmende signalen een belangrijke rol:
- Dkk1 remt Wnt
- Remmen van Wnt is belangrijk voor de vorming van de hersenen
Wat zijn belangrijke transcriptiefactoren in de AVE?
- Hesx-1
- Lim-1
- Otx-2
Dit zijn DNA bindende eiwitten die de genexpressie regelen
Welke verschillende wervels zijn er en zijn de opvouw van de opbouw van het wervelkolom/lichaamssegmenten?
De wervelkolom bestaat uit verschillende type wervels:
- 7 cervicaal
- 12 thoracaal
- 5 lumbaal
- 5 sacraal
Wat doen HOX-genen?
Spelen een belangrijke rol in het bepalen van de craniocaudale identiteit van de wervels
Wat is de Posterieure Homeotische Transformatie?
De wervel neemt de vorm aan van de wervel eronder
In het geval van een cervicale wervel die op een thoracale wervel lijkt (Dus met een rib eraan)
Wat is de Anterieure Homeotische Transformatie?
De wervel neemt de vorm aan van de wervel erboven
In het geval van een lumbale wervel die op een thoracale wervel lijkt (Dus met een rib eraan)
Waaruit ontstaan wervels?
Wervels ontstaan uit somieten
Waarin splitsen somieten op?
- Sclerotoom (Wervelkolom)
- Dermatoom (Huid)
- Myotoom (Spieren)
- Syndetoom en meningotoom
Hoe wordt mesoderm genoemd waaruit de somieten ontstaan?
Paraxiaal mesoderm
Hoe verloopt het ontstaan van somieten?
Somieten ontstaan in het voorstel deel van de primitief en transformeren van presomitisch mesoderm naar (Epitheliale) somieten tot een post-somitisch stadium
Somieten ontstaan van hoofd naar staartzijde (Craniaal naar caudaal)
Iedere 6-7 uur ontstaat een nieuw somieten paar
Waaruit ontstaat een wervel?
Uit sclerotomen van 2 somietparen waarbij de zenuwen naar de dermomyotomen tussen de wervels komen te liggen
Wat zijn HOX-genen?
Het zijn transcriptiefactoren die bij alle dieren een belangrijke rol spelen in het bepalen van de cranio-caudale positionele identiteit van cellen.
HOXA, B, C en D clusters
39 HOX genen bij zoogdieren
De cranio-caudale expressie van HOX-genen is co-lineair met de positie van het betreffende gen op het chromosoom: Genen die aan de meest 3’ kant liggen komen het meest craniaal tot expressie
HOX-genen met zelfde getal zijn homoloog (HOXA1, HOXB1 en HOXD1) en kunnen elkaars functie overnemen
Wat bepalen HOX-genen?
- HOX genen bepalen de identiteit van de wervels
- Voor elke groep wervels is een specifieke HOX-code
- Laag HOX-gen is craniaal
- Hoge nummers caudaal
- Lage HOX-genen komen eerder tot expressie dan hoge HOX-genen
Waarmee hangt de activatie van HOX-genen samen?
De activatie van HOX-genen hangt samen met de veranderingen in de ‘verpakking’ van het DNA door de nucleosomen -> Van een compacte (Ontoegankelijke) organisatie naar een lossere (Toegankelijke en afleesbare) organisatie
De HOX-gen clusters worden gedurende de vroege embryogenese van 3’ naar 5’ zijde uitgepakt
Wanneer krijgen somieten hun HOX-code?
Bij de geboorte
HOX-genen vertalen tijdstip van geboorte in segmentele identiteit
HOX-code in somieten is afhankelijk van tijdstip van ontstaan. Wat zijn deze tijdstippen?
- Vroege somieten -> Craniaal -> Lage HOX code
- Late somieten -> Caudaal -> Hoge HOX code
Uitschakelen van individuele HOX-genen leidt niet tot grote veranderingen in het skelet. Wanneer leidt het wel tot veranderingen?
HOX genen met hetzelfde nummer lijken op elkaar en kunnen elkaars functie overnemen
Mutaties in meerdere HOX-genen met hetzelfde getal leidt wel tot verandering
Wat is het gevolg van het te vroeg aanzetten van HOX10A genen?
Remt de vorming van de ribben
Posterieure Homeotische Transformatie (Thoracale somieten denken dat ze lumbaal zijn)
Wat is het gevolg van het ontbreken van een HOX10?
Anterieure Homeotische Transformatie
Lumbale somieten denken dat ze thoracaal zijn
