3.3 Seks tijdens Levensloop Flashcards
Wat is de seksuele levensloop?
- Eerste levensfase: 0-25 jaar
- Tweede levensfase: 25-55 jaar
- Derde levensfase: >55 jaar
- Vierde levensfase: >75 jaar
Wat zijn de kenmerken van de eerste levensfase?
- 0-25 jaar
- Lichamelijke ontwikkeling
- Lichaam ontdekken (Kijken, voelen)
- Eerste seksuele ervaring vanaf 12 jaar
Wat wordt er ontwikkeld in de 1e levensfase?
- Lichamelijke rijping
- Genderidentiteit
- Genderrolgedrag
- Seksuele oriëntatie
- Seksueel gedrag binnen waardensysteem
- Integratie seksualiteit in persoonlijkheid en levensstijl
Wat zijn de voorwaarden voor een gezonde seksuele ontwikkeling?
- Intacte seksuele anatomie/endocrinologie
- Intact brein
- Overeenkomend fenotypisch geslacht en genderidentiteit
- Affectrijk pedagogisch klimaat
- Positief voorbeeldgedrag ten aanzien van relationeel gedrag
- Positief boodschap ten aanzien van seksualiteit in informeel en formeel curriculum
- Mogelijkheid tot leeftijdsspecifiek consensueel ‘Sexual Rehearsel Play’
Wanneer is gemiddeld de eerste coïtus?
- 18.6 jaar
- Jonger starten (<14 jaar) -> Meer risico (Grensoverschrijding, zwangerschap, SOA)
Wat zijn de kenmerken van de tweede levensfase?
- 25-55 jaar
- Aangaan langdurende relatie
- Frequentie seks daalt vaak door werk of carrière
- Zwangerschap en kinderen
- Kinderloosheid (Gewenst, ongewenst, lege nest)
- Verandering in de partnerrelatie
- Tweede kans -> Meeste scheidingen tussen 40-55 jaar
Hoe zit de seksuele relatie met een partner in de tweede levensfase?
- 1/20 geen ervaring met partnerseks
- 75% laatste 6M partnerseks
- 90% heeft een vaste relatie
- Seksueel repertoire is gevarieerd en gelijkwaardig -> Bijvoorbeeld geven en ontvangen manuele of orale stimulatie
- 5/6 max. 3x per maand partnerseks
- Motieven voor seks -> Fysiek, doelgericht, emotioneel, onzekerheid
Seks tijdens de zwangerschap verandert. Wat zijn de kenmerken qua zin, coïtus frequentie, fysiologische opwinding, pijn en angst met betrekking tot de 1e trimester (0-12 weken)?
- Zin daalt (Fysiek ongemak)
- Coïtusfrequentie daalt
- Fysiologische opwinding: Continu doorbloedingen bekken
- Pijn: Borsten bij opwinding
- Angst: Miskraam, beschadiging vrucht
Seks tijdens de zwangerschap verandert. Wat zijn de kenmerken qua zin, coïtus frequentie, fysiologische opwinding, pijn, orgasme en resolutie met betrekking tot de 2e trimester (13-26 weken)?
- Zin normaliseert
- Coïtusfrequentie normaliseert
- Fysiologische opwinding: Continu doorbloedingen bekken
- Pijn: Bij opwinding zonder orgasme
- Orgasme: Makkelijk
- Resolutie: Niet meer volledig, langzamer
Seks tijdens de zwangerschap verandert. Wat zijn de kenmerken qua zin, coïtus frequentie, fysiologische opwinding, pijn, orgasme, algemeen en angst met betrekking tot de 3e trimester (27-40 weken)?
- Zin daalt
- Coïtusfrequentie daalt
- Pijn: Bij orgasme (‘Wee’)
- Angst: Veroorzaken bevalling
- Orgasme: Pijn
- Algemeen: Minder sexy, minder aantrekking man, fysiek ongemak
Wat zijn de kenmerken van seks na de partus en hoeveel weken na de partus is de kans op infecties?
Tot 3 weken na partus is de kans op infecties verhoogd.
- Vermoeidheid: Hormonale veranderingen, emoties, nachtrust, aandacht baby
- Lactatie -> Prolactine verhoging (Ovaria liggen stil)
-> Weinig oestrogeen: ‘atrofie’
-> Weinig androgeen -> Minder zin, minder opwindbaar
-> Extra vermoeidheod
- Er is oxytocine vrijgave -> Bij melk uitstoot kan oxytocine contractes van de uterus veroorzaken (Prettig, orgasme, dit is verwarrend voor de patiënt). Stoppen lactatie -> Binnen 4 weken is alles normaal
- Eerste maanden na partus trager fysiologische seksuele reacties vrouw (Vasocongestie -> Bloedtoevoer geslacht, spiercontracties)
- Ingang vagina minder strak, minder intense belevingen beiden
- Beschadiging vagina -> Grotere kans dyspareunie (Pijn tijdens seks)
- Grotere kans op seksuele problemen (Zin en seksuele activiteit daalt)
- Grotere kans op aanpassing -> Communicatie, gevarieerde repertoire, privé tijd
Wat zijn de kenmerken van de derde levensfase?
- 55-75 jaar
- Hormonale veranderingen
- Overgang, menopauze
- Verlies van partner
- Tweede kans? -> Nieuwe relatie, anticonceptie, SOA
Welke rol spelen androgenen bij seksualiteit?
Bij mannen en vrouwen hebben androgenen een faciliterende rol:
- Bij seksuele prikkel is er eerder een seksuele betekenis
- Testosteron maakt brein en genitale klaar voor seks
Laag androgeen -> Moeilijker, niet mogelijk
Wat gebeurd er bij lage androgeen?
- Energie/vitaliteitsverlies
- Geen enkel seksueel resultaat ondanks veel stimulatie
- Stemmingsstoornissen
- Spierkrachtverlies
- Minder seksuele haargroei
Welke rol hebben oestrogenen bij seks?
Kwaliteit van vaginale huid (Bij menopauze dus atrofie)
Geen invloed lubricatie (Duurt wel langer):
- Bij voldoende stimulatie + Seksuele opwinding -> Voldoende lubricatie en dus geen dyspareunie
Oestrogeen maakt lijf klaar voor testosteron:
- Trofische staat urogenitaal systeem
- Effect op stemming
- Geen direct effect seksuele responscyclus
Wat is het verband tussen menopauze en dyspareunie?
- 20-30% postmenopauzaal heeft vaginale doofheid
- Geen verschil in vaginale vasocongestie -> Met/zonder FSAD (Moeite bij ervaren van genot) bij adequate seksuele stimulatie
- Deels hormonaal bepaald (Atrofie) en deels opwindingsprobleem (Lubricatie)
- De oestrogenen compenseren niet langer de gebrekkige opwinding -> Gezondheid en huwelijksgeluk zijn betere vorspellers voor opwindingsstoornis
Dus: Bespreek en behandel het opwindingsprobleem
Wat is het verband tussen menopauze en seksualiteit?
- Opwinding ontwikkelt zich trager
- Resolutie volstrekt zich ook trager
- De minste verandering bij regelmatig doorlopen van seksuele respons ‘Use it or lose it’
- Advies: Meer tijd, meer directe genitale stimulatie. Zorgen voor opwinding + Lubricatie
Wat is FSAD?
Female Sexual Arrousal Disorder
FSAD groep postmenopauzaal meer genitale responsiviteit
Hoe zit het met zin hebben tijdens de menopauze?
- Door verlaging van androgenen minder zin in seks
- Door verlaging oestrogenen, ook verlaging SHBG (Reguleert transport E en T) -> Verhoging bio available androgenen -> Meer zin in seks
- Door veranderingen in E -> Overgangsklachten -> Minder zin in seks
Wat zijn de kenmerken van mannen en menopauze?
- Vanaf 50 jaar relatief snelle daling van testosteron
- Onzekerheid over mannelijkheid
- Meer tijd en stimulatie nodig tot opwinding, erectie, ejaculatie
- Kunnen de oorzaak zijn van seksuele disfunctie
- Refractaire periode wordt langer (Tot 24 uur)
Wat zijn de kenmerken van de vierde levensfase?
- 75 jaar en ouder
- Gezonder oud(er) worden
- Meer mogelijkheden dus
- Coïtusfrequentie neemt af bij het ouder worden
- Coïtusfrequentie bepaald door relatieduur
- Dus nieuwe relatie -> Toename coïtusfrequentie
Wat zijn predictoren van seksuele satisfactie bij vierde levensfase?
- Geestelijke en fysieke gezondheid
- Seksueel actief blijven
- Positieve attitude ten opzichte van seksualiteit
- Hebben van een partner
Wat is de relatie tussen overlijden en de vierde levensfase?
- Man overlijdt 5-6 jaar eerder
- Vrouw trouwt met man die 2-3 jaar ouder is vaak
- Gemiddeld overleeft de vrouw haar man 8 jaar
- Eenzaamheid
- Rouw
- Depressie
- Loyaliteitsconflicten
Wat zijn de voordelen van ouder worden?
- Remmingen verminderen -> Toename seksueel plezier
- Geen prestatie
- Geen angst zwangerschap
- Vrijer omgaan met het lichaam
- Meer intimiteit
Wat zijn de verschillen tussen jong en oud?
- Fysiek ouder worden -> Fysieke potentie en frequentie nemen af
- Seks op jonge leeftijd -> Vooral fysieke potentie
- Emotionele rijping -> Echte seksuele intimiteit en intensiteit
- Ouder meer seksuele problemen, maar ervaren minder last
