2b) Wit. D i pochodne Flashcards
Ogólne informacje - powstawanie osteoklastów
1) obecność M-CSF (czynnika stymulującego tworzenie kolonii makrofagów)
2) interakcja RANK (błona prekursora osteoklastów) z RANKL (błona prekursora osteoblastów)
(= “Receptor Activator for Nuclear Factor κ B” i jego ligand)
Po kilku tyg od aktywacji osteoklastów dochodzi do hamowania ich działania i stymulacji powstawania osteoblastów, dzięki:
- FGF (fibroblast GF; najważniejsza fosfatonina)
- TGF-β
(są one uwalniane z kości, gdy działają osteoklasty)
RANKL
Receptor Activator for Nuclear Factor κ B Ligand
- na błonie kom. prekursorów osteoblastów
- stymulacja ekspresji: PTH i TGF-β
OPG
osteoprotegryna
Receptor wchodzący w interakcję z RANKL
- prod. przez osteoblasty
- uniemożliwia interakcję RANK-RANKL
Rola osteoblastów w regulacji powstawania osteoklastów
1) Stymulacja powstawania
- RANKL na błonie osteoblastów
2) Hamowanie powstawania
- OPG (wchodzi w interakcję z RANKL i uniemożliwia interakcję RANK-RANKL)
Rola TGF-β
Pomaga zachować równowagę miedzy osteoklastami a osteoblastami
1) Stymulacja ekspresji RANKL (=↑ różnicowanie osteoklastów
2) Stymulacja osteoblastów po kilku tyg od aktywacji osteoklastów
Witamina D - rodzaje i powstawanie
- D1: kalcyferol (tran)
- D2: ergokalcyferol (rośliny w świetle UV)
- D3: cholekalcyferol (u ludzi; z 7-dehydrocholesterolu + UV)
suplementacja: mieszanina D1-3 (doustnie!)
1) Wątroba: 25-hydroksylaza
2) Nerki: 1α-hydroksylaza (PARATHORMON stymuluje)
produkt końcowy: 1,25-dihydroksycholekalcyferol (kalcytriol)
………………………………….
- gdy za dużo kalcytriolu, to powstaje jego 24,25-pochodna (nieaktywna)
Cholekalcyferol
Wit. D3
- najczęściej stosowany
- zwykle wystarczy do suplementacji
- przekształcany w wątrobie i nerkach do kalcytriolu
Kalcyfediol
Pochodna D3 hydroksylowana w 25
- u pacjentów z niewydolnością wątroby
- wymaga tylko hydroksylacji w nerkach
Alfakalcidol
Pochodna D3 hydroksylowana w 1α
- u pacjentów z niewydolnością nerek
- wymaga tylko hydroksylacji w wątrobie
- wygasza czynnosć przytarczyc (też DOKSERKALCYFEROL)
Kalcytriol
1,25-dihydroksycholekalcyferol (aktywna D3)
- dostępny też w formie dożylnej
kiedy?
- gdy ważna jest szybkość działania (tężyczka po usunięciu przytarczyc)
- niedoczynność przytarczyc (bo PTH stymuluje 1α-hydroksylazę)
- krzywica oporna na wit. D
- osteodystrofia nerkowa
- pacjenci dializowani (uwaga na hiperfosfatemię!)
Kalcytriol - niepożądane
1) Hiperkalcemia
2) Hiperfosfatemia (szczególnie dializowani)
Kalcytriol - działanie (6)
1) ↑ wchłaniania Ca w jelicie cienkim poprzez:
- ↑ pompy Ca (od strony światła jelita)
- ↑ kalbindyny (białko wewnątrzkom. przenoszące Ca2+ )
- ↑ ATP-zależnej pompy Ca (po stronie kapilar)
2) NERKI: ↑ resorpcji zwrotnej jonów wapnia i fosforanowych
3) KOŚCI: ↑ osteoklasty (resorpcja kości)
4) PRZYTARCZYCE: ↓ PTH
5) ↓ czynność limfocytów T (nie jako lek immunomodelujący, bo ryzyko hiperkalcemii -> TAKALCYTOL, KALCYPOTRIOL)
Takalcytol
Kalcypotriol
Pochodne kalcytriolu
- ↓ właściwości hiperkalcemizujące niż KALCYTRIOL (więc może być wyk. jako lek immunomodelujący)
- leczenie łuszczycy
Niepożądane preparatów wit. D i Ca
- zwapnienia pozaszkieletowe (szczególnie w tt. wieńcowych)
obliczanie indeksu wapniowo-fosforanowego (Ca x P)
…………………………………
Żeby przeciwdziałać nadmiernemu zwiększaniu stęż. Ca i P używa się PARYKALCYTOL, leki wiążące fosforany oraz kalcymimetyki
Preparaty wit. D i ich pochodne
A) Standardowe
1) Cholekalcyferol (D3)
2) Ergokalcyferol (D2)
B) Szczególne przypadki
1) Kalcyfediol (D3; 25)
2) Alfakalcidol (D3; 1a)
3) Dokserkalcyferol (D2; 1a)
4) Kalcytriol
5) Takalcytol
6) Kalcypotriol
C) Dihydrotachysterol (syntetyczny analog D2)
………………..
- podawać pod kontrolą stężenia fosforanów- zarówno w nadczynności jak i niedoczynności przytarczyc (!)
- suplementować wapń
