Zapalenia trzustki Flashcards
OZT - definicja
Stan zapalny z przedwczesną wewnątrztrzustkową aktywacją enzymów trzustkowych -> uszkodzenie trzustki i sąsiadujących tkanek
2 postacie OZT na podstawie badań obrazowych
Śródmiąższowo-obrzękową (u 80% pacjentów)
Martwiczo-krwotoczną (u 20%)
OZT - częstość
2-13/100tys
Czynniki etiologiczne OZT
Tępy uraz jamy brzusznej
Czynniki infekcyjne (głównie wirusowe)
Anomalie anatomiczne
Czynniki genetyczne (np. dziedziczne zapalenie trzustki)
Patofizjologia OZT
Przedwczesna aktywacja trypsynogenu - samostrawienie narządu -> stymulacja wydzielania cytokin prozapalnych -> jak duża, to może zająć nerki, wątrobę, płuca (niewydolność wielonarządowa)
Urazy w patofizjologii OZT
Najczęściej tępe okolicy śródbrzusza/nadbrzusza - odpowiedzialne za 13-33% zapaleń trzustki u dzieci
Najczęściej nie towarzyszą objawy uszkodzenia innych narządów
Gdy śródścienny krwiak w okolicy brodawki Vatera - może utrudniać odpływ z dróg trzustkowych -> nasilenie i zaostrzenie zap. trzustki
Czynniki infekcyjne w patofizjologii OZT
12% OZT u dzieci i młodzieży
Wirusowe najczęściej (Coxsackie gr.B, rzadziej: EBV, ECHO, świnki, HSV, CMV)
Znacznie rzadziej bakterie (Mycoplasma pneumoniae, Legionella), grzyby (Aspergillu,s Histoplasma), pasożyty (glistnica, Cryptosporidum)
Wpływ wirusa Coxsackie typu B na trzustkę
Uszkadza cz. zewnątrzwydzielniczą i wyspy Langerhansa -> cukrzyca t.1 (no i OZT..)
Przyczyny metaboliczne OZT
Hiperlipidemia (z dużym wzrostem triglicerydów)
Hiperkalcemia (najczęściej przez pierwotną/wtórną nadczynność przytarczyc)
Idiopatyczne OZT - ile %?
20-40%
OZT - objawy
Najpierw silny ból w nadbrzuszu promieniujący do kręgosłupa
Potem nudności i wymioty
W ciężkiej postaci często gorączka i niewyd. wielonarządowa
Perystaltyka w OZT
słaba lub brak
Płuca w OZT
Może być wysięk opłucnowy (częściej lewostronny)
Rozpoznanie OZT
Silny ból brzucha
Wzrost amylazy >3-krotnego poziomu wartości prawidłowej
Obecność zmian zapalnych w trzustce w bad, obrazowych
Ocena ciężkości OZT w jakim bad. obrazowym, jaki wskaźnik na podstawie jakiej skali
TK - ocena ciężkości OZT (wskaźnik CTSI na podstawie skali Balthazara)
Leczenie OZT
Objawowe: Zaprzestanie żywienia doustnego P/bólowe Nawadnianie pozajelitowe Wyrównywanie zab. jonowych, kwasowo-zas.
Antybiotyki w martwiczym OZT
Przyczynowe: Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna i sfinkterotomia w żółciopochodnym OZT(usunięcie złogów)
PZT - definicja
przewlekłe zapalenie prowadzące do nieodwracalnego uszkodzenia zewnątrzwydzielniczej i wewnątrzwydzielniczej cz. trzustki -> zwłóknienie i niewydolność trzustki
Czynniki ryzyka PZT
Choroba wieloczynnikowa:
- alkohol i fajki
- metaboliczne: hiperlipidemia, hiperkalcemia
- genetyczne: mutacja CFTR, PRSS1, SPINK1
Patofizjologia PZT - przyczyny
Najczęstsze:
Dziedziczne zap. trzustki (=mutacje CFTR, PRSS1, SPINK1 - geny kodujące inhibitory proteaz)
Mukowiscydoza
Rzadsze:
z. Shwachmana-Diamonda
autoimmunologiczne zap. trzustki
Dziedziczne zap. trzustki
Mutacja genów kodujących inh. proteaz -> przedwczesna aktywacja trypsynogenu -> “samostrawienie” trzustki
Objawy PZT
silne bóle brzucha w nadbrzuszu (70-90%), wzdęcia i wymioty - nasilanie się po posiłkach
Biegunka tłuszczowa, ubytek masy ciała, osłabienie, omdlenia (hipoglikemia)
Testy czynnościowe w PZT
Bezpośrednie: test sekretynowe, sekretynowo-pankreozyminowy(wysoka czułość też w wczesnym PZT)
Pośrednie: elastaza i chymotrypsyna w stolcu (niska czułość, nieprzydatne we wczesnych PZT)
Leczenie PZT
Przyczynowe możliwe tylko w autoimmunologicznym PZT
Objawowe:
p/bólowe
suplementacja enzymów trawiennych
wyrównywanie zaburzeń gosp. węglowodanowej
W okresach zaostrzeń postępowanie jak w OZT
Cukrzyca w PZT - kiedy?
Późno, zwykle po uszkodzeniu >95% masy gruczołu
