Mukowiscydoza i pierwotna dyskineza rzęsek Flashcards
Definicja mukowiscydozy =CF
Nieuleczalna choroba z dysfunkcją gruczołów zewnątrzwydzielniczych, powodująca zaburzenia wielu układów, prowadząca do przedwczesnego zgonu, głównie w wyniku niewydolności ukł. oddechowego.
Najczęstsza genetycznie uwarunkowana (mutacją jednego genu) choroba rasy kaukaskiej, dziedziczona AR
Częstość mukowiscydozy =CF w PL
1: 5tys - homozygoty
1: 25 - heterozygoty w populacji ogólnej (ryzyko populacyjne ok.3%)
Jaka mutacja w mukowiscydozie=CF
W obrębie genu kodującego białko CFTR (pełni funkcję m.in kanału chlorkowego) - w obrębie 7q31.2
Rola kanałów Cl w mukowiscydozie=CF:
Nabłonek gruczołów potowych: upośledzony transport Cl- ze światła przewodu do wnętrza komórki
Nabłonek DO: nasilona absorpcja Na+ ze światła DO do wnętrza komórki -> to wymusza transport H2O i Cl- -> nadmiernie gęsty śluz blokuje światło drobnych DO -> nieprawidłowe oczyszczanie śluzowo-rzęskowe i dysregulacja odp. zapalnej
(odmienny charakter!!)
Diagnostyka mukowiscydozy=CF
Rodzinny:
-przedwczesne zgony przez choroby DDO
Osobniczy:
Ukł. oddechowy:
-przewlekły produktywny kaszel z odpluwaniem ropnej wydzieliny
-nawracające i przedłuzające się zak. DDO z obturacją (u niemowląt S. aureus),
-zap. zatok przynosowych, polipy nosa
-palce pałeczkowate
-duże rozstrzenie oskrzeli
Niewyd. zewnątrzwydzielnicza trzustki:
- obfite tłuszczowe stolce o “mysim” zapachu
- nawracające bóle brzucha
- zaburzony przyrost masy ciała
- wypadanie odbytu u niemowląr
- elastaza w stolcy <100ug/1g (obniżone)
- > z. zaburzonego wchłaniania
Mukowiscydoza - badania diagnostyczne (przesiew)
Przesiew: test IRT z 1.próby krwi na bibule
-<99,4centyla - ok
- >99,4 centyla -> analiza mutacji genu CFTR:
0 mutacji - jeżeli IRT >99.9 centyla, to zrób IRT z 2.próby krwi
1 mutacja - test IRT z 2.próby krwi, jak jest podwyższone to wezwać
2 mutacje - wezwać
Jak wezwiemy to robimy bad. kliniczne, test potowy
Norma IRT - 100 do 450 ng/ml; w CF jest 5-10x większe
IRT - immunoreaktywny trypsynogen
Mukowiscydoza - test potowy
metodą jonoforezy pilokarpinowej Norma dla dzieci <30mmol/l >60mmol/l - patognomoniczne dla CF Max. wiarygodna wartość to 160mmol/l Cl > Na
Mukowiscydoza - potencjały przezbłonowe
Między skórą a błoną śluzową nosa
W CF są bardziej ujemne wartości i istotna zmiana po amilorydzie (stają się mniej ujemne)
Mukowiscydoza a zespół dyskinetycznych rzęsek - podobieństwa
- AR
- objawy zatokowo-oskrzelowo-płucne
- zap. neutrofilowe
- niepłodność mężczyzn
Mukowiscydoza a zespół dyskinetycznych rzęsek - skład śluzu i czynność rzęsek
CF: nieprawidłowy skład nadmiernie lepkiego śluzu, którego rzęski, mimo prawidłowej budowy, nie mogą oczyszczać
PCD: prawidł. śluz, zaburzony ruch rzęsek uniemożliwia oczyszczanie
Mukowiscydoza a zespół dyskinetycznych rzęsek - bezpłodność męska(mechanizm)
CF: prawidłowa sperma, niedrożność nasieniowodów
PCD: brak prawidł. ruchomości plemników, prawidłowe nasieniowody
Mukowiscydoza a zespół dyskinetycznych rzęsek - RTG płuc
CF: cięższe zmiany, rozstrzenie płatów górnych
PCD: łagodniejsze zmiany, rozstrzenie płata środkowego lub płatów dolnych
Mukowiscydoza a zespół dyskinetycznych rzęsek - rokowanie
w CF gorsze
Mukowiscydoza - leczenie - Ograniczenie zmian w DO
Ograniczenie zmian w DO (antybiotyki w zaostrzeniach, eradykacja P.aeruginosa; fizjoterapia - kaszel, drenaż, ćwiczenia oddechowe z oporem)
Inhalacje - mukolityki (3-10%r.r NaCl, dornaza alfa, N-acetylocysteina), rozszerzacze oskrzela, antybio wziewne, makrolidy
Mukowiscydoza - leczenie - żywieniowe
Dieta wysokoenergetyczna (120-150%kcal, dużo tłuszczu, białek), wspomaganie PEG, suplementacja ADEK, suplementacja 10%NaCl (zapobieganie z. utraty soli) enzymy trzustkowe (mikrogranulki dojelitowe)
Zapobiega katabolizmowi i chroni przed progresją zmian w DDO
Mukowiscydoza - leczenie ch. towarzyszących
Wszystkie GERDy, krwioplucia, nadciśnienia płucne, przerosty bakteryjne p.pok, osteoporozy, zab. płodności
Mukowiscydoza - leczenie - nowe kierunki
Transplantacja (przeszczep płuco-serce/płuc)
Korekta niektórych def. genetycznych (Ivacaftorw mutacji G551D
Ile żyją chorzy z mukowiscydozą?
W PL średnio 25 lat
Z dyskinezy rzęsek = PCD - definicja
dziedzicz.AR
Nieprawidłowa funkcja rzęsek ruchowych,
charakteryzuje się przewlekłą postępującą choroba płuc, zap. zatok przynosowych, utratą ostrości słuchu w przebiegu zmian wysiękowych i obniżeniem płodności
Z dyskinezy rzęsek = PCD - częstość
1:16tys (może być niedoszacowana)
Z dyskinezy rzęsek = PCD - patofizjologia
Należy do grupy ciliopatii
Defekt dotyczy rzęsek ruchowych “9+2” - one warunkują ruch komórek (także rozrodczych)
Dodatkowo może być też w ruchowych “9+0”, występujących tylko w węźle zarodkowym -> całkowite odwrócenie trzewi u 50% tej grupy
Z dyskinezy rzęsek = PCD - co w wywiadzie nas skłania do diagnostyki? (7)
- noworodki nie z grupy ryzyka które nagle mają ZZO i wymagające >2d tlenoterapii
- posiadające rodzeństwo z PCD
- całkowite odwrócenie trzewi
- przewlekły (>6tyg) wilgotny kaszel
- nawracające zak. DO + przewlekłe zap. zatok i przewlekłe wysiękowe zap. ucha środkowego
- rozstrzenia oskrzeli
- z. heterotaksji (lustrzane odbicie trzewi, prawostronne położenie serca + polisplenia lub asplenia)
Z dyskinezy rzęsek = PCD - test przesiewowy
Pomiar tlenku azotu w powietrzu wydychanym przez nos (nFeNO <6ppb typowa dla PCD i CF)
Z dyskinezy rzęsek = PCD - diagnostyka
Ocena ultrastruktury rzęsek w mikroskopie elektronowym
Ocena częstości i wzorca uderzeń rzęsek z biopsji szczoteczkowej z nabłonka DO
Ocena ciliogenezy in vitro
Najlepiej w okresie remisji objawów!!
