WKK + uzupełnienia wewnątrzkoronowe Flashcards
Czym są protezy stałe jednoczłonowe?
protezy stałe odtwarzające braki w obrębie jednego zęba
Czym są protezy stałe?
uzupełnienia protetyczne, trwale osadzone na zębie lub zębach pacjenta, które bez pomocy lekarza nie mogą być z nich usunięte
Jakie wyróżniamy protezy jednoczłonowe?
- wkłady koronowo-korzeniowe
- uzupełnienia wewnątrzkoronowe
- licówki
- korony całkowite
Wywiad i badanie kierunkowe pod kątem stosowania uzupełnień stałych - wywiad ogólny:
- konsultacja z lekarzem prowadzącym, gdy: skłonność do uczuleń, nadciśnienie, choroby naczyń wieńcowych, obniżona krzepliwość krwi, alergia, epilepsja, nadczynność tarczycy
- oczekiwania pacjenta wobec leczenia
- współistniejące parafunkcje i zaburzenia czynnościowe US: bóle w obrębie SSŻ, uczucie napięcia mięśni głowy i szyi
Wywiad i badanie kierunkowe pod kątem stosowania uzupełnień stałych - badanie wewnątrzustne:
- liczba zębów, rozmieszczenie, wzajemny kontakt z zębami sąsiednimi, nachylenie do luki po usuniętych zębach, występowanie i rodzaj miejsc stycznych, stosunek do zębów przeciwstawnych/bezzębnego odcinka wyrostka szczęki przeciwstawnej
- kształt koron, głębokość bruzd, stromość guzków, stopień starcia powierzchni żujących lub brzegów siecznych,
- obecność kamienia nazębnego, ubytków, nadżerek, zabarwienie szkliwa, stopień zniszczenia twardych tkanek zębów, stan wypełnień i funkcjonujących już uzupełnień protetycznych
- gdy całkowita destrukcja koron: ocena powierzchni nośnej, ujścia i ścian kanału korzeniowego pod kątem możliwości odbudowy za pomocą wkk i koron protetycznych
- ocena kierunku osi zachowanych zębów – linia przechodząca wzdłuż środka korony i korzenia
- sprawdzenie wzajemnej równoległości zębów sąsiadujących z luką
- ocena przyzębia kliniczna i radiologiczna: umocowanie zębów w zębodole, obnażenie korzeni, stan kieszonek dziąsłowych i brodawek międzyzębowych, stopień zaniku kości wyrostków zębodołowych
- ocena podatności na próchnicę – gdy duża, przeciwwskazane wkłady i korony naddziąsłowe
Wywiad i badanie kierunkowe pod kątem stosowania uzupełnień stałych - rutynowo wykonywane badania pomocnicze:
● badanie żywotności miazgi
● badanie radiologiczne
Wywiad i badanie kierunkowe pod kątem stosowania uzupełnień stałych - ocena czynników biologicznych i mechanicznych:
● wiek, płeć, ogólny stan zdrowia,
● miejscowy stan tkanek podłoża protetycznego i ich odporność na obciążenia zgryzowe oraz obciążenia dodatkowe
Jakie odbudowy protetyczne są przeciwwskazane w przypadku dużej podatności zębów na próchnicę?
wkłady i korony naddziąsłowe
Jakie odbudowy protetyczne są przeciwwskazane w przypadku dużej podatności zębów na próchnicę?
wkłady i korony naddziąsłowe
Wywiad i badanie kierunkowe pod kątem stosowania uzupełnień stałych - całość badania klinicznego, RTG i analizy modeli ma na celu:
● ustalenie rozpoznania z wyszczególnieniem odchyleń od normy morfologicznej i czynnościowej,
● określenie ew. koniecznych zabiegów przygotowujących jamę ustną do leczenia protetycznego
● stworzenie planu leczenia z uwzględnieniem jego etapowości, dobór metod postępowania klinicznego i labolatoryjnego, wybór rodzaju planowanej konstrukcji protetycznej oraz dobór materiałów
Do czego może prowadzić nieprawidłowe wykonanie protez stałych?
najczęściej powodują uszkodzenia jatrogenne: zaburzenia czynnościowe, abrazję, patologie przyzębia
Co jest najważniejsze przy planowaniu protez stałych?
okluzja: zarówno zastana, jak i ta, do której dążymy oraz utrzymanie wysokiego poziomu higieny
Co wyznacza prawidłową okluzję?
krzywa Spee oraz krzywe transwersalne Monsona (Wilsona)
Co należy zbadać u pacjenta by móc ocenić prawidłowość okluzji?
● czy istnieją przeszkody zgryzowe
● czy są obecne tarczki starcia patologicznego
● zasięg poślizgu pomiędzy dotylną pozycją kontaktową żuchwy a pozycją maksymalnej interkuspidacji – czy doprzedni, czy powoduje zbaczanie żuchwy
● czy kontakt zębów przeciwstawnych istnieje równocześnie po obu stronach
● jak wygląda prowadzenie w zakresie zębów przednich
● ocena przestrzennego położenia żuchwy względem szczęki w płaszczyźnie poziomej i pionowej, w tym wysokości zwarcia – oraz ew. przednich/bocznych przemieszczeń
Czy linia pomiędzy górnymi i dolnymi siekaczami wystarczy do oceny bocznego przemieszczenia żuchwy?
nie!
zęby mogą być przesunięte niezależnie od pozycji żuchwy
Dolegliwości ze strony jakich narządów mogą towarzyszyć zaburzeniom okluzji?
SSŻ, twarzy i głowy
Kiedy przed wykonaniem protez stałych przemieszczenia żuchwy i zaburzenia wysokości zwarciowej nie wymagają leczenia?
zaadaptowane przemieszczenia żuchwy i niewielkie obniżenie wysokości zwarciowej nie wymagają leczenia
Kiedy przed wykonaniem protez stałych przemieszczenia żuchwy i zaburzenia wysokości zwarciowej wymagają leczenia?
gdy znaczne obniżenie i dolegliwości bólowe (postać niezaadaptowana) konieczne leczenie etapowe
Jakich etapów wymaga leczenie pacjenta z zaburzeniami wysokości zwarcia w postaci niezaadaptowanej przed wykonaniem protez stałych?
- za pomocą czasowych aparatów rehabilitacyjnych odtwarzamy boczne strefy podparcia, podnosimy wysokość zwarciową i w ten sposób zmieniamy przestrzenne położenie żuchwy
- gdy pacjent przyzwyczai się i zaakceptuje nowe położenie żuchwy, osadzamy docelowe uzupełnienia protetyczne
Czym jest skryta potencjalna obciążenia zęba?
= rezerwa fizjologiczna
różnica obciążenia fizjologicznego w stosunku do tego, jakie jest w stanie dodatkowo przyjąć dany ząb, bez ryzyka uszkodzenia ozębnej i tkanek okołowierzchołkowych
Które zęby mają największą rezerwę fizjologiczną?
trójki, szóstki, siódemki (najmocniejsze - mogą przyjąć największe dodatkowe obciążenie)
Które zęby mają najmniejsza rezerwę fizjologiczną?
jedynki żuchwy i dwójki szczęki (najsłabsze - mogą przyjąć najmniejsze dodatkowe obciążenie)
Co należy zrobić aby analiza modeli była wiarygodna?
musimy je zartykułować przy wykorzystaniu łuku twarzowego, wzorników, płytek zgryzowych i artykulatora, na modelach mierzymy długość koron i ich nachylenie, a także planujemy zabiegi korygujące zęby filarowe, przeciwstawne i stwarzające przeszkody zgryzowe, a także wyrostki zębodołowe, o niekorzystnym dla lokalizacji przęsła mostu układzie
Jaki wpływ na planowanie protez ma rezerwa fizjologiczna?
należy uwzględnić rezerwę fizjologiczną zębów, by leczenie mogło być skuteczne
Co należy ocenić na zdjęciach RTG przy planowaniu leczenia protezami stałymi?
- proporcję długości koron do korzeni
- wielkość, konfigurację położenia korzeni, nachylenie
- stopień zaników kostnych
Co należy uwzględnić przy wyborze rodzaju uzupełnienia protetycznego i materiału do odbudowy braków?
- zasięg braków i ich rozmieszczenie
- stan zębów filarowych
- estetykę
- poziom higieny
- oczekiwania pacjenta
W jakim czasie po ekstrakcji można rozpocząć leczenie protetyczne?
6 tygodni po ekstrakcji
Kiedy mówimy o skróconych łukach zębowych?
- obecne zęby do 2. przedtrzonowców włącznie
- obecne boczne strefy podparcia zwarciowego
- obecne prowadzenie grupowe
- okluzja zrównoważona
Co powinien zawierać plan leczenia protetycznego?
- wybór metody leczenia z uwzględnieniem rodzaju konstrukcji protetycznej ( uzupełnienia docelowego), a w tym rozważenie możliwości zastosowania implanotoprotetycznego
- etapy leczenia w zależności od kwalifikacji danego przypadku do gr I lub II ze względu na stopień trudności diagnostyczno-terapeutycznych
- zabiegi przedprotetyczne i wstępne protetyczne
- rodzaj materiałów i technologii wykonastwa laboratoryjnego oraz terminarz zabiegów i program wizyt kontrolnych
- wyrażenie zgody pacjenta na proponowany plan
Jakie są wskazania do stosowania uzupełnień stałych?
- leczenie następstw próchnicy, periodontopatii, abrazji patologicznej, wrodzonego niedorozwoju twardych tkanek zębów, braku zawiązków zębowych, zewnętrznego urazu mechanicznego, zespołu artykulacji urazowej, atropatii, parafunkcji, wrodzonych i nabytych wad okluzji
- rekonstrukcja utraconych zębów, czynnościowa odbudowa funkcji żucia, fotetyki i estetyki
- jako mocowanie ruchomych protez częściowych/całkowitych/implantoprotez
- profilaktyka celem zachowania uzębienia resztkowego i zapobieżenia zanikom wyrostków zębodołowych; zachowanie bodźców czucia płynących z przyzębia zębów własnych do OUN (zachowanie odruchu reagulującego pracę mięśni żucia i artykulacyjnych ruchów żuchwy, a także odruchów wpływających na wydzielanie śliny i napięcie ścian żołądka) – i zęby żywe, i po endo; zaburzeń okluzyjnych: nachylenia, przesunięcia, zaburzenia przebiegu powierzchni okluzyjno-artykulacyjnej, węzły urazowe, zespół zgryzu urazowego, patologiczna abrazja, parafunkcje i artropatie SSŻ
- w schorzeniach przyzębia – efekt szynujący protez stałych
Dlaczego protezy stałe są lepsze od protez częściowych?
● fizjologicznie przenoszą obciążenia okluzyjne,
● mają niewielkie rozmiary, brak płyty, łączników,
● stałe umocowanie na zębach własnych
● szybsza adaptacja,
● pozytywna reakcja psychiczna pacjentów
Czym jest uzupełnienie wewnątrzkoronowe?
proteza stała, trwałą, jednoczłonowa, uzupełniająca część zniszczonej korony klinicznej zęba
Jakie wyróżniamy rodzaje uzupełnień wewnątrzkoronowych ze względu na materiał z której jest wykonane?
● stopy złota
● ceramika
● kompozyty
Jakie wyróżniamy rodzaje uzupełnień wewnątrzkoronowych ze względu na rozległość odbudowy?
● wkład (inlay) ● nakład (onlay - nakład częściowy) ● overlay (nakład całkowity) ● korona częściowa ● endokorona
Czym jest inlay?
proteza stała odbudowująca ubytki klasy I i II przy zachowanej części powierzchni żującej zęba
Czym jest onlay?
proteza stała odbudowująca ubytki klasy I i II i pokrywa całą powierzchnię żującą oraz szczyty guzków
Czym jest overlay?
proteza stała odbudowująca całą powierzchnię żującą i guzki zęba
Czym jest korona częściowa?
proteza stała odbudowująca część korony klinicznej zęba, obejmująca ścianę językową (z włączeniem lub nie części ściany policzkowej)
Czym jest endokorona?
proteza stała odbudowująca niemal całą koronę kliniczną i jest zakotwiczona w komorze zęba
Wkłady koronowe - wskazania:
● odbudowa zniszczonej części korony klinicznej
● odbudowa miejsca stycznego (szczególnie polecane w przypadku MOD)
● element trwale łączący filar z przęsłem mostu
● stworzenie podparcia dla ciernia w protezie częściowej
● stworzenie oparcia dla niestałego połączenia z przęsłem mostu (tzw. wkład we wkładzie)
● podbudowa dla korony osłaniającej w przypadku stożkowatego, niskiego filaru
● przy podnoszeniu wysokości zwarcia lub uzupełnieniu utraconych kontaktów okludalnych (nakłady - konstrukcja pośrednia między wkładem a koroną)
● pewnym rodzajem nakładu są endokorony, gdzie dodatkową retencję stanowią ściany i dno komory → zatem wśród wskazań możnaby wymienić odbudowę koron zębów po leczeniu endodontycznym (ale zdecydowanie częściej wkład odnosi się do uzupełnień dla zz. żywych)
Wkłady koronowe - przeciwwskazania:
❌ duża skłonność do próchnicy
❌ zbyt duże zniszczenie korony procesem próchnicowym, wiele wypełnień na tym zębie
❌niski filar → jeśli wkład miałby być elementem mostu → im dłuższa korona zęba tym lepsza retencja wkładu w tej koronie, zatem i całego mostu
❌zbyt cienkie ściany otaczające ubytek → podczas jedzenia ciepłych pokarmów następuje rozszerzalność cieplna wkładu → mogą pękać ściany
❌u młodocianych → duża komora, daleko sięgające rogi miazgi → ryzyko obnażenia miazgi podczas opracowywania ubytku pod wkład
❌zęby martwe (co z endokoronami?)
Jaką metodą mogą być modelowane wkłady koronowe?
● metoda bezpośrednia - lekarz modeluje wkład z wosku lub akrylu w ju pacjenta
● metoda pośrednia - wkład modeluje technik na modelu odlanym z wycisku pobranego przez lekarza
Zasady ogólne opracowania ubytków pod wkład koronowy samodzielny:
● wyróżnia się oś główną (stanowi tor wprowadzenia wkładu zgodny z osią długą zęba) i osie boczne
● ściany boczne ubytku → równoległe/lekko rozbieżne w kierunku pow. żującej (brzegu siecznego)
● dno ubytku → możliwie duże, ale nie może być szersze niż wylot + prostopadłe do kierunku działanie sił zgryzowych
● opracowywać ze chłodzeniem, żeby nie doszło do przegrzania miazgi
Zasady opracowania ubytków pod wkład koronowy - opracowanie ubytku z wylotem znajdującym się tylko na powierzchni żującej (KLASA I):
● ściany boczne ubytku → równoległe//lekko rozbieżne w kierunku pow. żującej
● podstawa równoległa do osi długiej zęba
● nie osłabiać podstawy guzka przy opracowaniu!
● bezpośrednia metoda modelowania wkładu jest najbardziej polecana przy tym typie ubytku
● zaleca się przed modelowaniem wkładu położyć podkład na dno ubytku, by chronić miazgę przed zbyt silnymi bodźcami termicznymi (bliski kontakt dużej bryły metalu z komorą zęba)
Zasady opracowania ubytków pod wkład koronowy - opracowanie ubytku obejmującego powierzchnię żującą i powierzchnie styczne (KLASA II) - wkład metalowy:
● ściany boczne → równolegle / rozbieżne
● dno → prostopadłe do osi głównej ubytku, może być płaskie/schodkowe
● wiertłami szczelinowym/ kamieniami diamentowym
• usunąć się nadmiar szkliwa i zębiny
• wyrównać ściany boczne przechodząc na powierzchnię żującą, później na styczną
• opracować dno ubytku i brzeg przydziąsłowy
● poprawka Blacka = skośne ścięcie brzegów zewnętrznych ubytku → kamieniem w kształcie płomyka opracowuje się ściany u wylotu ubytku w części przydziąsłowej pod kątem 15-20°, a w okolicy powierzchni żującej pod kątem 45- 60°, następnie się wygładza specjalnym kamieniem
● dla wzmocnienia utrzymania wkładu można wydrążyć dodatkowe kanaliki o długości 1,0 - 1,5 mm i szerokości ok 0,7 mm, wnikające w te kanaliki ćwieki staną się częścią integralną wkładu, będą zapewniać stabilizację i zapewniać retencję
Zasady opracowania ubytków pod wkład koronowy - opracowanie ubytku obejmującego powierzchnię żującą i powierzchnie styczne (KLASA II) - wkład ceramiczny (Empress 2):
● głębokość ubytku min. 1,5 mm
● ściany ubytku lekko zbieżne w kierunku dna ubytku
● kąt pomiędzy ścianą ubytku a styczną powierzchni przyszłego wkładu > 60°
● wewnętrzne krawędzie należy zaokrąglić aby uniknąć nadmiernych napięć wewnątrz materiału ceramicznego
● usunąć niepodparte szkliwo i zębinę
● usunąć punkty styczne z sąsiednimi zębami (zostaną odtworzone przy pomocy wkładu)
● bez poprawki Blacka!
Zasady opracowania ubytków pod wkład koronowy - opracowanie ubytku pod nakład obejmujący powierzchnie żującą i obie powierzchnie styczne:
● wkład w formie nakładu: obowiązują zasady: toru wejścia, równoległości ścian, poprawka Blacka + istnieje ryzyko złamania odizolowanych guzków - policzkowego i językowego (siły okludalne wywierają ucisk, który rozdziela guzki), nakład powinien przeciwdziałać tym siłom,
• szersze opracowanie powierzchni żującej + zeszlifowanie guzka podniebiennego
• ukształtowanie schodka na guzku językowym o szerokości ok 1 mm → właściwy rozkład sił i dobry kontakt z zębem
● zasady opracowania pod nakłady z materiału Empress 2
• powierzchnię żującą w obrębie guzków zeszlifować na 2 mm, a w obrębie bruzd na 1,5 mm
• wykonać pochyły stopień (chamfer) o kącie nachylenia 10-30° (estetyczne połączenie ceramiki z tkankami zęba)
Zasady opracowania ubytków pod wkład koronowy - opracowanie ubytku umiejscowionego w okolicy przyszyjkowej (KLASA V):
● taki wkład najczęściej w zębach trzonowych, ale nie w przypadku próchnicy okrężnej i wtedy, gdy wkład mógłby kontaktować się z innym wypełnieniem
● wykonuje się kanały na krawędziach dna ubytku, tak by omijamy komorę zęba dla poprawy retencji (ubytek płytki i kontakt ze ścianami zęba niewielki) → głębokość ok 2 mm, a średnica 0,6mm
Wkład - zasady modelowania:
● metoda bezpośrednia: lekarz modeluje wkład w j.u. pacjenta przy pomocy wosku lub samopolimeryzujących akryli, po wypełnieniu ubytku zęba woskiem poleca się pacjentowi zwarcie zębów i wykonanie ruchów żujących w celu uformowania powierzchni żującej wkładu, lekarz modeluje powierzchnię żującą wkładu zgodnie z odbitymi w wosku torami ruchów zębów przeciwstawnych, po wymodelowaniu wkładu wtapia się w jego najgrubszą część ćwiek odlewniczy (gładki i okrągły sztyft metalowy), za pomocą którego wkład może być łatwo wyjęty z ubytku i ustawiony na stożku odlewniczym, tak wykonany woskowy model wkładu zostaje przekazany do laboratorium
● metoda pośrednia: pobiera się wycisk roboczy i pomocniczy, wycisk zębów przeciwstawnych oraz rejestruje się zwarcie, rejestracja łukiem twarzowym
Którą powierzchnię wkładu można polerować?
tylko zewnętrzną powierzchnię
Wkład - druga wizyta:
● dostosowanie wkładu do ubytku (korzystne jest początkowe pozostawienie części kanału wlewowego w celu ułatwienia wprowadzania i wyjmowania wkładu z ubytku) - usunięcie ewentualnych niedokładności z odlewu i zaadaptowanie pow. żującej do warunków zgryzowych
● należy zwrócić uwagę na szczelność brzeżną wkładu
● izolacja od dostępu śliny (ligniną lub koferdamem)
● ubytek przemywa się solą fizjologiczną lub wodą utlenioną
● wkład przemywa się alkoholem i dokładnie osusza
● zacementowanie wkładu (cement nie powinien być zbyt gęsty by nie utrudniać osadzenia wkładu w ubytku)
● należy usunąć nadmiary cementu i jeszcze raz skontrolować zwarcie
Wkład - druga wizyta:
● dostosowanie wkładu do ubytku (korzystne jest początkowe pozostawienie części kanału wlewowego w celu ułatwienia wprowadzania i wyjmowania wkładu z ubytku) - usunięcie ewentualnych niedokładności z odlewu i zaadaptowanie pow. żującej do warunków zgryzowych
● należy zwrócić uwagę na szczelność brzeżną wkładu
● izolacja od dostępu śliny (ligniną lub koferdamem)
● ubytek przemywa się solą fizjologiczną lub wodą utlenioną
● wkład przemywa się alkoholem i dokładnie osusza
● zacementowanie wkładu (cement nie powinien być zbyt gęsty by nie utrudniać osadzenia wkładu w ubytku)
● należy usunąć nadmiary cementu i jeszcze raz skontrolować zwarcie
Jakie są zalety stosowania poprawki Blacka przy preparowaniu ubytku pod wkład?
● daje możliwość zamknięcia brzeżnego, zapewnia lepszy kontakt
● utrudnia wymywanie cementu
● zabezpiecza ząb próchnicą wtórną
W jaki sposób można dodatkowo zwiększyć utrzymanie wkładu?
wydrążeniem dwóch lub więcej kanalików o długości 1-1,5 mm i szerokości ok. 0,7 mm
ALE:
● ryzyko uszkodzenia miazgi
● muszą być idealnie równoległe
Modelowanie wkładu którą metodą jest polecane przy odbudowie ubytków klasy I?
metoda bezpośrednia
Modelowanie wkładu którą metodą jest polecane przy odbudowie ubytków klasy II?
metoda pośrednia (zwłaszcza gdy wkład ma odtwarzać miejsca styczne lub służyć jako oparcie dla ciernia protezy szkieletowej lub wypustki mostu)
Jakie dodatkowe mocowania można zastosować przy preparowaniu ubytku (miejsca po ubytkach próchnicowych) do wykonania wkładu?
● tzw. jaskółczy ogon – najczęściej powierzchnie żujące trzonowców i przedtrzonowców lub podniebienne kłów i siekaczy – wycięty w zębie rowek, zakończony zaokrąglonym rozszerzeniem
● tzw. litera T – prostopadłe ramię na przeciwległej powierzchni ubytku
● klinowe nacięcia w bruzdach na powierzchniach przedsionkowych i podniebiennych trzonowców
Modelowanie wkładu którą metodą jest polecane przy odbudowie ubytków klasy V?
metoda bezpośrednia
Złoty wkład - wskazania:
ubytki klasy II MO lub OD
● wąskie, na 1-2 mm na pow. zującej (¼ do ⅓ szerokości międzyguzkowej)
● z istotnym zniszczeniem pow. stycznej
● ubytek średniej głębokości
● przekraczające granicę szkliwno-cementową lub granicę styczno-językową