Protezy ruchome - procedury zabiegowe Flashcards
Jakie konsekwencje ma wykonanie protezy z niewłaściwie ustalonym zwarciem centralnym lub wysokością zwarciową?
pacjent nie będzie mógł używać tych protez lub będą miały działanie jatrogenne
Ile wynosi szpara spoczynkowa?
2-4 mm
Co jest pozycją wyjściową do ustalenia wysokości dolnego odcinka twarzy w okluzji centralnej?
ustalenie pozycji spoczynkowej żuchwy
Jak nazywamy zakres maksymalnych ruchów żuchwy w rzucie na płaszczyznę strzałkową?
diagram Posselta
Jak nazywamy zakres maksymalnych ruchów żuchwy w rzucie na płaszczyznę horyzontalną?
łuk gotycki
Z jakimi klinicznymi sytuacjami możemy się spotkać przy ustalaniu relacji żuchwy do szczęki?
- rejestracja maksymalnego zaguzkowania (zwarcia nawykowego) - zachowane strefy podparcia i prawidłowa wysokość zwarcia → rejestracja zwarcia za pomocą rejestratu woskowego (Alminax) lub rejestratu silikonowego
- rejestracja relacji centralnej - brak stref podparcia, obniżona wysokość zwarcia → ustalenie centralnego położenia żuchwy
- ustawienie zgryzu konstrukcyjnego (lecznicze położenie żuchwy) - dysfunkcja narządu żucia, obniżone zwarcie → szyny zgryzowe repozycyjne, rekonstrukcja zwarcia centralnego w nowym położeniu
Do czego prowadzi podniesienie wysokości zwarcia przekraczającego szparę spoczynkową?
- trudności w wymowie (stukanie zębów)
- zmęczenie mięśni (ciągłe ich napięcie)
- niekorzystna zmiana wyrazu twarzy
- szybszy zanik podłoża kostnego
Etapy wizyty rejestracji zwarcia:
- Kontrola wykonawstwa laboratoryjnego wzorników zwarciowych
- Wyznaczenie zasięgu płyty wzornika górnego
- Wyznaczenie położenia przestrzennego wału i przebiegu płaszczyzny protetycznej
- Wyznaczenie wysokości zwarciowej
- Wyznaczenie zwarcia centralnego
- Zakreślenie linii orientacyjnych na powierzchniach przedsionkowych wałów
- Dobór sztucznych zębów
Jakie warunki spełnia prawidłowo wykonany wzornik zwarciowy?
- ma właściwy zasięg (nie przekracza ustalonego pola protetycznego)
- jest wykonany z materiału trudno odkształcanego w warunkach JU (wosk typu II)
- ma gładką powierzchnię i zaokrąglone kontury
- wał wzornika znajduje się na szczycie wyrostka zębodołowego
- Czy są stabilne zarówno na modelu jak i w ustach?
- posiada właściwe wymiary: wysokość wału górnego - 20-22mm; wysokość wału dolnego - 16mm; szerokość wałów - 10mm
Wyznaczenie położenia przestrzennego wału i przebiegu płaszczyzny protetycznej:
DOTYCZY WZORNIKA GÓRNEGO- korygujemy wał górny do uzyskania pożądanych cech:
- Przy swobodnym zetknięciu warg dolny brzeg wału powinien być widoczny spod wargi górnej na 0-2mm (im dłuższa warga i im starszy pacjent tym mniej widoczne zęby + korekt dokonujemy przy nienapiętej wardze, która swobodnie opiera się na wzorniku a usta są lekko rozchylone) oraz powierzchnia zgryzowa przednia powinna być równoległa do linii źrenic pacjenta patrzącego na wprost. Ustalamy to przykładając jeden patyczek laryngologiczny do powierzchni zgryzowej wału a drugi równolegle do źrenic i sprawdzamy równoległość obu patyczków.
- Powierzchnie zgryzowe boczne wału powinny być równoległe do linii nosowo-usznej/ Campera i stanowić przedłużenie linii zgryzowej przedniej. Ustalamy to przez przyłożenie jednego patyczka laryngologicznego do powierzchni zgryzowej bocznej wału a drugiego wzdłuż linii Campera (od skrawka ucha do skrzydełka nosa).
- Powierzchnia przedsionkowa wału wyznacza usytuowanie licowej strony zębów sztucznych dlatego korygujemy ją tak, aby utrzymywała we właściwym położeniu wargi i policzki (mięśnie warg i policzków działają najsprawniej wówczas, gdy są utrzymywane i podpierane na całej swojej fizjologicznej długości).
4.Po ukształtowaniu wału górnego (od tego momentu nie korygujemy już wałów wzornika górnego, wszystkie korekty będą dotyczyły tylko wału wzornika dolnego) - skorygowanie wzornika dolnego:
• skorygowanie dolnego wzornika równolegle do wału górnego i z zachowaniem wyznaczonej wysokości zwarciowej
• wyrównanie powierzchni przedsionkowych wału górnego i dolnego tak, aby stanowiły jedną płaszczyznę i były ustawione w zwarciu centralnym
• dolny wzornik powinien leżeć powyżej lub na wysokość największego obwodu języka i nie przekraczać środków trójkątów zatrzonowcowych
Co można zrobić by zwiększyć retencję stabilizację wzornika woskowego?
zastosować proszek adhezyjny (wosk może się gorzej przysysać niż akryl do tkanek miękkich)
W jaki sposób dokonujemy korekty wzorników zwarciowych?
korekty wzorników zwarciowych wykonujemy na gorąco przez zebranie lub dołożenie wosku, na wzorniku usytuowanym na gipsowym modelu roboczym
Oznaki nadmiernego podparcia wargi:
- Napięty, wyciągnięty wygląd warg.
- Napięte linie wokół ust.
- Zniekształcenie rynienki podnosowej
- Zanik bruzd: bródkowo-wargowej nosowo-wargowej wargowych bocznych
- Zniekształcenie naturalnych konturów dolnej części twarzy, zwykle zharmonizowane z częścią górną.
Oznaki niedostatecznego podparcia wargi:
- Uwiecznienie ogólnego wyglądu zapadnięcia tkanek wokół ust.
- Redukacja powierzchni czerwieni wargowej, opadanie kątów ust.
- Pogłębienie bruzd: bródkowo-wargowej nosowo-wargowej wargowych bocznych
- Zanik rynienki podnosowe
Metody wyznaczania wysokości zwarciowej:
- metoda fonetyczna
- metoda kontaktowa
- metoda połykowa
- metoda spoczynkowa
- metoda antropometryczna
- metoda z zastosowaniem śruby- Timmer/Tryde
Jaka jest jedyna fizjologiczna wysokość możliwa do zarejestrowania u bezzębnego pacjenta?
położenie spoczynkowe żuchwy
W jaki sposób dokonujemy pomiaru wysokości zwarciowej?
pomiaru dokonujemy bez wzorników!
- Zaznaczamy na powłokach twarzy punkty orientacyjne Subnasale (czubek nosa) i Pogonion (najbardziej wystający punkt bródki)
- Spowodowanie aby pacjent przyjął spoczynkową pozycję żuchwy
- Czynność powtarzamy wielokrotnie i sprawdzamy czy uzyskane wysokości są identyczne.
- Od zmierzonej wysokości odejmujemy 2-4mm (wysokość szpary spoczynkowej).
Metoda fonetyczna ustalenia wysokości zwarcia:
polecamy pacjentowi kilkukrotne wymawiane głosek O, M (lub “Adam” / “Warszawa”) tak, aby podczas wymawiania M pacjent złączył wargi ale ich nie zacisnął; podczas wymawiania M dokonujemy pomiaru pomiędzy punktami subnasale-pogonion
Metoda kontaktowa ustalenia wysokości zwarcia:
polecamy pacjentowi szeroko otworzyć usta i trzymać przez chwilę w tej pozycji, a następnie powoli zamykać usta do zetknięcia się ze sobą warg
Metoda połykowa ustalenia wysokości zwarcia:
pomiar po połknięciu śliny
Metoda spoczynkowa ustalenia wysokości zwarcia:
pacjent siedzi pionowo bez podparcia z zamkniętymi ustami
Metoda antropometryczna ustalenia wysokości zwarcia:
• stosowana jako dodatkowa, nie może być stosowana jako jedyna (a w zasadzie jest stosowana jako metoda kontrolna)
Twarz zostaje podzielona na odcinki:
- czołowy (od owłosionej części głowy do środka łuków brwiowych)
- nosowy (od linii łuków brwiowych do skrzydełka nosa)
- bródkowy (od skrzydełek nosa do brody)
W warunkach prawidłowych wszystkie trzy odcinki powinny być równe.
Metoda ustalenia wysokości zwarcia z zastosowaniem śruby- Timmer/Tryde:
Do akrylowej płyty dolnego wzornika zwarciowego w linii pośrodkowej przymocowywana jest śruba. Przez przekręcanie śruby regulujemy wysokość zwarcia zaczynając od najwyższej wysokości. Oznaczamy wysokość, przy której pacjent czuje się najlepiej. Przestrzeń w której pacjent odczuwa, że żuchwa jest usytuowana w wygodnym dla niego położeniu- przestrzeń krytyczna. Mac Gregor zmodyfikował tą metodę przez zastosowanie dwóch śrub obustronnie na wzorniku.
Metody wyznaczenie zwarcia centralnego:
- Aktywne
• przełykanie śliny i zwieranie żuchwy na końcu tej czynności
• wielokrotne powtarzanie ruchów zamykania i otwierania, prowadzące do zmęczenia mięśni
• dotykanie koniuszkiem języka do tylnej granicy płyty górnego wzornika (ustawienie dotylne)
• przywodzenie żuchwy, podczas gdy głowa jest odchylona ku tyłowi (ustawienie dotylne żuchwy) - Pasywne
• zwieranie żuchwy w trakcie uciskania przez lekarza wału zwarciowego dolnego wzornika w okolicy drugich zębów trzonowych
• ucisk ręki lekarza na podbródek skierowany ku tyłowi
• aktywne cofanie żuchwy przez dociskanie bródki kciukiem i palcem wskazującym, jednocześnie polecając pacjentowi stukanie zębami
• manipulacja Dawsona - lekarz stoi za pacjentem kciuki ma na brodzie pchają żuchwę w dół a palce wskazujące na trzonie pchają do góry, aktywne rotowanie żuchwy w stawach
W jaki sposób pacjent bezzębny ustawia żuchwę w czasie jej zwierania?
pacjent bezzębny ma skłonność do wysuwania żuchwy do przodu → podczas ustalania zwarcia centalnego należy polecić pacjentowi zamknięcie ust, a nie zagryzienie ponieważ podczas zagryzania pacjent nawykowo wysuwa żuchwę do przodu
Jak można dokonać złączenia wzorników zwarciowych w pozycji zwarcia centralnego?
- klucze zwarciowe
- metoda Jędzrzejewskiego - pinseki wpięte w dolny wał i uplastycznienie górnego
- zagłębienia wykonane w górnym wale zwarciowym i plastyczny wosk na dolny wał zwarciowy lub wykonanie rowków zalanych gipsem (w bocznych częściach górnego i dolnego wzornika wycina się klinowate zagłębienia, a następnie wypełnia je gipsem)
- klucze zwarciowe
Które metody są lepsze do rejestracji zwarcia centalnego?
lepsze jest aktywne ustalanie położenia żuchwy z czasie rejestracji centralnego zwarcia, ponieważ metody pasywne ustawiają żuchwę w położeniu dotylnym, a to jest relacja centralna tylko dla 10 % pacjentów
Linie orientacyjne zaznaczane na przedsionkowej powierzchni wzornika górnego:
- linia środkowa (podczas jej wykreślania nie kierujemy się wędzidełkiem, tylko symetrią twarzy)
- linia kątów ust
- linia kłów
- linia uśmiechu
Co wyznacza grot strzałki w łuku gotyckim?
położenie dotylne (więzadłowe)
O jaką odległość od grotu strzałki w łuku gotyckim oddalone jest zwarcie centralne?
0,5 - 1,5 mm
Na której wizycie można wykonać uszczelnienie pierwotne protezy?
podczas wykonywania wycisków czynnościowych (wizyta II)
Na której wizycie można wykonać uszczelnienie wtórne protezy?
na etapie rejestracji zwarcia centralnego (III wizyta) lub kontroli protez próbnych (IV wizyta)
Modele diagnostyczne - co to?
= wstępne, orientacyjne
modele odlewane z gipsu typu II na podstawie wycisków anatomicznych, stanowią uzupełnienie diagnostyki przed rozpoczęciem leczenia, są pomocne we wstępnym planowaniu leczenia oraz stanowią podstawę do wykonania łyżek indywidualnych
Strefa neutralna - co to?
= potencjalna przestrzeń dla protezy
obszar w jamie ustnej (powstający po usunięciu wszystkich zębów i zaniku wyrostków zębodołowych), w którym siły języka działające na zewnątrz są równoważone przez kierunki sił wyzwalanych przez język i wargi działające do wewnątrz
ograniczenia: od góry - szczęka i podniebienie miękkie od dołu - żuchwa i dno JU wewnętrznie - język zewnętrznie - wargi i policzki
Wizyty pacjenta i zadania technika w przebiegu wykonawstwa protez całkowitych - po kolei od pierwszej do ostatniej wizyty:
1 wizyta:
Lekarz:
• badanie pacjenta
• pobranie wycisków anatomicznych / orientacyjnych Technik:
• wykonanie modeli orientacyjnych / diagnostycznych / wstępnych
• wykonanie łyżek indywidualnych
2 wizyta: Lekarz: • pobranie wycisków czynnościowych Technik: • wykonanie modeli roboczych • wykonanie wzorników zwarciowych
3 wizyta: Lekarz: • 5xP wyznaczenie położenia przestrzennego wału i przebiegu płaszczyzny protetycznej • ustalenie wysokości zwarciowej oraz zwarcia centralnego • dobór sztucznych zębów Technik: • zamocowanie modeli w artykulatorze • ustawienie zębów • modelowanie płyty protezy
4 wizyta: Lekarz: • kontrola protez próbnych Technik: • wykończenie protez
5 wizyta:
Lekarz:
• dostosowanie protez
• poinstruowanie pacjenta sposobie użytkowania i higieny protez.
6 wizyta i kolejne:
Lekarz:
• korekty protez (liczba korekt zależy od jakości protez oraz zdolności adaptacyjnych pacjenta)
Podłoże protetyczne - co to?
zespół tkanek jamy ustnej, na które za pośrednictwem protez przenoszona jest siła żucia
• dla protez osiadających → błona śluzowa, podśluzowa, kość
• dla protez nieosiadających → zęby, ozębna, kość
Jaki zasięg powinna mieć łyżka indywidualna?
nie powinna przekraczać granicy ruchomości błony śluzowej
Etapy wykonania wycisku czynnościowego:
- dopasowanie łyżki indywidualnej
- wypłukanie ju wodą
- zapoznanie pacjenta z testami Herbsta
- czynnościowe kształtowanie pobrzeży łyżki (przy wycisku mukodynamicznym)
- przygotowanie masy wyciskowej według zaleceń
- nałożenie masy wyciskowej na łyżkę (równomiernie cienkiej warstwy)
- wprowadzenie łyżki z masą do ju
- dokładne ułożenie łyżki i lekkie dociśnięcie do podłoża
- kształtowanie obrzeża wycisku według testów Herbsta
- po związaniu masy wyciągnięcie łyżki i sprawdzenie jakości wycisku
- opłukanie wycisku pod bieżącą wodą i jego dezynfekcja
- przygotowanie do ewentualnego transportu
Kto i gdzie powinien zaznaczyć granice łyżki indywidualnej?
powinien to zrobić lekarz na wycisku lub modelu (ewentualnie na błonie śluzowej pacjenta co odbije się na wycisku)
W jakich przypadkach klinicznych zlecamy pacjentowi wykonywanie ruchów Herbsta?
- dopasowywanie łyżki indywidualnej
- wycisk czynnościowy
- oddanie protezy (korekta dopasowanie pobrzeża)
- wizyty kontrolne
Testy Herbsta dla szczęki:
- szerokie otwarcie ust
- ułożenie warg jak przy gwizdaniu
- ruchy mimiczne, szeroki uśmiech
Testy Herbsta dla żuchwy:
- szerokie otwarcie ust
- oblizywanie wargi górnej i dolnej
- dotykanie końcem języka błony śluzowej policzków
- wysuwanie języka ponad wargę górną
- ułożenie warg jak przy gwizdaniu
Szerokie otwarcie ust - gdzie korygujemy?
SZCZĘKA: obustronnie od guza szczęki do okolicy drugiego trzonowca
ŻUCHWA: obustronnie przedsionkowo od trójkątów zatrzonowcowych do okolicy pierwszego trzonowca
Ułożenie warg jak przy gwizdaniu - gdzie korygujemy?
SZCZĘKA i ŻUCHWA: przedsionkowo w obrębie zębów przednich od kła do kła
Ruchy mimiczne, szeroki uśmiech - gdzie korygujemy?
obustronnie przedsionkowo od drugiego trzonowca do pierwszego przedtrzonowca
Oblizywanie wargi górnej i dolnej - gdzie korygujemy?
obustronnie językowo od trójkątów zatrzonowcowych do okolicy pierwszego trzonowca