Protezy ruchome - procedury zabiegowe Flashcards
1
Q
Jakie konsekwencje ma wykonanie protezy z niewłaściwie ustalonym zwarciem centralnym lub wysokością zwarciową?
A
pacjent nie będzie mógł używać tych protez lub będą miały działanie jatrogenne
2
Q
Ile wynosi szpara spoczynkowa?
A
2-4 mm
3
Q
Co jest pozycją wyjściową do ustalenia wysokości dolnego odcinka twarzy w okluzji centralnej?
A
ustalenie pozycji spoczynkowej żuchwy
4
Q
Jak nazywamy zakres maksymalnych ruchów żuchwy w rzucie na płaszczyznę strzałkową?
A
diagram Posselta
5
Q
Jak nazywamy zakres maksymalnych ruchów żuchwy w rzucie na płaszczyznę horyzontalną?
A
łuk gotycki
6
Q
Z jakimi klinicznymi sytuacjami możemy się spotkać przy ustalaniu relacji żuchwy do szczęki?
A
- rejestracja maksymalnego zaguzkowania (zwarcia nawykowego) - zachowane strefy podparcia i prawidłowa wysokość zwarcia → rejestracja zwarcia za pomocą rejestratu woskowego (Alminax) lub rejestratu silikonowego
- rejestracja relacji centralnej - brak stref podparcia, obniżona wysokość zwarcia → ustalenie centralnego położenia żuchwy
- ustawienie zgryzu konstrukcyjnego (lecznicze położenie żuchwy) - dysfunkcja narządu żucia, obniżone zwarcie → szyny zgryzowe repozycyjne, rekonstrukcja zwarcia centralnego w nowym położeniu
7
Q
Do czego prowadzi podniesienie wysokości zwarcia przekraczającego szparę spoczynkową?
A
- trudności w wymowie (stukanie zębów)
- zmęczenie mięśni (ciągłe ich napięcie)
- niekorzystna zmiana wyrazu twarzy
- szybszy zanik podłoża kostnego
8
Q
Etapy wizyty rejestracji zwarcia:
A
- Kontrola wykonawstwa laboratoryjnego wzorników zwarciowych
- Wyznaczenie zasięgu płyty wzornika górnego
- Wyznaczenie położenia przestrzennego wału i przebiegu płaszczyzny protetycznej
- Wyznaczenie wysokości zwarciowej
- Wyznaczenie zwarcia centralnego
- Zakreślenie linii orientacyjnych na powierzchniach przedsionkowych wałów
- Dobór sztucznych zębów
9
Q
Jakie warunki spełnia prawidłowo wykonany wzornik zwarciowy?
A
- ma właściwy zasięg (nie przekracza ustalonego pola protetycznego)
- jest wykonany z materiału trudno odkształcanego w warunkach JU (wosk typu II)
- ma gładką powierzchnię i zaokrąglone kontury
- wał wzornika znajduje się na szczycie wyrostka zębodołowego
- Czy są stabilne zarówno na modelu jak i w ustach?
- posiada właściwe wymiary: wysokość wału górnego - 20-22mm; wysokość wału dolnego - 16mm; szerokość wałów - 10mm
10
Q
Wyznaczenie położenia przestrzennego wału i przebiegu płaszczyzny protetycznej:
A
DOTYCZY WZORNIKA GÓRNEGO- korygujemy wał górny do uzyskania pożądanych cech:
- Przy swobodnym zetknięciu warg dolny brzeg wału powinien być widoczny spod wargi górnej na 0-2mm (im dłuższa warga i im starszy pacjent tym mniej widoczne zęby + korekt dokonujemy przy nienapiętej wardze, która swobodnie opiera się na wzorniku a usta są lekko rozchylone) oraz powierzchnia zgryzowa przednia powinna być równoległa do linii źrenic pacjenta patrzącego na wprost. Ustalamy to przykładając jeden patyczek laryngologiczny do powierzchni zgryzowej wału a drugi równolegle do źrenic i sprawdzamy równoległość obu patyczków.
- Powierzchnie zgryzowe boczne wału powinny być równoległe do linii nosowo-usznej/ Campera i stanowić przedłużenie linii zgryzowej przedniej. Ustalamy to przez przyłożenie jednego patyczka laryngologicznego do powierzchni zgryzowej bocznej wału a drugiego wzdłuż linii Campera (od skrawka ucha do skrzydełka nosa).
- Powierzchnia przedsionkowa wału wyznacza usytuowanie licowej strony zębów sztucznych dlatego korygujemy ją tak, aby utrzymywała we właściwym położeniu wargi i policzki (mięśnie warg i policzków działają najsprawniej wówczas, gdy są utrzymywane i podpierane na całej swojej fizjologicznej długości).
4.Po ukształtowaniu wału górnego (od tego momentu nie korygujemy już wałów wzornika górnego, wszystkie korekty będą dotyczyły tylko wału wzornika dolnego) - skorygowanie wzornika dolnego:
• skorygowanie dolnego wzornika równolegle do wału górnego i z zachowaniem wyznaczonej wysokości zwarciowej
• wyrównanie powierzchni przedsionkowych wału górnego i dolnego tak, aby stanowiły jedną płaszczyznę i były ustawione w zwarciu centralnym
• dolny wzornik powinien leżeć powyżej lub na wysokość największego obwodu języka i nie przekraczać środków trójkątów zatrzonowcowych
11
Q
Co można zrobić by zwiększyć retencję stabilizację wzornika woskowego?
A
zastosować proszek adhezyjny (wosk może się gorzej przysysać niż akryl do tkanek miękkich)
12
Q
W jaki sposób dokonujemy korekty wzorników zwarciowych?
A
korekty wzorników zwarciowych wykonujemy na gorąco przez zebranie lub dołożenie wosku, na wzorniku usytuowanym na gipsowym modelu roboczym
13
Q
Oznaki nadmiernego podparcia wargi:
A
- Napięty, wyciągnięty wygląd warg.
- Napięte linie wokół ust.
- Zniekształcenie rynienki podnosowej
- Zanik bruzd: bródkowo-wargowej nosowo-wargowej wargowych bocznych
- Zniekształcenie naturalnych konturów dolnej części twarzy, zwykle zharmonizowane z częścią górną.
14
Q
Oznaki niedostatecznego podparcia wargi:
A
- Uwiecznienie ogólnego wyglądu zapadnięcia tkanek wokół ust.
- Redukacja powierzchni czerwieni wargowej, opadanie kątów ust.
- Pogłębienie bruzd: bródkowo-wargowej nosowo-wargowej wargowych bocznych
- Zanik rynienki podnosowe
15
Q
Metody wyznaczania wysokości zwarciowej:
A
- metoda fonetyczna
- metoda kontaktowa
- metoda połykowa
- metoda spoczynkowa
- metoda antropometryczna
- metoda z zastosowaniem śruby- Timmer/Tryde
16
Q
Jaka jest jedyna fizjologiczna wysokość możliwa do zarejestrowania u bezzębnego pacjenta?
A
położenie spoczynkowe żuchwy
17
Q
W jaki sposób dokonujemy pomiaru wysokości zwarciowej?
A
pomiaru dokonujemy bez wzorników!
- Zaznaczamy na powłokach twarzy punkty orientacyjne Subnasale (czubek nosa) i Pogonion (najbardziej wystający punkt bródki)
- Spowodowanie aby pacjent przyjął spoczynkową pozycję żuchwy
- Czynność powtarzamy wielokrotnie i sprawdzamy czy uzyskane wysokości są identyczne.
- Od zmierzonej wysokości odejmujemy 2-4mm (wysokość szpary spoczynkowej).
18
Q
Metoda fonetyczna ustalenia wysokości zwarcia:
A
polecamy pacjentowi kilkukrotne wymawiane głosek O, M (lub “Adam” / “Warszawa”) tak, aby podczas wymawiania M pacjent złączył wargi ale ich nie zacisnął; podczas wymawiania M dokonujemy pomiaru pomiędzy punktami subnasale-pogonion
19
Q
Metoda kontaktowa ustalenia wysokości zwarcia:
A
polecamy pacjentowi szeroko otworzyć usta i trzymać przez chwilę w tej pozycji, a następnie powoli zamykać usta do zetknięcia się ze sobą warg
20
Q
Metoda połykowa ustalenia wysokości zwarcia:
A
pomiar po połknięciu śliny
21
Q
Metoda spoczynkowa ustalenia wysokości zwarcia:
A
pacjent siedzi pionowo bez podparcia z zamkniętymi ustami
22
Q
Metoda antropometryczna ustalenia wysokości zwarcia:
A
• stosowana jako dodatkowa, nie może być stosowana jako jedyna (a w zasadzie jest stosowana jako metoda kontrolna)
Twarz zostaje podzielona na odcinki:
- czołowy (od owłosionej części głowy do środka łuków brwiowych)
- nosowy (od linii łuków brwiowych do skrzydełka nosa)
- bródkowy (od skrzydełek nosa do brody)
W warunkach prawidłowych wszystkie trzy odcinki powinny być równe.
23
Q
Metoda ustalenia wysokości zwarcia z zastosowaniem śruby- Timmer/Tryde:
A
Do akrylowej płyty dolnego wzornika zwarciowego w linii pośrodkowej przymocowywana jest śruba. Przez przekręcanie śruby regulujemy wysokość zwarcia zaczynając od najwyższej wysokości. Oznaczamy wysokość, przy której pacjent czuje się najlepiej. Przestrzeń w której pacjent odczuwa, że żuchwa jest usytuowana w wygodnym dla niego położeniu- przestrzeń krytyczna. Mac Gregor zmodyfikował tą metodę przez zastosowanie dwóch śrub obustronnie na wzorniku.
24
Q
Metody wyznaczenie zwarcia centralnego:
A
- Aktywne
• przełykanie śliny i zwieranie żuchwy na końcu tej czynności
• wielokrotne powtarzanie ruchów zamykania i otwierania, prowadzące do zmęczenia mięśni
• dotykanie koniuszkiem języka do tylnej granicy płyty górnego wzornika (ustawienie dotylne)
• przywodzenie żuchwy, podczas gdy głowa jest odchylona ku tyłowi (ustawienie dotylne żuchwy) - Pasywne
• zwieranie żuchwy w trakcie uciskania przez lekarza wału zwarciowego dolnego wzornika w okolicy drugich zębów trzonowych
• ucisk ręki lekarza na podbródek skierowany ku tyłowi
• aktywne cofanie żuchwy przez dociskanie bródki kciukiem i palcem wskazującym, jednocześnie polecając pacjentowi stukanie zębami
• manipulacja Dawsona - lekarz stoi za pacjentem kciuki ma na brodzie pchają żuchwę w dół a palce wskazujące na trzonie pchają do góry, aktywne rotowanie żuchwy w stawach
25
W jaki sposób pacjent bezzębny ustawia żuchwę w czasie jej zwierania?
pacjent bezzębny ma skłonność do wysuwania żuchwy do przodu → podczas ustalania zwarcia centalnego należy polecić pacjentowi zamknięcie ust, a nie zagryzienie ponieważ podczas zagryzania pacjent nawykowo wysuwa żuchwę do przodu
26
Jak można dokonać złączenia wzorników zwarciowych w pozycji zwarcia centralnego?
* klucze zwarciowe
* metoda Jędzrzejewskiego - pinseki wpięte w dolny wał i uplastycznienie górnego
* zagłębienia wykonane w górnym wale zwarciowym i plastyczny wosk na dolny wał zwarciowy lub wykonanie rowków zalanych gipsem (w bocznych częściach górnego i dolnego wzornika wycina się klinowate zagłębienia, a następnie wypełnia je gipsem)
* klucze zwarciowe
27
Które metody są lepsze do rejestracji zwarcia centalnego?
lepsze jest aktywne ustalanie położenia żuchwy z czasie rejestracji centralnego zwarcia, ponieważ metody pasywne ustawiają żuchwę w położeniu dotylnym, a to jest relacja centralna tylko dla 10 % pacjentów
28
Linie orientacyjne zaznaczane na przedsionkowej powierzchni wzornika górnego:
* linia środkowa (podczas jej wykreślania nie kierujemy się wędzidełkiem, tylko symetrią twarzy)
* linia kątów ust
* linia kłów
* linia uśmiechu
29
Co wyznacza grot strzałki w łuku gotyckim?
położenie dotylne (więzadłowe)
30
O jaką odległość od grotu strzałki w łuku gotyckim oddalone jest zwarcie centralne?
0,5 - 1,5 mm
31
Na której wizycie można wykonać uszczelnienie pierwotne protezy?
podczas wykonywania wycisków czynnościowych (wizyta II)
32
Na której wizycie można wykonać uszczelnienie wtórne protezy?
na etapie rejestracji zwarcia centralnego (III wizyta) lub kontroli protez próbnych (IV wizyta)
33
Modele diagnostyczne - co to?
= wstępne, orientacyjne
modele odlewane z gipsu typu II na podstawie wycisków anatomicznych, stanowią uzupełnienie diagnostyki przed rozpoczęciem leczenia, są pomocne we wstępnym planowaniu leczenia oraz stanowią podstawę do wykonania łyżek indywidualnych
34
Strefa neutralna - co to?
= potencjalna przestrzeń dla protezy
obszar w jamie ustnej (powstający po usunięciu wszystkich zębów i zaniku wyrostków zębodołowych), w którym siły języka działające na zewnątrz są równoważone przez kierunki sił wyzwalanych przez język i wargi działające do wewnątrz
```
ograniczenia:
od góry - szczęka i podniebienie miękkie
od dołu - żuchwa i dno JU
wewnętrznie - język
zewnętrznie - wargi i policzki
```
35
Wizyty pacjenta i zadania technika w przebiegu wykonawstwa protez całkowitych - po kolei od pierwszej do ostatniej wizyty:
1 wizyta:
Lekarz:
• badanie pacjenta
• pobranie wycisków anatomicznych / orientacyjnych Technik:
• wykonanie modeli orientacyjnych / diagnostycznych / wstępnych
• wykonanie łyżek indywidualnych
```
2 wizyta:
Lekarz:
• pobranie wycisków czynnościowych
Technik:
• wykonanie modeli roboczych
• wykonanie wzorników zwarciowych
```
```
3 wizyta:
Lekarz:
• 5xP wyznaczenie położenia przestrzennego wału i przebiegu płaszczyzny protetycznej
• ustalenie wysokości zwarciowej oraz zwarcia centralnego
• dobór sztucznych zębów
Technik:
• zamocowanie modeli w artykulatorze
• ustawienie zębów
• modelowanie płyty protezy
```
```
4 wizyta:
Lekarz:
• kontrola protez próbnych
Technik:
• wykończenie protez
```
5 wizyta:
Lekarz:
• dostosowanie protez
• poinstruowanie pacjenta sposobie użytkowania i higieny protez.
6 wizyta i kolejne:
Lekarz:
• korekty protez (liczba korekt zależy od jakości protez oraz zdolności adaptacyjnych pacjenta)
36
Podłoże protetyczne - co to?
zespół tkanek jamy ustnej, na które za pośrednictwem protez przenoszona jest siła żucia
• dla protez osiadających → błona śluzowa, podśluzowa, kość
• dla protez nieosiadających → zęby, ozębna, kość
37
Jaki zasięg powinna mieć łyżka indywidualna?
nie powinna przekraczać granicy ruchomości błony śluzowej
38
Etapy wykonania wycisku czynnościowego:
1. dopasowanie łyżki indywidualnej
2. wypłukanie ju wodą
3. zapoznanie pacjenta z testami Herbsta
4. czynnościowe kształtowanie pobrzeży łyżki (przy wycisku mukodynamicznym)
5. przygotowanie masy wyciskowej według zaleceń
6. nałożenie masy wyciskowej na łyżkę (równomiernie cienkiej warstwy)
7. wprowadzenie łyżki z masą do ju
8. dokładne ułożenie łyżki i lekkie dociśnięcie do podłoża
9. kształtowanie obrzeża wycisku według testów Herbsta
10. po związaniu masy wyciągnięcie łyżki i sprawdzenie jakości wycisku
11. opłukanie wycisku pod bieżącą wodą i jego dezynfekcja
12. przygotowanie do ewentualnego transportu
39
Kto i gdzie powinien zaznaczyć granice łyżki indywidualnej?
powinien to zrobić lekarz na wycisku lub modelu (ewentualnie na błonie śluzowej pacjenta co odbije się na wycisku)
40
W jakich przypadkach klinicznych zlecamy pacjentowi wykonywanie ruchów Herbsta?
* dopasowywanie łyżki indywidualnej
* wycisk czynnościowy
* oddanie protezy (korekta dopasowanie pobrzeża)
* wizyty kontrolne
41
Testy Herbsta dla szczęki:
1. szerokie otwarcie ust
2. ułożenie warg jak przy gwizdaniu
3. ruchy mimiczne, szeroki uśmiech
42
Testy Herbsta dla żuchwy:
1. szerokie otwarcie ust
2. oblizywanie wargi górnej i dolnej
3. dotykanie końcem języka błony śluzowej policzków
4. wysuwanie języka ponad wargę górną
5. ułożenie warg jak przy gwizdaniu
43
Szerokie otwarcie ust - gdzie korygujemy?
SZCZĘKA: obustronnie od guza szczęki do okolicy drugiego trzonowca
ŻUCHWA: obustronnie przedsionkowo od trójkątów zatrzonowcowych do okolicy pierwszego trzonowca
44
Ułożenie warg jak przy gwizdaniu - gdzie korygujemy?
SZCZĘKA i ŻUCHWA: przedsionkowo w obrębie zębów przednich od kła do kła
45
Ruchy mimiczne, szeroki uśmiech - gdzie korygujemy?
obustronnie przedsionkowo od drugiego trzonowca do pierwszego przedtrzonowca
46
Oblizywanie wargi górnej i dolnej - gdzie korygujemy?
obustronnie językowo od trójkątów zatrzonowcowych do okolicy pierwszego trzonowca
47
Dotykanie końcem języka błony śluzowej policzków - gdzie korygujemy?
obustronnie językowo po przeciwległej stronie w miejscach odległych o 1 cm od przyczepu wędzidełka języka w obrębie od kła do drugiego przedtrzonowca
48
Wysuwanie języka ponad wargę górną - gdzie korygujemy?
okolica wędzidełka języka w obrębie siekaczy przyśrodkowych
49
Co jest częstą przyczyną zrzucania łyżki górnej i gdzie należy skorygować (poza testami Herbsta)?
napinanie więzadła skrzydłowo-żuchwowego → skorygowanie poza guzem wyrostka
50
Co należy zrobić jeżeli w jakimś miejscu na wycisku czynnościowym doszło do zupełnego wyciśnięcia pasty?
należy to miejsce odciążyć przez zeszlifowanie frezem lub kamieniem, a następnie ponownie nałożyć cienką warstwę materiału i powtórzyć wycisk
51
Wycisk wybiórczo odciążający wg Kozłowskiego - sposób wykonania
1. na modelu pomocnicznym zakreślamy miejsca wymagające odciążenia i pokrywamy je warstwą rzadkiego gipsu (wg Dejak rzadkiego wosku)
3. łyżka indywidualna
4. wycisk czynnościowy
5. zakreślamy na błonie śluzowej miejsca odciążenia i ponownie wprowadzamy wycisk do ju by odbiły się na wycisku
6. usuwamy w tych miejscach masę i perforujemy łyżkę
7. ponownie nakładamy masę i pobieramy wycisk mocno dociskając go do podłoża
8. dzięki perforacji masa może odpłynąć a miejsca te ulegają odciążeniu
9. model roboczy już nie wymaga dalszych odciążeń
52
Według Heartwella w wycisku czynnościowym szczęki mają znaleźć odwzorowanie:
1. Wędzidełko wargi górnej odbite jest w kształcie rowka.
2. Odbicie błony śluzowej w części wargowej i policzkowej przedsionka określa granice zasięgu wycisku (zwykle gładka powierzchnia).
3. Grzbiet wyrostka tworzy rów zębodołowy.
4. Guzy wyrostka zębodołowego szczęki dają zagłębienie na krańcach rowu zębodołowego.
5. Przy szeroko otwartych ustach więzadło skrzydłowo-żuchwowe może wytwarzać rowek za guzem wyrostka.
6. Przy energicznym wykonywaniu bocznych ruchów czynnościowych na tylno-bocznej ścianie wycisku może się odcisnąć przedni brzeg wyrostka dziobiastego żuchwy.
7. Dołeczki podniebienne - 2 symetryczne, niewielkie wyniosłości na tylnej granicy.
8. Granica przejścia podniebienia twardego w miękkie zwykle daje gładkie odbicie, ALE w przypadku dużej aktywności gruczołów śluzowych mogą powstać nieregularne zagłębienia utworzone w wyniku wtłoczenia do materiału wyciskowego wydzieliny gruczołów.
9. Szew podniebienny w zależności od wielkości i kształtu tworzy różnego rodzaju zagłębienia biegnące w części środkowej podniebienia.
10. Zmarszczki podniebienne tworzą w przedniej części wycisku rowki odchodzące drzewiasto od linii pośrodkowej.
11. Brodawka sieczna tworzy regularne zagłębienie w środku przedniego odcinka wycisku.
53
Według Heartwella w wycisku czynnościowym żuchwy mają znaleźć odwzorowanie:
1. W wycisku żuchwy przyczepy więzadeł kształtują rowki podobnie jak w szczęce. Zbliżone w kształcie jest również odbicie wyrostka zębodołowego.
2. Obrzeża błony śluzowej przedsionka są bardziej wyraźne niż w szczęce.
3. Linia skośna zewnętrzna przedstawia się jako niewielkie zagłębienie.
4. W miejscu przejścia w ścianę policzkową znajduje się płaska, dość szeroka powierzchnia biegnąca od linii skośnej zewnętrznej do grzbietu wyrostka zębodołowego.
5. W dystalno-policzkowej części wycisku powstaje zagłębienie lub wygórowanie wywołane uciskiem mięśnia żwacza na mięsień policzkowy.
6. Okolica przestrzeni pozatrzonowcowej występuje jako gruszkowata wklęsłość, stanowiąca zakończenie zagłębienia zębodołowego. Poduszeczka pozatrzonowcowa daje podobne odbicie, jednak znacznie mniejsze i umieszczone bardziej ku przodowi.
7. Fałdy podjęzykowe tworzą gładkie, jednakowe zagłębienia po obu stronach linii pośrodkowej.
8. Przyczepy mięśnia żuchwowo-gnykowego tworzą rowek, poniżej którego powstają zwykle podcienie.
9. Wędzidełko języka odbija się zwykle w postaci niewielkiego zagłębienia lub bruzdy.
10. Przestrzeń pozażuchowowa tworzy wyraźną wyniosłość.
54
Jakie wyróżniamy metody pobierania wycisków czynnościowych?
* klasyczna
* poszerzenie łyżki indywidualnej za pomocą gęstych elastomerów lub wosków wyciskowych, a następnie pobranie wycisku za pomocą masy o rzadszej konsystencji
55
Jak wykonujemy uszczelnienie pierwotne?
nałożenie tej samej masy wyciskowej, której używaliśmy do wykonania wycisków czynnościowych o grubości ok. 3 mm na tylną granicę wycisku (na linii AH) i ponownym wprowadzeniu do JU
56
Uszczelnienie pierwotne - zalety:
* umożliwia przemieszczenie tkanek w fizjologicznie akceptowanych granicach
* uniknięcie nadmiernego ucisku tkanek
* polepszenie retencji
* uniknięcie mechanicznego podskrobywania modelu gipsowego
57
Co jest celem wykonania wycisku wybiórczo-odciążającego?
odciążenie miejsc, które mogłyby być nadmiernie uciskane przez protezę podczas jej użytkowania, np. wał podniebienny lub brodawka przysieczna
58
Jak powinien być ułożony pacjent w trakcie pomiaru wysokości zwarciowej?
powinien być zrelaksowany i rozluźniony, ułożony w wygodnej, wyprostowanej pozycji, wargi złączone, a linia Campera musi być równoległa do podłoża
59
Co jest podstawą do prawidłowego przestrzennego usytuowania rekonstruowanych zębów i łuków zębowych we wzajemnych kontaktach okluzyjnych?
ustalenie położenia spoczynkowego żuchwy
60
Czym jest artykulacja/zgryz?
dynamiczne i statyczne pozycje żuchwy, przestrzenne relacje pomiędzy szczęką i żuchwą
61
Czym jest okluzja/zwarcie?
wzajemny kontakt powierzchni zębów przeciwstawnych łuków zębowych w ułożeniu statycznym i dynamicznym (podczas ruchów)
62
Jak przebiega linia Campera?
= linia uszno-nosowa
| linia orientacyjna na powłokach zewnętrznych, biegnąca od skrawka ucha do skrzydełka nosa
63
Jak przebiega linia źreniczna?
linia orientacyjna łącząca środki źrenic pacjenta patrzącego na wprost
64
Czym jest fenomen Christensena?
zjawisko występujące podczas wysuwania żuchwy ku przodowi przy zachowaniu kontaktów wałów zwarciowych w odcinku przednim, polegające na pojawieniu się trójkątnej przestrzeni między wałami zwarciowymi w okolicy zębów trzonowych (wielkość zależy od budowy ssż i wysokości guzków stawowych)
65
Gdzie na wzorniku woskowym zaznaczamy i co wyznacza linia pośrodkowa?
* ocena symetrii twarzy
* linia pionowa
* zaznaczamy na wale górnym i dolnym w przedłużeniu rynienki wargowej (a nie zgodnie z pozycją wędzidełka wargi górnej)
* ustala ona położenie powierzchni przyśrodkowych siekaczy górnych
66
Gdzie na wzorniku woskowym zaznaczamy i co wyznacza linia kłów?
* pionowa
* zaznaczamy ją w rzucie skrzydełka nosa (szerokość podstawy nosa odpowiada szerokości zębów przednich, mierzonej między guzkami siecznymi kłów)
* określa położenie guzków kłów w stosunku do linii pośrodkowej = miejsce załamania łuku zębowego i początek korytarza policzkowego
67
Gdzie na wzorniku woskowym zaznaczamy i co wyznacza linia uśmiechu?
* pionowa
* przechodząca przez kąty ust, kiedy są one zamknięte
* linie te odpowiadają odśrodkowym powierzchniom kłów, czyli przestrzeni między obiema liniami kątów ust powinny znaleźć się siekacze i kły (6 zębów)
68
Gdzie na wzorniku woskowym zaznaczamy i co wyznacza linia kątów ust?
* pozioma
* wyznaczająca wysokość zębów przednich, na tej linii powinny znaleźć się szyjki zębów sztucznych przednich
* wykreślamy ją na wale zwarciowym zgodnie z przebiegiem brzegu wargi górnej podczas uśmiechu pacjenta (zęby sztuczne powinny być na tyle wysokie i tak ustawione, aby podczas uśmiechu nie było widać sztucznych dziąseł)
69
Czym jest korytarz policzkowy?
pusta przestrzeń pomiędzy policzkiem a powierzchniami przedsionkowymi zębów, która powinna być widoczna podczas uśmiechu
70
Metody wyznaczenia tylnej granicy podniebienia twardego:
* fonetyczna - wymawianie AH (podniebienie miękkie unosi się i opada)
* laryngologiczna - przy zaciśniętych nozdrzach pacjenta polecamy mu wydmuchiwać powietrze przez nos (podniebienie miękkie opada)
* dotykowa - kuleczką lub rękojeścią lusterka dotyka się okolicę przejścia podniebienia twardego w miękkie
71
Etapy wizyty kontroli protez próbnych:
1. Zasięg, retencja i stabilizacja protez
2. Dopasowanie, wielkość, kształt i kolor zębów
3. Zgodność ustawienia zębów z linią pośrodkową i płaszczyzną okluzyjną
4. Sprawdzić poprawność wypełnienia warg i policzków oraz ustawienia zębów w przestrzeni neutralnej
5. Zmierzyć czy wysokość zwarcia w protezach jest taka, jak wysokość zwarcia mierzona u pacjenta
6. Sprawdzić ustawienie zębów zgodnie ze zwarciem centralnym
7. Sprawdzić ustawienie zębów w okluzji obustronnie zbalansowanej
8. Sprawdzić, czy zęby nie zaburzają fonetyki
9. Poprosić pacjenta o skontrolowanie estetyki protez
10. Wykonać uszczelnienie wtórne i odciążenia
72
Kontrola wykonawstwa laboratoryjnego protezy próbnej - na czym polega?
A. Czy zęby są ustawione zgodnie z zasadami ustawiania zębów (triady, I Klasa Angla itp.)
B. Płyta protez powinna być starannie wykończona, brzegi gładkie, bez resztek wosku czy gipsu
73
Zasięg, retencja i stabilizacja protez próbnych:
* Za pomocą testów Herbsta sprawdzamy zasięg. Sprawdzamy czy tylna granica protezy sięga linii AH - jak nie to konieczna jest korekta.
* Sprawdzamy retencję poprzez delikatne odciąganie protezy od podłoża.
* Sprawdzamy stabilizację - poprzez naciskanie na boczne zęby protezy.
74
Dopasowanie, wielkość, kształt i kolor zębów - protezy próbne
* Szerokość zębów- pomiędzy liniami kątów ust powinno znajdować się 6 zębów kieł-kieł
* Wysokość zębów - podczas uśmiechu widoczne całe korony zębów górnych, przy lekko rozwartych spod wargi górnej wystaje 1-2mm koron zębów górnych
* Kształt (zgodnie z klasyfikacjami, a w praktyce po prostu pasujący do pacjenta)
* Kolor (zgodnie z zasadami doboru kolorów zębów)
75
Jaką teorię głosi Lee?
Według Lee - pomiędzy pionowymi liniami (od skrzydełek nosa) powinno się zmieścić 5 zębów (od połowy kła jednej strony do połowy kła drugiej strony)
76
Zgodność ustawienia zębów z linią pośrodkową i płaszczyzną okluzyjną - protezy próbne
* Linia pośrodkowa twarzy i siekaczy powinna się pokrywać (jeżeli się nie pokrywa - brak symetrii łuku, zaburzenia estetyki twarzy)
* Płaszczyzna zwarcia zębów przednich- równoległa do linii źrenicznej, zębów bocznych - równoległa do linii Campera (z uwzględnieniem krzywych Spee)
77
Sprawdzić poprawność wypełnienia warg i policzków oraz ustawienia zębów w przestrzeni neutralnej - protezy próbne
* Zęby powinny podpierać zapadnięte wargi i policzki, nie uwypuklając sztucznie tkanek miękkich, zachowana rynienka nosowo-wargowa
* Zęby przedtrzonowe - widoczne zza kłów, brak czarnych przestrzeni
* Protezy próbne nie mogą być wyważane przez policzki lub język
78
Metody sprawdzenia poprawności wysokości zwarciowej - protezy próbne:
* Ustalenie wysokości zwarciowej bez protez, odjęcie wysokości szpary spoczynkowej, a następnie sprawdzenie zgodności pomiarów w obecności protez.
* Pomiar wysokości odcinków twarzy
* Metoda fonetyczna - pacjent z założonymi protezami liczy na głos (jeden, dwa, trzy)
79
Zbyt duża wysokość zwarciowa - jak się objawia?
* pacjent będzie stukał zębami przy mówieniu
* twarz będzie wydłużona
* będzie miał problem żeby złączyć wargi
80
Protezy próbne - co należy zrobić gdy wysokość zwarciowa jest za duża?
usunąć zęby dolne z próbnej protezy, zrobić nowy wał wzornika i na nowo ustalić wysokość zwarcia i zwarcie centralne
81
Zbyt mała wysokość zwarciowa - jak się objawia?
* skrócenie dolnego odcinka twarzy
* pogłębienie fałdów nosowo-wargowych
* opadnięcie kącików ust
* wysunięcie bródki
82
Protezy próbne - co należy zrobić gdy wysokość zwarciowa jest za mała?
wprowadzamy miękki kęsek zwarciowy, ustalamy poprawną wysokość i zwarcie centralne
83
Sprawdzić ustawienie zębów zgodnie ze zwarciem centralnym - protezy próbne:
* Sprawdzenie poprawności relacji żuchwy w stosunku do szczęki oraz kontrola, czy nie występują kontakty przedwczesne: Polecamy pacjentowi przełykać ślinę, lub przywodzić żuchwę, z jednoczesnym dotykaniem językiem do tylnej granicy protezy.
* Sprawdzenie dokładności kontaktów zębów górnych i dolnych: Sprawdzamy przy pomocy kalki zgryzowej umieszczonej pomiędzy zębami. Odbicie kalki na zębach bocznych powinno być równomierne, a zęby przednie nie powinny znajdować się w kontakcie.
84
Kontrola protez próbnych - co należy zrobić jeśli występują kontakty przedwczesne?
jeśli kontakty przedwczesne występują na kilku zębach to lekarz koryguje je przez przestawienie zębów w dolnej protezie
85
Kontrola protez próbnych - co należy zrobić jeśli wysokość zwarciowa jest prawidłowa, ale nie ma kontaktu dużej grupy zębów?
należy ponownie zarejestrować zwarcie centralne
86
Kontrola protez próbnych - co należy zrobić jeśli wysokość zwarciowa jest za duża i opiera się na dużej grupie zębów?
usuwamy te zęby z protezy dolnej i w tym miejscu umieszczamy wał zwarciowy, a następnie ponownie rejestrujemy zwarcie
87
Sprawdzić ustawienie zębów w okluzji obustronnie zbalansowanej - protezy próbne:
Pacjent wykonuje ruchy protruzyjne i doboczne w zakresie 3-5mm -sprawdzamy, czy nie ma przeszkód zwarciowych.
*ruchy powinny być wykonywane delikatnie, ponieważ jeśli wystąpią przeszkody zwarciowe, pacjent z łatwością wyważy zęby z woskowych wzorników
88
Kontrola protez próbnych - sprawdzić, czy zęby nie zaburzają fonetyki:
* p,b- spółgłoski wargowe - brak kontaktu warg- za duża wysokość zwarcia lub za bardzo doprzednie ustawienie zębów przednich
* s,z- językowo- zębowe- syczenie, seplenienie, zaburzony kontakt języka z zębami, zęby sieczne z diastemami, dotylne ustawienie zębów, gruba i gładka płyta protezy
* f,w- wargowo- zębowe- brak kontaktów wargi zęby- zbyt krótkie zęby
* d,t- językowo- podniebienne- zaburzony kontakt języka z podniebieniem- za wąsko ustawione z. przedtrzonowe, za gruba płyta
* j, k, g- zaburzony kontakt języka z podniebieniem tylnym - za wąsko ustawione z. trzonowe
* n,m- zła wysokość zwarcia
89
Kontrola protez próbnych - poprosić pacjenta i skontrolowanie estetyki protez:
pacjent sprawdza estetykę protez w lusterku i wypisuje formułę ,,Akceptuję ustawienie i kolor zębów"
90
Zalecenia profesora Majewskiego dla pacjenta otrzymującego protezę ruchomą:
1. Proteza zębowa jest ciałem obcym, z tego powodu w początkowym okresie używania może wywoływać objawy nietolerancji polegające m.in. na zwiększonym wydzielaniu śliny, upośledzeniu smaku, powstawaniu odruchów wymiotnych, zaburzeniu w odbiorze bodźców termicznych, odczuciu braku miejsca na język itp. Dolegliwości te stopniowo ustępują w procesie przystosowania tj. tak zwanej adaptacji protez.
2 Protezą należy nauczyć się posługiwać. Trudności w żuciu i odgryzaniu pokarmów należy pokonywać ograniczając się początkowo do kęsów małych oraz miękkich pokarmów. W celu zapobiegania wyważania protez żucie powinno być obustronne. "Trening mówienia" należy rozpocząć od głośnego wolnego i wyraźnego wysławiania się, a także głośnego czytania tekstu.
3. Protezy wykonuje się z materiału sztywnego dlatego też w początkowym okresie mogą pojawić się dolegliwości bólowe, które wymagają wykonania przez lekarza odpowiednich korekt. W tym celu na pierwszą wizytę kontrolną pacjent winien się zgłosić po 24-48 godzinach użytkowania protez. Jeżeli ze względu na silny ból proteza nie mogła być użytkowana przez cały ten okres, należy ją koniecznie założyć na kilka godzin przed wizytą, aby lekarz mógł zlokalizować przyczynę dolegliwości.
4. Proces adaptacji do nowej protezy trwa od kilku dni do kilku miesięcy. Bardzo wiele zależy od samego pacjenta, jego nastawienia, woli przezwyciężania trudności, cierpliwości i przestrzegania wskazówek lekarza. W celu skrócenia okresu adaptacji należy w pierwszym okresie użytkowania protezy bez przerwy nocnej, obustronnie żuć pokarmy, ssać cukierki. głośno czytać itp.
5. BARDZO WAŻNA JEST HIGIENA JAMY USTNEJ I PIELĘGNACJA PROTEZ. Protezy ruchome nie czyszczone sprzyjają gromadzeniu się resztek pokarmowych ulegających procesowi fermentacji i gnicia, com. in. powoduje rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych fetor ex ore, stany zapalne i inne procesy patologiczne W związku z tym protezy należy czyścić po każdym posiłku strumieniem ciepłej wody z użyciem specjalnej szczotki do protez i pasty do zębów. Nie należy stosować dużego ucisku, gdyż proteza wykonana ze sztucznego tworzywa może ulec uszkodzeniu. Jeżeli lekarz nie zaleci inaczej, protezę po okresie adaptacji można wyjmować na okres spoczynku nocnego z ust i po jej umyciu, protezę należy osuszyć i w takim stanie przechowywać w czystym pojemniku. Jako dodatkowego środka higieny można używać specjalnych preparatów.
6. Ponieważ nie wszystkie procesy patologiczne związane z użytkowaniem protez sygnalizowane są bólem, istnieje konieczność okresowych wizyt kontrolnych. Pacjent powinien zgłaszać się do kontroli co pół roku w celu przeprowadzenia badań profilaktycznych, korekty protez lub podjęcia ponownego leczenia i wykonania nowych protez.
7. W przypadku uszkodzenia protezy ( złamanie, pęknięcie, odłamanie zęba ) nie należy jej użytkować lub podejmować próby naprawy we własnym zakresie, lecz osobiście zgłosić się do lekarza w celu ustalenia przyczyny i wykonania naprawy.
8. Protezy nie używane przez dłuższy czas lub wielokrotnie naprawiane NIE nadają się do użytkowania
91
Oddanie gotowych protez całkowitych - co należy zrobić przed wprowadzeniem ich do JU?
sprawdzić poprawność wykonania labo:
* jednorodność tworzywa (czy nie występują porowatości i smugowatości)
* wymodelowanie płyty (grubość płyty; kształt i grubość pobrzeży; gładkość strony dośluzówkowej - ewentualne chropowatości zniwelować za pomocą frezu)
92
Oddanie gotowych protez całkowitych - co należy sprawdzić w JU?
* zasięg płyty i przyleganie do podłoża (wykonać wycisk podścielający w ruchach czynnościowych → usunąć akryl w miejscach przebicia masy)
* retencję i stabilność (pociąganie / ucisk na zęby przednie i na zęby boczne)
* kontakt zębów w okluzji centralnej (kalka) → ewentualne kontakty przedwczesne szlifujemy frezem
* kontakty zębów w okluzji zrównoważonej wielostronnie podczas ruchów doprzednich i bocznych (kalka) → ewentualne kontakty utrudniające swobodne ruchy należy wyeliminować
* estetykę ustawienia zębów i podparcia policzków i warg
93
Wizyty kontrolne - kiedy?
I wizyta - po 24 h
II wizyta - po tygodniu
kolejne wizyty w odstępach tygodniowych w miarę potrzeb
co roku wizyta kontrolna w celu przeprowadzenia badań profi, korekty protez i podścielenia
94
Co należy zawsze przypomnieć pacjentowi, gdy dzwoni umówić się na wizytę by skorygować protezę bo powoduje dolegliwości bólowe?
powinien założyć protezę na kilka godzin przed wizytą byśmy mogli zlokalizować przyczynę dolegliwości
95
Co należy zrobić podczas każdej wizyty kontrolnej pacjenta z protezą ruchomą akrylową?
* pobrać wycisk podścielający (alginatem lub pastą Franka) i skorygować akryl w płycie w miejscach przebitych
* sprawdzić pobrzeże protezy poprzez wykonanie wycisku czynnościowego podścielającego alginatem
* jeżeli na podłożu widać miejsca otarcia, zaczerwienienia, odleżyny → zaznaczyć te miejsca gencjaną, odbić na protezie i skorygować akryl
* za pomocą kalki zlokalizować ewentualne przedwczesne kontakty podczas okluzji i artykulacji → skorygować frezem w razie potrzeby
96
Jak długo trwa proces adaptacji pacjenta do nowej protezy?
od kilku dni do kilku miesięcy
97
Jakie objawy nietolerancji może wywoływać nowa proteza?
* zwiększone wydzielanie śliny (do 3 tyg)
* upośledzenie smaku
* odruch wymiotny
* nagryzanie policzków
* trudności w połykaniu
* odczucie braku miejsca na język
* problemy z wymową
98
Co należy zrobić jeśli proteza wywołuje odruch wymiotny?
sprawdzić jej zasięg do linii AH i ewentualnie skorygować
99
Co należy zlecić pacjentowi z nową protezą jeśli zgłasza problemy z jedzeniem?
wydolność żucia pacjentów z protezami (całkowitymi chyba???) spada do 30%
* odgryzanie pokarmów zębami przedtrzonowymi
* krojenie pokarmów na małe kawałki
* unikanie pokarmów ciągnących
* wydłużenie żucia kęsów pokarmu
100
Co należy zrobić gdy pacjent z nową protezą ma trudności zwymową?
* testy fonetyczne i ewentualne skorygowanie zębów lub wycienienie płyty protezy w odpowiednich miejscach
* jeśli kłopoty są następstwem braku adaptacji → czytanie na głos w domu gazety lub książki
101
Co należy zlecić pacjentowi z nową protezą jeśli mamy do czynienia ze słabą retencją protezy dolnej?
zlecamy fonetyczne ćwiczenie języka - wymawianie głoski "i"
102
Zalecenia higieniczne dla pacjenta - oddanie protez:
* po każdym posiłku oczyścić protezy strumieniem ciepłej wody
* co najmniej 2 razy dziennie umyć protezę za pomocą specjalnej szczotki i pasty do zębów (zalecane są środki mało ścierne by nie degradować powierzchni akrylu)
* dziąsła masować miękką szczoteczką, przepłukać
* protez nie można nosić przez całą dobę → na noc należy ją zdjąć i przechowywać na sucho (w ciągu pierwszej doby można przechowywać w wodzie utlenionej)
* codziennie na 10 minut (nie dłużej!) umieścić protezę w r-rze nadtlenków / podchlorynu (np. CoregaTabs)
* raz w roku protezy powinny być profesjonalnie oczyszczone przez dentystę za pomocą ultradźwięków
103
W jakich roztworach nie można umieszczać protez akrylowych?
we wrzącej wodzie lub na okres dłuższy niż 10 min w r-rach podchlorynu sodu → możliwe uszkodzenie protezy
104
Uszkodzenie protezy - o czym należy poinformować pacjenta?
nie należy użytkować uszkodzonej protezy ani podejmować prób jej naprawy we własnym zakresie → należy zgłosić się do lekarza w celu jej naprawy
105
Gorsza stabilizacja lub retencja protezy po jakimś czasie użytkowania protezy - o czym należy poinformować pacjenta?
powinien się zgłosić do lekarza w celu podścielenia protezy
106
Co jaki czas powinny być wymieniane protezy?
co 5 lat
107
Środki adhezyjne - o czym należy poinformować pacjenta?
* można stosować tylko przejściowo, nie dłużej niż 6 msc
* najlepiej w postaci żelu
* należy codziennie dokładnie usuwać je z protezy
108
Wizyty pacjenta i zadania technika w przebiegu wykonawstwa protez częściowych akrylowych - po kolei od pierwszej do ostatniej wizyty:
1. LEKARZ: wywiad, badanie, pobranie wycisków anatomicznych
TECHNIK: odlanie modeli roboczych, wykonanie wzorników zwarciowych
nie ma etapu wycisków czynnościowych!
2. LEKARZ: dopasowanie wzorników zwarciowych, ustalenie prawidłowego stosunku przestrzennego żuchwy względem szczęki, dobór koloru i kształtu zębów
TECHNIK: zamontowanie modeli w artykulatorze i ustawienie zębów w wosku
3. LEKARZ: kontrola protez próbnych
TECHNIK: zamiana wosku na akryl (puszkowanie)
4. LEKARZ: oddanie protez i instruktaż użytkowania
5. LEKARZ: wizyty kontrolne i ewentualne korekty
109
Ustalenie zwarcia centralnego - czym się różni w przypadku protez akrylowych częściowych a całkowitych?
* zachowane strefy podparcia - wyznaczenie płaszczyzny zwarciowej i ustalenie prawidłowego położenia żuchwy w płaszczyźnie horyzontalnej (zęby własne mogą służyć jako klucze zwarciowe)
* brak stref podparcia - postępowanie takie samo jak w przypadku protez całkowitych
110
Dodatkowe czynności na wizycie wyznaczania zwarcia centralnego w przypadku protez akrylowych częściowych:
* projektowanie zasięgu płyty protezy górnej
* określenie liczby, rodzaju i rozmieszczenia klamer
* analiza paralelo
111
Kontrola protez próbnych - protezy akrylowe częściowe - jakie elementy należy ocenić?
* ustawienie zębów
* kontakty zwarciowe
* zasięg płyty
* dogięcie klamer
* przyleganie płyty do podłoża
112
Oddanie gotowych protez - protezy akrylowe częściowe - jakie elementy należy ocenić?
* kontrola zasięgu, gładkości i przylegania płyty
* sprawdzenie retencji i stabilizacji
* ocena kontaktów zwarciowych i artykulacyjnych za pomocą kalki (ewentualne korekty)
* ocena przebiegu klamer
* zalecenia dotyczące użytkowania
* wyznaczenie wizyt kontrolnych (pierwsza po 24h)
113
Wyznaczanie linii pośrodkowej:
* pionowa
* oceniamy ją w pozycji stojącej pacjenta
* zaznaczamy na wale górnym i dolnym
* ustala ona położenie powierzchni przyśrodkowych siekaczy przyśrodkowych górnych
* przy zaznaczaniu tej linii powinniśmy się sugerować położeniem rynienki wargi górnej która dzieli twarz na dwie równe części
114
Wyznaczanie linii kłów:
* pionowa
* określająca położenie guzków kłów w stosunku do linii pośrodkowej
* jest również miejscem załamania łuku twarzowego i początkiem korytarza policzkowego
115
Wyznaczanie linii uśmiechu:
* pozioma
* wyznaczająca wysokość zębów przednich
* wykreślamy ją zgodnie z przebiegiem brzegu wargi górnej podczas uśmiechu pacjenta → zęby sztuczne powinny być tak ustawione aby podczas uśmiechu nie było widać dziąseł
116
Wyznaczanie linii kątów ust:
* pionowa
* przechodząca przez kąty ust kiedy są one zamknięte.
* wyznacza dystalny brzeg kła = czyli w przestrzeni pomiędzy obiema liniami kątów ust powinny się znaleźć zęby sieczne i kły
