Dysfunkcje SSŻ Flashcards
Jak częstym problemem stomatologicznym są dysfunkcję SSŻ?
wg WHO trzecie co do częstości występowania (po próchnicy i periodontopatiach)
Czym jest dysfunkcja?
zaburzenia czynnościowe US w jego morfologiczno-funkcjonalnej całości
Przyczyny miejscowe dysfunkcji US:
- wady zgryzu (nabyte i wrodzone - również pochodzenia jatrogennego)
- jatrogenne powikłania leczenia orto i prot
- nieuzupełnione braki uzębienia (zwłaszcza w strefach podparcia)
- parafunkcje
- urazy
Przyczyny ogólne dysfunkcji US:
- stres
- zaburzenia hormonalne w okresie dojrzewania i menopauzy
- migrena
- schorzenia tarczycy
- zaburzenia metaboliczne
- ostre infekcje dróg oddechowych
- stany zapalne ślinianek przyusznych
- epilepsja
- mononukleoza zakaźna
- zapalenia wątroby
- przyjmowanie niektórych leków
- choroby o podłożu immunologicznym (łuszczyca, pęcherzyca, dna moczanowa)
- choroby mięśni (choroba Parkinsona, miastenia)
- choroby reumatoidalne i zwyrodnieniowe
- choroby genetyczne tkanek i narządów GiS
- zaburzenia czynności mm obręczy barkowej i kręgosłupa szyjnego oraz zaburzenia postawy ciała (nieergonomiczna pozycja ciała w trakcie pracy > 6 h dziennie, niefizjologiczna pozycja głowy podczas snu
- mikrourazy (spowodowane zaburzeniami okluzji → zaburzenia neuromięśniowe → zmiana kierunku i ruchów żuchwy → zmiana modelu czynności SSŻ)
Reguła circulum vitiosus:
przyczyny wywołują skutki, które stają się nowymi przyczynami choroby
Główne przyczyny dysfunkcji SSŻ:
- czynniki emocjonalne generujące nadmierne napięcia mm
- zaburzenia zwarciowe
- urazy i impulsacje dośrodkowe związane z odczuwaniem bólu głębokiego
- aktywność parafunkcjonalna związana z bruksizmem
Czym są parafunkcje okluzyjne?
patologiczne nawyki ruchowe, podczas których istnieje kontakt zębów w łukach przeciwstawnych (zgrzytanie, zaciskanie zębów)
Czym są parafunkcje nieokluzyjne?
patologiczne nawyki ruchowe, dotyczące języka, nagryzania warg, bł śluz JU lub przedmiotów zewnętrznych
Zaciskanie zębów w sytuacjach stresowych - zjawisko przejściowe czy czynnik destrukcyjny?
może być zjawiskiem przejściowym (szczególnie u dzieci i młodzieży), a po przekroczeniu barier obronnych może stać się czynnikiem destrukcyjnym w obrębie US
Nawyki nieparafunkcjonalne wywołujące dysfunkcje US:
jednostronne żucie pokarmów (spowodowane bólem zębów po drugiej stronie łuku zębowego, chorobami tk przyzębia, rozchwianiem zębów, ostrym brzegiem wypełnień czy brakiem odbudowy protetycznej po utracie zębów)
Do jakich zmian w mięśniach prowadzą parafunkcje?
wydłużenie czasu pracy + zwiększenie liczby skurczów izometrycznych + wzrost ich natężenia → zmniejszenie czasu odpoczynku + większe zmęczenie
długotrwały wzrost napięcia + wydłużenie czasu pracy → przerost mięśni
zwiększona aktywność → większe zapotrzebowanie na tlen → niedotlenienie + nagromadzenie kwasu mlekowego i mediatorów zapalenia → ból promieniujący do szyi, skroni, ucha i oka
Wpływ zmiany wysokości zwarciowej na SSŻ:
drastyczne zmiany wysokości zwarciowej → zmiana długości i przebiegu włókien mm → przyczepy mm w SSŻ → zaburzenie topografii struktur ww-stawowych
Jakie powiązania anatomiczne decydują o wzroście napięcia mm żwaczowych w warunkach powtarzających się sytuacji stresowych?
połączenie ukł limbicznego drogą siateczkowo-śródbłonkową z mm żwaczowymi na drodze pętli gamma → w stanach silnego pobudzenia emocjonalnego gwałtownie wzrasta aktywność i napięcie mm żwaczowych
Przyczyny zewnętrzne dysfunkcji US:
- czynniki klimatyczne (niska temp, duża wilgotność powietrza)
- długotrwała i wyczerpująca praca fizyczna
Główne czynniki wpływające na równowagę mięśniową:
- prawidłowa okluzja
- prawidłowe usytuowanie struktur ww-stawowych
- harmonijna osobowość pacjenta XD
Czym są parafunkcje?
mm-nn odruchy warunkowe, nie spełniające w danej chwili czynności fizjologicznych (żucie, mowa, połykanie, oddychanie, kaszel) = patologiczne nawyki ruchowe
Podział parafunkcji uwzględniający wzajemny układ jednostek anatomicznych względem siebie:
- dens-dens (zaciskanie zębów, zgrzytanie, pozafunkcjonalne ruchy żujące)
- dens-mucosa (przygryzanie warg, policzków, dziąsła, języka; przyciskanie języka do zębów)
- dens - corpus alienum (nagryzanie przedmiotów, pzanokci)
- mucosa (wciąganie policzków, przyciskanie języka do bł śluz JU, nieokreślone ruchy mimiczne)
Podział parafunkcji wg Druma:
- uwarunkowane psychicznie (objawy mniej lub bardziej neurotyczne)
- uwarunkowane stresem (reakcja na stres wywołuje wzmożone działanie gruczołów wydzielania wewn i odruchowe skurcze mm)
- nawykowe (związane z zawodem, np. u szewców, muzyków, krawców)
- endogenne (zaciskanie zębów spowodowane szczękościskiem w epilepsji, tężcu, zapaleniu mózgu, infekcji)
- nadmiernie kompensacyjne (przejście czynności kompensacyjnych w trwałe nawyki)
Narzędzia w diago parafunkcji:
- wywiad (najczęściej odruchowo i nieświadomie), badanie stomatologiczne i bezpośrednia obserwacja kliniczna
- ustalenie czynnika warunkującego → ważne, ale trudne (nie da się odtworzyć parafunkcji świadomie ani zmierzyć odpowiednią aparaturą)
Objawy bezpośrednio przemawiające za występowaniem parafunkcji:
- poranne “zdrętwienie” zębów oraz uczucie napięcia lub zmęczenie mm żwaczowych
- patologiczne starcie zębów lub uzupełnień (również pęknięcia i złamania)
- zmiany w przyzębiu
- bóle SSŻ
- przerosty mięśni żwaczowych
- wybroczyny i przerosty bł śluz JU
- odciski na języku
- wrażenia słuchowe (zgrzytanie) → najczęściej zauważane przez otoczenie
Stopień uszkadzającego działania parafunkcji zależy od:
- czasu trwania
- częstości występowania
- siły i kierunku działania mm żucia
- stopnia twardości tkanek zębów
- wydolności przyzębia
- odporności na przeciążenie tk SSŻ
Czego może dotyczyć samouszkodzenie w obrębie US na skutek działania parafunkcji?
- zębów → starcie patologiczne
- przyzębia → periodontopatie
- bł śluz → wybroczyny, powrózkowate zgrubienia i uwypuklenia
- SSŻ → przebudowa i zmiana czynności
Nabyte wady zwarciowe:
parafunkcje u młodocianych → nabyte wady zwarciowe → okluzja urazowa → skutki przez mm przenoszą się na SSŻ → w okresie wzrostowym kształtują się wg zmienionej funkcji → błędne koło, które można przerwać tylko przez usunięcie pierwotnej przyczyny = parafunkcji
Bruksizm:
jedna z postaci parafunkcji, polegająca na mimowolnej aktywności mm żucia, zaciskaniu zębów i/lub zgrzytaniu, często z odruchowym wysuwaniem żuchwy
Co jest ważniejszym czynnikiem etiologicznym bruksizmu: zaburzenia okluzji czy natura psychiczna?
niepotwierdzone naukowo, ale stawia się ostatnio na większą rolę czynników natury psychicznej = cechy osobowości, stres, zaburzenia snu, obciążenia genetyczne
Siła żucia w bruksizmie:
w trakcie żucia na próżno wyzwala się dużo większa siła mm żucia niż podczas żucia fizjologicznego