Protezy natychmiastowe Flashcards
Czym są protezy natychmiastowe?
= protezy przedchirurgiczne
uzupełnienie stomatologiczne, które zostaje wprowadzone do JU bezpośrednio po usunięciu zębów; wycisk pobiera się przed ekstrakcją zębów
Czym są protezy wczesne?
= protezy pochirurgiczne
uzupełnienie stomatologiczne, które zostaje wprowadzone do JU bezpośrednio po usunięciu zębów; wycisk pobiera się po ekstrakcji zębów
W jakiej postaci występują protezy natychmiastowe?
- tymczasowej - czas użytkowania protezy odpowiada okresowi gojenia podłoża protetycznego po ekstrakcji → zastąpienie protezą ostateczną
- długoczasowej (bezpośredniej) - może być użytkowana jako konwencjonalna proteza ruchoma, po dostosowaniu jej do zmian podłoża zachodzących podczas gojenia podłoża prot
Czym różnią się protezy wczesne od natychmiastowych?
protezy natychmiastowe = PRZEDchirurgiczne → wycisk pobieramy PRZED ekstrakcją
protezy wczesne = POchirurgiczne → wycisk pobieramy PO ekstrakcji
Protezy natychmiastowe - wskazania:
- konieczność usunięcia jednego/więcej zz, zwykle w odc przednim i bezpośredniego uzupełnienia protezą zaistniałego braku w łuku
- konieczność usunięcia grupy zz i wykonania protezy długoczasowej
- etapowe usuwanie zz
- czasowe zaopatrzenie pacjentów zakwalifikowanych do leczenia protezami szkieletowymi/stałymi
Protezy natychmiastowe - p/wskazania:
- ogólny zły stan zdrowia → p/wsk do zabiegów chiru
- ostre schorzenia infekcyjne bł śluz JU (po wyleczeniu można)
- pacjenci niedorozwiniętych psychicznie - nie można nawiązać kontaktu, nie podporządkowują się zaleceniom lekarza
- pacjenci indyferentni, abnegaci, niedbający o higienę osobistą i niestosujący się do zaleceń
- pacjenci ze wskazaniem do dużych plastycznych operacji w obrębie podłoża protetycznego
Protezy natychmiastowe - zalety:
- zachowanie wyglądu i konturu twarzy (umożliwia dokładne odtworzenie koloru, kształtu i ustawienia zz sztucznych i stanowi podporę dla żuchwy - wargi, policzki i język we właściwej relacji)
- ograniczenie problemów pozabiegowych związanych z żuciem i wymową
- lepsze gojenie się ran poekstrakcyjnych - przebiega szybciej i bez powikłań (ból poekstrakcyjny, obrzęk), płyta protezy działa na ranę jak opatrunek, chroniąc przed urazami, a skrzep przed wypłukaniem
- ułatwienie adaptacji do nowych uzupełnień protetycznych
- przewidywalne przeniesienie na nowe uzupełnienie prot info o relacji międzyszczękowej (ułatwia ustalenie prawidłowej wysokości zwarcia
- ograniczenie resorpcji kości (zachowanie kształtu i wielkości wyrostka zębodołowego)
- lepsza retencja i utrzymanie protez (wyrostek zębodołowy zachowuje kształt półokrągłego wału i jest bardziej gładki)
- chroni przed zaburzeniami w SSŻ
- poprawa retencji nowej protezy dzięki zachowaniu konturów wyrostka zębodołowego
- pozytywny wpływ na stan psychiczny i samopoczucie pacjenta
- prawidłowe odżywianie w okresie gojenia, co wpływa na ogólny stan zdrowia
Protezy natychmiastowe - wady:
- wykonanie kliniczne i laboratoryjne wymaga dodatkowych czynności w porównaniu z met tradycyjną
- wyższe koszty (mogą wymagać wymiany po stosunkowo krótkim czasie)
- w przypadku nieprzewidzianych zaników wyrostka utrzymanie protezy na podłożu, pomimo podścieleń, może być gorsze niż protezy tradycyjnej
- gorsze efekty estetyczne u pacjentów, u których są wskazania do innego ustawienie zz sztucznych niż w uzębieniu naturalnym (brak możliwości kontroli ustawienia zz sztucznych w wosku)
- więcej wizyt kontrolnych
- protezy są podścielane częściej niż protezy tradycyjne
Harmonogram postępowania podczas wykonywania protezy natychmiastowej:
I wizyta: wywiad i badanie pacjenta, badania dodatkowe, wycisk wstępny (należy wyjaśnić pacjentowi przebieg leczenia i konieczność częstych wizyt, ważne jest periodontologiczne badanie głębokości kieszeni dziąsłowych)
Laboratorium: modele orientacyjne
II wizyta: analiza badań rtg i modeli orientacyjnych, planowanie przebiegu leczenia
Laboratorium: łyżka indywidualna o specjalnym kształcie
III wizyta: wycisk czynnościowy na łyżce indywidualnej
Laboratorium: model roboczy i wzornik zwarciowy
IV wizyta: ustalenie centralnego zwarcia, dobór koloru i kształtu sztucznych zz dostosowanych do naturalnego uzębienia
Laboratorium: ustawienie zz w pozycji obecnych braków
V wizyta: kontrola próbnej protezy (z zz ustawionymi w miejscu istniejących braków)
Laboratorium: wycięcie zz i opracowanie modelu, ustawienie zz w miejscach planowanych ekstrakcji i ostateczne opracowanie protezy (zamiana wosku na akryl)
VI wizyta: ekstrakcja zz, dostosowanie płyty i oddane protezy natychmiastowej
Kolejne wizyty- korekty i podścielanie protezy
Protezy natychmiastowe jako długoczasowo użytkowane protezy całkowite:
- w przypadkach, kiedy usuwamy wszystkie zęby w szczęce / żuchwie / szczęce i żuchwie
- wprowadzone bezpośrednio po usunięciu zz i w miarę gojenia się i zaników podłoża są stopniowo dopasowywane i korygowane
Protezy natychmiastowe jako długoczasowo użytkowane protezy częściowe osiadające:
- kiedy usuwamy grupy zz z pozostawieniem części resztkowego uzębienia stanowiącego utrzymanie dla protezy częściowej
- okres użytkowania takiej protezy zależy do stanu pozostawionych zz
- dalsze zz wymagające usunięcia mogą być do niej kolejno dołączane
- dopiero kiedy pacjent straci wszystkie zz utrzymujące protezę 🡪 nowa proteza całkowita
Protezy natychmiastowe jako protezy czasowe (przejściowe) w dwuetapowym przechodzeniu do bezzębia:
- postępowanie dwuetapowe - zmniejszanie uciążliwości problemów natury fizycznej i psychicznej po usunięciu wszystkich zębów; ułatwienie adaptacji do protez; umożliwia zmniejszenie liczby zz usuwanych w czasie jednej wizyty
- najpierw usuwa się boczne zz i wykonuje protezy skrzydłowe (na modelu uzyskanym z wycisku czynnościowego, powinna pokrywać całe podniebienie i mieć uszczelnioną tylną granicę płyty)
- po ok. 2 msc, kiedy podłoże jest całkowicie wygojone i względnie ustabilizowane, pobiera się wycisk czynnościowy złożony wraz z dotychczasową protezą, a następnie usuwa się wszystkie zz i osadza protezę całkowitą
Protezy natychmiastowe jako protezy czasowe podczas rozłożonego na etapy usuwania zębów:
- ze wskazań lekarskich, z uwagi na ogólny stan zdrowia, nie jest możliwe jednoczesne usunięcie więcej niż jednego/2 zębów
- pacjenci, którzy ze względów emocjonalnych nie zgadzają się na mnogie ekstrakcje
- najpierw wykonuje się protezę częściową uzupełniającą istniejące braki, po jej zaadoptowaniu w określonym czasie usuwa się pojedyncze zz, dostawiając je kolejno do użytkowanej protezy
- umożliwia to łatwiejszą adaptację do protezy ruchomej u pacjentów dotychczas nieużytkujących
Protezy natychmiastowe jako protezy czasowe w częściowych brakach uzupełnienia zastępowane później protezami szkieletowymi:
- kiedy jest konieczność usunięcia większej liczby zz, szczególnie w odc. przednim z pozostawieniem odpowiedniej liczby zz, korzystnie rozmieszczonych i dobrze umocowanych w zębodołach
- pozwala uniknąć przejściowego okresu braku zz przednich, wywierając korzystny wpływ na US
- po wygojeniu się wyrostków zębodołowych (ok. 2msc) wykonuje się protezę szkieletową
Protezy natychmiastowe jako protezy czasowe zastępowane później protezami stałymi:
usunięcie niewielkiej liczby zz, natychmiastowe pokrycie rany poekstrakcyjnej protezą płytową o płycie ograniczonej i po wygojeniu wykonanie protezy stałej (mostu)
Protezy natychmiastowe - metody wyciskowe:
- z wykorzystaniem łyżki indywidualnej jednoczęściowej (np. metoda Reinchenbacha)
- z wykorzystaniem łyżki indywidualnej dwuczęściowej (np. metoda Firtella)
- z wykorzystaniem łyżki indywidualnej oraz standardowej (np. metoda Campagna)
- wycisk dwuetapowy
Protezy natychmiastowe - metoda wyciskowa z wykorzystaniem łyżki indywidualnej jednoczęściowej:
• stosowana jest masa elastomerowa nakładana na całą pow łyżki (masa silikonowa lub polieterowa)
wady:
• zaklinowywanie się materiału wyciskowego w szczelinach międzyzębowych
• podczas wyjmowania wycisku masa oddziela się od łyżki i wycisk staje się bezwartościowy
Protezy natychmiastowe - metoda wyciskowa z wykorzystaniem łyżki indywidualnej dwuczęściowej:
- łyżka indywidualna z szyb kopolimeru
- część zasadnicza łyżki obejmuje odcinek bezzębny oraz od strony podniebiennej sięga do brzegów siecznych zz przednich
- część druga obejmuje odcinek przedsionkowy i jest zaopatrzona w wypustki
- najpierw wycisk czynnościowy na tej części łyżki, która pokrywa bezzębny obszar podłoża (część podniebienna), a następnie wprowadza się masę na drugiej części łyżki, pokrywającej powierzchnie przedsionkowe zz przednich
- za pomocą masy silikonowej
Protezy natychmiastowe - metoda wyciskowa z wykorzystaniem łyżki indywidualnej oraz standardowej:
• łyżka indywidualna z akrylu
• umożliwia precyzyjne określenie zasięgu przyszłej protezy oraz sprawdzenie, jak grubość strony przedsionkowej płyty będzie wpływała na estetykę
• łyżka indywidualna pokrywa cały obszar podłoża protetycznego, z wyjątkiem otworów w miejscu istniejących zębów, łyżka zaopatrzona jest w wały zwarciowe, które umożliwiają pobranie wycisku przy ustach zamkniętych i stanowią uchwyt dla łyżki, łyżka dostosowana tak, aby pobrzeża nie dochodziły 2-3mm do granicy ruchomej bł śluz
• obłożenie granic łyżki wałeczkiem materiału termoplastycznego i czynnościowe ukształtowanie pobrzeży oraz pierwotne uszczelnienie tylnej granicy podniebienia twardego
• pobranie wycisku pastą wyciskową lub masą silikonową
• wycisk czynnościowy pobiera się za pomocą masy elastomerowej / pasty tlenkowo-cynkowo-eugenolowej; po stężeniu masy cały obszar łyżki wraz z zz pokrywa się łyżką standardową z masą alginatową
Metoda wycisku złożonego
Łyżka z akrylu lub szelaku
Protezy natychmiastowe - wycisk dwuetapowy:
- na modelu diagnostycznym istniejące zz od strony językowej powleka się warstwą rzadko rozrobionego gipsu w celu łatwiejszego zdejmowania łyżki z podłożą w ustach i stworzenia miejsca dla masy wyciskowej, wykonanie łyżki indywidualnej - obejmuje cały odcinek bezzębny oraz sięga do brzegów siecznych odcinka uzębionego
- pobranie pastą pierwszą część wycisku i kontrola dokładności
- następnie wprowadza się wycisk do j.u. i odcinek przedsionkowy wypełnia gipsem oraz poleca się pacjentowi układanie warg jak do gwizdania (czynnościowe ukształtowanie przedniej cz pobrzeża), po stężeniu gipsu zostaje on odłamany i obydwie części wycisku wyjęte z j.u, a następnie ponownie złożone i sklejone
Protezy natychmiastowe - etap kontroli protez próbnych:
nie jest możliwy
Protezy natychmiastowe - rejestracja zwarcia:
- korzystne sytuacje (obecne strefy podparcia) → rejestracja warunków okludalnych na wzornikach zwarciowych
- niekorzystne sytuacje (konieczne ustalenie nowej wysokości zwarcia) → postępowanie analogiczne jak w przypadku bezzębia
Po jakim czasie od ekstrakcji zakłada się protezę natychmiastową?
15-20 min po ekstrakcji = czas potrzeby do ustania krwawienia
Jaki jest najtrudniejszy etap kliniczny wykonywania protezy natychmiastowej?
dopasowanie gotowej protezy do warunków powstałych po zabiegu (proteza została wykonana na modelu gipsowym opracowanym zgodnie z info uzyskanymi podczas badania pacjenta) → korekta okolic, które powodują ucisk na podłoże
Kolejny etap po osadzeniu protezy natychmiastowej w JU:
kontrola warunków okluzyjnych i w razie potrzeby korekta
Protezy natychmiastowe - wizyty kontrolne:
- po 24 h - sprawdzenie ogólnego stanu JU
- po 2-3 dniach - ocena stanu ogólnego pacjenta, podłoża prot oraz funkcjonalności protezy, z ewentualną korektą warunków zwarciowych
- po 3 tyg - kontrola prawidłowości przebiegu gojenia rany i ewentualnie podścielenie w miejscach zaniku kości
- po 3 msc - podścielenie protezy metodą bezpośrednią lub pośrednią
Po jakim czasie należy wymienić protezę natychmiastową jeżeli pełni funkcję tymczasową?
po 6-8 tyg
Protezy natychmiastowe - zalecenia dla pacjenta:
- niewyjmowanie protezy z ust przez najbliższe 24h (obrzęk może uniemożliwić ponowne jej wprowadzenie, co spowoduje, że ochrona skrzepu, szybkie gojenie i stymulujące działanie protezy na podłoże zostaną zaprzepaszczone)
- przez okres 2tyg wyjmowanie protez po każdym jedzeniu i dokładne mycie i płukanie środkami antyseptycznymi – ważna wzorowa higiena j.u.
- po 2tyg - protezy wyjmowane na noc i po umyciu przechowywane na sucho
- w razie bólu - leki uprzednio przepisane przez lekarza
- przykładanie zimnych kompresów
- unikanie jedzenia twardych i ciągnących pokarmów, które mogłyby przemieszczać protezę
- zawiadomienie lekarza, jeżeli wystąpi nadmierne krwawienie, różowe zabarwienie śliny trwające przez kilka godzin po zabiegu jest normalne
- dieta bogata w białko, witaminy oraz z optymalną zawartością wapnia i fosforu
- zgłaszanie się na wizyty kontrolne
Czym wyróżnia się wykonawstwo protez natychmiastowych?
- wyciski czynnościowe mają charakter bardziej skomplikowany (wymagane łyżki indywidualne o specjalnym kształcie i masy wyciskowe o małej prężności)
- ustalenie zwarcia centralnego może być łatwiejsze ze względu na obecność większej liczby zębów
- dobór koloru, wielkości i kształtu zębów jest łatwiejszy, ale ich pozycja może być myląca w przypadku dużych zmian perio
- kontrola protez próbnych jest problematyczna, a czasem niemożliwa
- oddanie protezy poprzedza zabieg ekstrakcji oraz dostosowania jej płyty
- wizyty kontrolne są częstsze i obejmują również podścielenie protezy
Kiedy odbywa się postępowanie kliniczne i labo protez natychmiastowych w odniesieniu do ekstrakcji zębów?
przed ekstrakcją
