Week 14 - Hc. 1: Diagnostiek in de nefrologie Flashcards
Creatinine
Ontstaat uit creatine. Dat is een stof dat in de spieren voorkomt en in het lichaam gebruikt wordt als een soort batterij waarmee het lichaam energierijke fosfaatgroepen heen en weer kan vervoeren. Creatinine waarde in bloed vrijwel constant
Creatinine bloed waarde
Afhankelijk van geslacht, leeftijd en etniciteit. Een normale creatinine ligt onder de 110 micromol/L
Creatinine waarde bepalen methode
- Jaffé methode
- Enzymatische methode
Jaffé methode
Bij deze methode gaat het om de omzetting van creatinine mbv picrinezuur en NaOH. Het gevolg hiervan is een kleurvorming in de tijd
Nadeel Jaffé methode
De gevoeligheid voor interferentie met meer dan 50 chromogenen
Positieve interferentie Jaffé methode
Uitslag foutief verhoogd: Ketonen en cefoxitine reageren direct met alkalisch picraat. Dit geldt eveneens bij een hoog totaal eiwit en hyperglycemie
Negatieve interferentie Jaffé methode
Uitslag foutief verlaagd: Dit is het geval bij bilirubine patiënten
Enzymatische methode
Deze methode is beter te gebruiken bij bepaalde patiëntengroepen, zoals de diabetes mellitus type 1 patiënten en icterus patiënten. De specificiteit en sensitiviteit nemen bij deze methode toe. Er vinden een aantal reacties plaats waar uiteindelijk een chromogeen uit ontstaat waarmee de uiteindelijke creatininebepaling wordt gedaan
Reacties van de enzymatische methode
- Creatinine + H2O -> creatine (Creatininase)
- Creatine + H2O -> sarcosine + ureum (Creatinase)
- Sarcosine + O2 + H2O -> H2O2 + glycine + HCHO (sarcosine oxidase)
- H2O2 + 4-aminofenazon + HTIB -> quinone-imine chromogeen + HI oranje kleur (550 nm) (Peroxidase)
Algemene aandachtspunten voor de interpretatie van de creatinine uitslagen
- Verlaagd creatinine: dit kan voorkomen door een lage spiermassa, malnutritie of interferentie door bilirubine. Ook het gebruik van antibioticum kan bij de bepaling leiden tot een verlaagde creatininewaarde
- Verhoogd creatinine: dit kan voorkomen door nierinsufficiëntie, hoge spiermassa, kreatine supplementen, een dieet met veel vlees, spierafbraak of hoge koorts
Algemene nadelen van het gebruik van creatinine als parameter
- De creatininewaarde is afhankelijk van leeftijd, geslacht, spiermassa en etniciteit
- Creatinine wordt voor een deel gesecreteerd door de tubuli. Dit kan leiden tot een overschatting van de nierfunctie bij sterk afgenomen glomerulaire filtratie
- Bacteriën breken creatinine af in het geval dat urine vuur een langere tijd in aanwezigheid is van kamertemperatuur
Toename in creatinine in bloed
- Als de nierfunctie omlaag gaat
- Bij zeer hoog eiwit gebruik
- Bij gebruik van anabole steroïoden
- Bij grote spiermassa
- Bij gebruik van creatinine supplementen
- BIj gebruik van bepaalde medicatie zoals probenecid
Analyse van urine
Vindt plaats op basis van visualisatie, macroscopisch uiterlijk, chemische beoordeling en microscopische beoordeling
Semi-kwantitatieve analyse urine
Dipstick
- Urobilinogeen
- Glucose
- Bilirubine
- Ketonen
- Soortelijk gewicht bloed
- pH
- Eiwit
- Nitriet
- Leucocyten
Proteïnurie
Een indicator voor “lekkage”. Principe:
- Plastic strip geïmpregneerd met een pH indicator
- Kleurverandering door pH verandering agv aanwezigheid
- Kleurintensiteit correleert met concentratie
Classificatie proteïnurie
- Tubulair
- Overflow
- Glomerulair
Tubulaire proteïnurie
- Filtratie door glomerulus
- Echter geen tubulaire reabsorptie van eiwitten. Hierdoor komt er eiwit in de urine terecht
- Laag-moleculaire eiwitten
Laag-moleculaire eiwitten
- MW < 25 kDa
- A1-microglobuline
- B2-microglobuline
- Lysozyme
- Vrij lichte ketens
- Aminozuren
Overflow proteïnurie
- Productie van grote heoveelheden laag-moleculaire eiwitten door “ziekteproces”
- Glomerulaire filtratie
- Reabsorbtiecapaciteit proximale tubulus schiet tekort
- Tubulo-toxische nefropathie
Ziekteprocessen die zorgen voor overflow proteïnurie
- Multiple myeloom
- AML
- In vivo hemolyse
- Rhabdomyolyses
Glomerulaire proteïnurie
- Albumine meest abundante eiwit in bloed
- Wordt bijna niet gefiltreerd door glomeruli
- Albumine wat toch gefiltreerd, wordt gereabsorbeerd door proximale tubuli
- Slechts 0,0008% van het gefiltreerde albumine komt in urine terecht
Interpretatie van proteïnurie met dipstik
Fout-positief:
- pH >7,0
- Ernstig hematuria
- Hoog soortelijk gewicht (>1,030 kg/L)
- Oxiderende stoffen
- Fenazopyridine
Fout-negatief
- Sterk verdunde urine
- Eiwitverlies anders dan albumine
Sedimentanalyse
Een goed gemengde urine wordt gecentrifugeerd en een druppeltje van het sediment wordt op objectglaasje gedaan en afgedekt met dekglaasje
Cellen sedimentanalyse
Ery’s, Leuko’s, epitheel, bacteriën, gist, parasieten, spermatozoa
Cylinders sedimentanalyse
Eiwit “afgietsels” van tubuli: mn. Lis van Henle, Tamm-Horsfall-eiwit
- Gevulde cylinders
- Lege cylinders
Gevulde cylinders
Pathologisch: gevuld met ery’s, leuko’s, bacteriën of korrels, vet, bilirubine, etc.
Lege cylinders
Niet-pathologisch, hyaline, was
GFR formule
U x V / P
GFR x P
Totale hoeveelheid gefiltreerde stof
U x V
Totale hoeveelheid uitgescheiden stof
Geschatte GFR
eGFR: wordt gedaan door een schatting te maken op basis van serum creatinine, leeftijd en geslacht
Cystatine C
Wordt alleen maar gefiltreerd door de nier. Concentratie is niet afhankelijk van leeftijd, geslacht, lichaamssamenstelling en spiermassa. Er is hier geen sprake van tubulaire secretie. De concentratie cystatine C is afhankelijk van het aantal kernhoudende cellen
