W3HC5: Circadiane klok en het ontstaan en behandelen van kanker Flashcards
Mechanisme vd klok
- uitschakeling Cry1 zorgt voor een sneller ritme
- uitschakeling Cry2 zorgt voor een tragere klok
- beiden niet: aritmisch, geen biologische klok meer
Cry 1 & 2
- hebben een promotor met E-box: specifieke sequentie waar een complex van transcriptiefactoren Bmal en Clock1 aan kunnen binden en de Cry genen aanzetten
- > eiwit wat dan gemaakt wordt zorgt voor negatieve feedback
Per 1 & 2
- hebben ook een E-box die Bmal en Clock1 aanzetten
- Per eiwitten vormen samen met Cry eiwitten een complex wat zorgt voor remming vd E-box
Positieve feedbackloop
Rev-Erbalfa gen wordt ook geactiveerd uit E-box, koppelt terug naar Bmal genen en zorgt daardoor dat de E-box genen aangezet worden.
Circadiane systeem
Centrale klok: in neuronen SCN
- iedere dag gelijk gezet met licht-donker cyclus door licht
Perifere klokken: overige weefsels en cellen
- ongevoelig voor lichtprikkels
- iedere dag gelijk gezet door SCN
- zelfde set klokgenen als SCN
Circadiane klok
- stelt onze lichaamsfuncties in staat te anticiperen op de specifieke behoefte op bepaalde momenten van de dag
- geeft tijdstructuur aan onze cellen en organen
- is evolutionair geconserveerd: geen organisme zonder biologische klok
Circadiane desynchronie
- jetlag, ploegendienst
- acute klachten: slaaptekort, vermoeidheid, verminderde alertheid, verminderd prestatievermogen
- lange termijn: CVZ, metabole aandoeningen, kanker, verhoogd risico borstkanker (causaal verband ontbreekt)
Tamoxifen
Bij inname ‘s ochtens zie je snellere stijging, zwakt af in loop vd dag
‘s Avonds komt het medicijn trager in het bloed, kleinere piek maar langer aanwezig in bloed
Chronotoxiciteit
- toxisch effect is afhankelijk van tijdstip blootstelling
- cellen vermenigvuldigen DNA en delen op vast moment van de dag -> koppeling circadiane klok en celcyclus
- ontkoppeld in MBC399 cellen (kankercellen)
- > veel chemotherapeutica werken op delende cellen, ook gezonde: als je S-fase specifiek medicijn geeft niet om 16:00 geeft -> stof doodt gezonde cellen niet
