W3HC2: Het ontstaan van chromosomale afwijkingen

Question 1

Celcyclus

Answer 1

G1: celgroei
S: verdubbeling DNA
G2: klaarmaken voor mitose
M: uitverdeling vd chromosomen over dochtercellen

Question 2

Chromosomen uit elkaar getrokken

Answer 2

• centrosoom wordt verdubbeld in de S fase
• in mitose gaan beide centrosomen uit elkaar
• microtubuli komen uit het centrosoom en worden aan het chromosoom (kinetochoor)
• anafase als alles vast zit

Question 3

Technieken om chromosomen te zien

Answer 3

• alleen te bekijken met mitose
• R bandering: alle chromosomen aankleuren
• FISH: in situ hybridisatie, 1 bepaald gen kijken en er een fluorescerend label aanzetten
• FISH: chromosoom specifieke probes, heel chromosoom kleurtje
• SKY: spectrale karyotypering (elk chromosoom eigen kleur)

Question 4

Dicentrisch chromosoom

Answer 4

• chromosomen worden in de metafase uit elkaar getrokken door microtubuli, die vastzitten aan de kinetochoor
• gaat fout: chromosoom wordt naar 2 kanten getrokken, pas bij echte celdeling gebroken
• instabiele genetische afwijking: blijft niet zo lang bestaan, verdwijnt na een paar celdelingen en zijn deleties of translocaties geworden

Question 5

Structurele afwijkingen

Answer 5

• deleties
• translocaties
• dicentrische chromosomen: dicentromeer en acentromeer

Question 6

Numerieke afwijkingen

Answer 6

• chromosoomverlies
• chromosoomduplicatie
• als de chromosomen niet vast zitten voor de uitverdeling, kan er een te veel of te weinig in de dochtercel komen: non-disjunctie

Question 7

Ontdekken numerieke afwijkingen

Answer 7

• karyogram (alleen tijdens mitose, kan niet)
• analyse (CA)n repeats, kan je kijken of er iets verloren is gegaan
• NGS

Question 8

Ontstaan chromosoom deletie

Answer 8

• eerst dubbelstrengs breuk in DNA
• dan mitose
• stukje chromosoom zonder centromeer wordt niet goed uitverdeeld
• een cel die een chromosoomarm mist

Question 9

Micronucleus

Answer 9

• tijdens telofase wordt een nieuwe kernenvelop gevormd, maar dat krijgt zijn eigen envelopje en ligt naast de normale kern
• kan je gebruiken om te kijken of er gebroken DNA is
• in micronucleus kan het afgebroken worden, tenzij het ergens anders aan gekoppeld wordt

Question 10

Chromothripsis

Answer 10

Chromosomen kunnen in kleine stukjes breken en weer aan elkaar gezet worden in random manier -> lappendeken chromosoom

Question 11

Genamplificatie

Answer 11

• vermenigvuldigen klein stukje vh chromosoom -> bepaald stuk genoom komt vaker voor
• iets mis in S-fase

Question 12

Bijdrage chromosomale afwijkingen aan tumorigenese

Answer 12

Activering oncogenen door:
- translocatie
- verdubbeling chromosoom
- genamplificatie
Inactivering tumor suppressor genen door:
- deletie
- verlies chromosoom

Question 13

Telomeren

Answer 13

• uiteinde chromosoom, te zien aan T-loop met eiwitten
• zorgt dat het uiteinde beschermt is en niet herkent wordt als breuk
• > als het wel herkent wordt als dubbelstrengsbreuk door NHEJ -> dicentrisch chromosoom
• worden bij elke deling korter, als ze tekort zijn stopt de cel met delen

Question 14

Telomerase

Answer 14

• stamcellen hebben telomerase wat telomeren kan verlengen en we niet dood gaan
• tumorcel kan telomerase ook aanzetten waardoor ze oneindig kunnen doordelen
• in kliniek: telomerase remmer waardoor het aantal celdelingen beperkt wordt en de tumor stopt met groeien