VO.1 & 2 antistoffen en auto-immuundiagnostiek

Question 1

wat is een auto-immuunziekte

Answer 1

een conditie waarbij het immuunsysteem faalt en er geen tolerantie is voor het eigen lichaam. er is dan een immuunreactie tegen bepaalde auto-antigenen.

Question 2

bij hoeveel % van de bevolking komen auto-immuunziekte voor

Answer 2

tenminste 5%

Question 3

welke organen kunnen worden aangetast bij een auto-immuunziekte

Answer 3

vrijwel ieder orgaan

Question 4

wat zijn de kenmerken van een auto-immuunziekte

Answer 4

• chronisch ontstekingsproces zonder een bekende oorzaak
• vaker bij vrouwen dan bij mannen
• associaties met het bezit van bepaalde HLA-antigenen en/of met andere auto-immuunziekten

Question 5

wat vormen bij bepaalde auto-immuunziekte een belangrijke bijdrage bij de diagnose

Answer 5

auto-antistoffen

Question 6

waarom hebben auto-antistoffen een belangrijke bijdrage bij de diagnose van bepaalde auto-immuunziekte

Answer 6

het is belangrijk om te weten waartegen de auto-antistoffen zijn gericht (welke cellen, welk organel enz.). daarnaast kan worden bepaald of de cel homogeen of gespikkeld aankleurt.

Question 7

via wat kunnen morfologische kenmerken bestudeerd worden

Answer 7

immunofluorescentie techniek (IF) op objectglazen

Question 8

wat is IF

Answer 8

een primaire screeningstest

Question 9

wat gebeurd er als IF positief is

Answer 9

wordt het follow-up onderzoek uitgebreid door bvb de ELISA-techniek

Question 10

antistoffen

Answer 10

zijn vaak niet van 1 type, maar omvatten vele polyklonale antistoffen die gericht zijn tegen verschillende delen (epitopen) van een bepaald antigeen of tegen epitopen van meerdere antigenen. deze polyklonale antistoffen hebben ieder hun eigen specificiteit, affiniteit, aviditeit, immunoglobuline (sub)klasse en titer.

Question 11

waar kan onderscheid tussen gemaakt worden bij auto-immuunziektes

Answer 11

orgaanspecifieke auto-immuunziekten en niet-orgaan specifieke (gegeneraliseerde) auto-immuunziekte

Question 12

hoe wordt de diagnose gesteld van auto-immuunziekte

Answer 12

anamnese
LO
laboratoriumonderzoek (IF, immunoblotting, immunoprecipitatie en agglutinatie)

Question 13

welke antigeen substraat is er bij IF en welke bij ELISA

Answer 13

IF: weefsel of cellen
ELISA: gezuiverde eiwitten, peptiden of een mengsel

Question 14

IF en ELISA zijn karakteristiek als

Answer 14

IF: primaire screeningstest
ELISA: typeringstest/ follow-up test bij een positief resultaat in de IF-test, ook als primaire screeningstest inzetbaar

Question 15

voordelen IF

Answer 15

• gevoelig
• eenvoudig
• goed reproduceerbaar
• goedkoop
• semi-kwantificeerbaar

Question 16

voordelen ELISA

Answer 16

• zeer gevoelig
• vrij eenvoudig
• goed reproduceerbaar
• zowel kwalitatief als kwantitatief te gebruiken
• automatiseerbaar

Question 17

nadelen IF

Answer 17

geen nauwkeurige informatie over structuur van de herkenbare antigenen

Question 18

nadelen ELISA

Answer 18

zeer zuiver antigeen substraat nodig, kans op verlies antigeen/epitoop door zuivering

Question 19

waar wordt bij de IF-techniek gebruik van gemaakt

Answer 19

ANA’s (anti-nucleaire antistoffen)

Question 20

hoe werkt IF

Answer 20

• objectglaasje met weefsel of cellen
• serum van patient toegevoegd
• als dit auto-antistoffen zijn die gericht zijn tegen dit weefsel zullen de antistoffen binden aan de cellen
• met fluorescerende antistoffen die weer binden aan de auto-antistoffen worden de autoantistoffen aangekleurd

Question 21

welke aankleuringspatronen zijn er

Answer 21

gespikkeld patroon
homogeen patroon
centromeren
nucleolair patroon
mitotic spindle apparatus

Question 22

wat zijn reumafactoren

Answer 22

IgM- og IgA-antistoffen gericht tegen het Fc-gedeelte van IgG

Question 23

kunnen reumafactoren met de IF op objectglaasjes worden bepaald

Answer 23

nee

Question 24

waarom kunnen reumfactoren niet met IF worden bepaald

Answer 24

• zijn oplosbare eiwitten
• antistoffen zijn niet specifiek genoeg
• hierbij wordt gebruik gemaakt van HEp-cellen -> bevatten geen IgG waardoor er geen reactie optreedt met de reumafactoren en het Fc0gedeelte van IgG

Question 25

wanneer is er sprake van een auto-immuunziekte

Answer 25

wanneer het immuunsysteem lichaamseigen cellen en stoffen als lichaamsvreemd ziet. er worden dan antistoffen tegen eigen weefsel gevormd waarbij schade ontstaat. hierdoor wordt de functie van het weefsel verstoord.

Question 26

wat zijn andere ziekte dan een aut-immuunziekte waarbij ook reumafactoren zijn aan te tonen

Answer 26

chronische pancreatitis, tuberculose en EBV infectie

Question 27

welke factoren beinvloeden de ontwikkeling van een auto-immuunziekten

Answer 27

- het endocriene systeem, waaronder hormonen (testosteron zou een beschermend effect hebben) - functioneren van immuniteit - genetische predispositie - omgevingsfactoren zoals infecties, straling en milieufactoren

Question 28

wat kan worden aangetoond met ELISA

Answer 28

cytokine, serum-IgE en auto-antistoffen in het algemeen kunnen stoffen worden aangetoond die qua concentratie rind de 1-100ng/l zitten (vele malen kleiner dan de concentratie die nodig is voor IF)

Question 29

wat wordt tijdens het uitvoeren van het ELIS-experiment bij iedere incubatietap gedaan

Answer 29

gewassen met een zeepoplossing om de niet- en zwak-gebonden antistoffen weg te spoelen

Question 30

waarvan wordt gebruikt gemaakt om de range van kleursterkte te bepalen bij ELISA

Answer 30

positieve controle -> geeft aan of de test wel werkt negatieve controles

Question 31

stappen ELISA techniek

Answer 31

- de plastic putjes van de 96 well plaat zijn gecoat met gezuiverde antigenen - serum patient toegevoegd - indien aanwezig zullen auto-antistoffen van de patient binden aan de auto-antigenen in de putjes - putjes worden gewassen (alle niet-gebonden antistoffen worden verwijderd) - anti-humane antistoffen (anti-IgG/IgM) worden toegevoegd die gelabeld zijn met enzymen (geven kleuromslag aan) of fluorescente labels - substraat vloeistof wordt toegevoegd -> zal blauw aankleuren als de anti-humane antistof in het putje aanwezig is

Question 32

syndroom van sjörgen

Answer 32

- chronische ontsteking waarbij de slijmvliezen van de mond en ogen te weinig vocht produceren - last van droge mond, ogen en andere slijmvliezen. continu gevoel van zand in de ogen - vermoeidheid is een veel voorkomende klacht - smaak en reuk kunnen verslechteren - 1% van de bevolking - met name bij vrouwen boven de 50

Question 33

reumatoïde artritis

Answer 33

- auto-immuunziekte waarbij er systemische ontsteking van de gewrichten optreedt - zwelling pijn en aantasting van het gewricht wat kan leiden tot misvorming van het gewricht - vaker bij vrouwen dan bij mannen

Question 34

lupus erythematodes disseminatus

Answer 34

- auto-immuunziekte met symptomen in allerlei organen - huidaandoeningen, gevoeligheid voor zonlicht, artritis, vermoeidheid en nieraandoeningen - symptomen en hevigheid variëren - vooral bij vrouwen rond 30e levensjaar

Question 35

mixed connective tissue disease

Answer 35

- gemengde bindweefselziekte - symptomen die lijken op die van verschillende bindweefselaandoeningen: LED, sclerodermie, polymyositis en dermatomyositis - syndroom van raynaud, artritis, gezwollen handen, spierzwakte, problemen met slikken, brandend maagzuur en kortademigheid - 80% is vrouw

Question 36

polymyositis/dermatomyositis

Answer 36

- chronische bindweefselziekte - pijnlijke ontstekingen en degeneratie van de spieren - spierzwakte, spier- en gewrichtspijn, syndroom van raynaud, huiduitslag, koorts, vermoeidheid en gewichtsverlies - bij dermatomyositis treedt ook ontsteking van de huid op

Question 37

sclerodermie

Answer 37

- ernstige chronische auto-immuunziekte die een verharding van bindweefsel veroorzaakt. - kan worden gezien in de huid, gewrichten en inwendige organen en er zijn afwijkingen van de bloedvaten - onderliggende oorzaak is onbekend

Question 38

CREST syndroom

Answer 38

- minder ernstige vorm van sclerodermie - CREST is een acroniem voor: calcinosis, raynaud, oesophagus dysmotiliteit, sclerodactylie (huidbeschadiging aan de vingers) en teleangiectasie (spinnenvaatjes. - beschadiging van de slokdarm is hierbij bijna onvermijdelijk

Question 39

wat is ELISA vooral

Answer 39

kwalitatief (zijn er wel of geen auto-antistoffen)

Question 40

hoe kan ELISA ook kwantitatief worden uitgevoerd

Answer 40

door een ijklijn op te stellen van een verdunningsreeks van een positieve controle. het patientenserum kan dan worden uitgezet ten opzichte van deze ijklijn. er wordt dan gezien in welke concentratie de antistoffen aanwezig zijn. ook kan spectrometrie gebruikt worden om de intensiteit van de kleuring en dus de concentratie auto-antistoffen te bepalen.

Question 41

wat is agglutinatie

Answer 41

door antistoffen met elkaar verbinden of crosslinken van cellen, bacteriën of grotere deeltjes. de antistoffen zijn gericht tegen oppervlakte antigenen die op alle deeltjes en cellen voorkomen

Question 42

waarvoor kan een agglutinatietest worden gebruikt

Answer 42

- diagnostische test - identificeren van antistoffen tegen oplosbare antigenen die kunstmatig zijn aangebracht op diverse deeltjes

Question 43

voordelen agglutinatietest

Answer 43

gevoelig en makkelijk uitvoerbaar

Question 44

wat gebeurd er bij een titerbepaling

Answer 44

concentratie van antistoffen worden verdund om te kijken bij welke concentratie de antistoffen nog steeds een effect hebben op het klonteren van bloed.

Question 45

wat is de titerwaarde

Answer 45

de laagste concentratie waarbij antistoffen nog meetbaar zijn

Question 46

wat kan er gedaan worden met titerwaarden

Answer 46

tijdens een behandeling kijken of het therapeutisch effect is toegenomen of afgenomen

Question 47

wat is plaquenil

Answer 47

medicijn dat wordt gegeven bij ontstekingsreacties van de gewrichten en de huid.

Question 48

wat is de titer

Answer 48

de reciproke waarde van de sterkste verdunning die ondubbelzinnig een positieve reactie kan veroorzaken - kan therapeutisch effect aantonen

Question 49

waarvan wordt gesproken als er geen agglutinatie optreedt

Answer 49

uitzakking

Question 50

wat is er bij uitzakking

Answer 50

de titer negatief

Question 51

wat is bloedgroepbepaling

Answer 51

een kwalitatieve agglutinatiereactie

Question 52

wat zijn de antistoffen a en b

Answer 52

agglutinerende antistoffen en IgM-antistoffen

Question 53

wanneer zijn anti-A en/of anti-B zwakker aanwezig

Answer 53

patiënten met hypogammaglobulinemie en patiënten die immunosuppressieve therapie ontvangen

Question 54

bij welke mensen komt ook IgG anti-A/B voor in het serum

Answer 54

mensen die met A- of B-erytrocyten zijn geïmmuniseerd door middel van transfusies of vaccinaties

Question 55

wat is de universele donor en wat is de universele acceptor

Answer 55

donor: bloedgroep O acceptor: bloedgroep AB

Question 56

biochemie van antigenen

Answer 56

aan een grondsubstantie wordt door het enzym 2-fucosyltransferase een fucose gebonden. hierdoor ontstaat een specifiek H-antigeen. als aan het H-antigeen nog een N-acetylgalactosamine-residu of een galactose residu wordt gevonden, ontstaat er respectievelijk een A- of B-antigeen

Question 57

rhesus-bloedgroepensysteem

Answer 57

- D-antigeen voornaamste antigeen -> krachtigste antigeen -> dat wil zeggen dat het meer dan andere rhesus-antigenen aanleiding geeft tot antistofvorming - 85% is rhesus positief - minder sterke antigene determinant - verworven immuun-antistoffen