Schildklierziekten

Question 1

Diagnostiek schildklierziekten

Answer 1

Anamnese, LO, lab (TSH, vrij T4 en auto-antistoffen TSI/anti-TPO), scintigrafie, echografie en cytologische punctie.

Question 2

Mogelijke afwijkingen schildklier

Answer 2

Veel stapeling in schildklier en weinig erbuiten. Past bij M. Graves
Onregelmatige opname, multinodulair struma
Toxisch adenoom, 1 hete nodus zichtbaar, bijna nooit kwaadaardig
Lege scan met achtergrondactiviteit, thyreoïditis (radioactief isotoop kan niet worden opgenomen door de schildklier)

Question 3

Stappen als nodus in schildklier

Answer 3

TSH bepalen, schildklierfunctie. Normaal-> FNAB doen, laag-> scintigram maken
Indien laag TSH, scintigram: Hete nodus (bijv. toxisch adenoom)-> geen biopt nodig, want wordt bijna nooit kwaadaardig. Koude nodus-> wel FNA-biopt.

Question 4

Resultaten die uit biopt kunnen komen

Answer 4

Goedaardig: expectatief beleid en biopt eventueel herhalen
Kwaadaardig: therapeutische behandeling
Dubieuze uitslag: biopt herhalen, als twijfel over aard dan verwijderen. Kan histologisch onderzoek worden verricht

Question 5

Euthyreotisch struma

Answer 5

Vergrote schildklier. Kan diffuus of nodulair/polynodeus zijn. Vooral nodulair kan op den duur gepaard gaan met autonome functie en hyperthyreoïdie.
Oorzaken: jodiumtekort, stimulatie door TSH, auto-antistoffen of andere groeifactoren, enzymfeeceten of somatische mutaties

Question 6

Symptomen en therapie Euthyreotisch struma

Answer 6

Mechanisch: stridor, slik- en stemklachten. En cosmetisch
Therapie: afwachten bij geen klachten, anders operatie of I-131 therapie (gamma- en betastraling)

Question 7

Thyreotoxicose

Answer 7

Biochemisch en klinisch beeld van verhoogde schildklier-hormoonwaarden in plasma (hyperthyreoïdie als verhoogde hormoonproductie door schildklier zelf). Deze gaan vaak samen maar hoeft niet.
Vermoeidheid, snelle pols/hartkloppingen, warmte-intolerantie (zweten), gejaagdheid, onrust, nervositeit, gewichtsverlies bij toegenomen eetlust, toename defecatiefrequentie, fijne tremor vingers en boze/starende blik

Question 8

Oorzaken thyreotoxicose

Answer 8

Met hyperthyreoïdie: TSH-exces (TSH producerende hypofyseadenoom), M. Graves, intrinsieke autonomie schildklier en jodiumexces.
Zonder hyperthyreoïdie: jodiumexces, thyreoïditis en exogene bron schildklierhormoon

Question 9

Diagnose thyreotoxicose

Answer 9

Hoog FT4 en FT3
Laag TSH (behalve bij TSH producerende hypofyseadenoom)
Autoantistoffen tegen TSH-receptor (TSI)
Schildklierscintigrafie

Question 10

Subklinische hyperthyreoïdie

Answer 10

Normaal FT4 (en FT3), verlaagd TSH. Soms geen klachten.

Question 11

M. Graves/Basedow

Answer 11

Auto-immuunziekte door TSH-receptor stimulerende auto-antistoffen, vaak familiair, vaker bij vrouwen.
Klachten: diffuus struma, hyperthyreoïdie, orbitopathie en dermopathie (pretibiaal myxoedeem). Ogen komen wat naar voren en ontstaat boze blik.
Therapie: prednison of decompressie operatie

Question 12

Thyreoïditis

Answer 12

Ontsteking schildklier waarbij lekkage is van grote hoeveelheden schildklierhormoon in het bloed.
Kan subacuut (morbus de Quervain) of pijnloos zijn. Subacuut is vaak na luchtweginfectie, pijn in hals (uitstralend naar oren) en met koorts, verhoogde BSE. Pijnloos is vaak post-partum, frequente recidieven en geen pijn.
Beloop is in principe self-limiting

Question 13

Therapie bij thyreotoxicose/hyperthyreoïdie

Answer 13

Medicamenteus: B-blokkers (remmen thyreotoxische symptomen op weefsels en is symptomatisch bij alle vormen van thyreotoxicose) of tyreostatica (remmen synthese schildklierhormoon). Laatste geef je bij M. Graves
Radioactief jodium (I-131): bij hyperthyreoïdie, verkleining van struma en schildkliercarcinoom
Operatie: thyreoidectomie, als mensen geen jodium kunnen of willen krijgen.

Question 14

Hypothyreoïdie

Answer 14

Lichaamsweefsels ondervinden te weinig effect van schildklierhormoon. Vrijwel altijd door onvoldoende hormoonsecretie door schildklier en verlaagde spiegels in het plasma.

Question 15

Kenmerken hypothyreoïdie

Answer 15

Vermoeidheid, koude-intolerantie, droge huid, uitvallend bros haar, brokkelige nagels, traagheid, langzame spraak, dikke tong, oedeem gelaat en perifeer, gewichtstoename, psychische veranderingen, hese stem, spier- en gewrichtsklachten, obstipatie, menstruatieproblemen en lage lichaamstemperatuur

Question 16

Oorzaken hypothyreoïdie

Answer 16

Centrale hypothyreoïdie: onvoldoende TSH-stimulatie. Hypofyse- of hypothalamusaandoeningen
Primaire hypothyreoïdie (schildklierziekte): sprake van agenesie schildklier/aangeboren afwijkingen in synthese schildklierhormoon. Of destructieve schildklier (na operatie/bestraling of auto-immuun thyreoïditis (Hashimoto)).
Andere oorzaken: farmaca, jodiumdeficiëntie

Question 17

Diagnostiek hypothyreoïdie

Answer 17

Laag FT4 en FT3, hoog TSH (bij centrale hypothyreoïdie verlaagd of normaal), eventueel autoantistoffen tegen TPO, thyreoglobuline, TSH-receptor en denk aan geassocieerde andere auto-immuunziekte (bijv. pernicieuze anemie door Vitamine B12 tekort)

Question 18

Subklinische hypothyreoïdie

Answer 18

Normaal FT4 en verhoogd TSH

Question 19

Therapie hypothyreoïdie

Answer 19

T4 substitutie (levothyroxine), individuele dosis langzaam opbouwen. Ervan uitgaande dat organen uit T4 zelf T3 maken.

Question 20

Verschijnselen bij M. Graves

Answer 20

Orbitopathie, dermopathie, diffuus struma en nagelafwijkingen (loslaten van nagels (distale onycholyse).

Question 21

Behandelen M. Graves

Answer 21

Thyreostatica (TSH-receptorremmers), radioactief jodium (B-straling kan schade aanrichten), hemithyreoïdectomie en oogafwijkingen behandelen met prednison of chirurgie

Question 22

Belangrijkste bijwerking van thyreostatica

Answer 22

Agranulocytose, neutrofiele granulocyten zijn sterk gedaald. Koorts of ontsteking is erg gevaarlijk.

Question 23

Secundaire hypothyreoïdie

Answer 23

TSH is normaal en T4 verlaagd. Hypofyse functioneert niet meer goed. Probleem schildklier zelf is minder waarschijnlijk want dan is feedback nog intact en TSH dus verhoogd.

Question 24

Primaire hypothyreoïdie op basis van auto-immuunziekte (Hashimoto)

Answer 24

FT4 verlaagd en TSH compensatoir verhoogd, primair probleem in de schildklier. Bij auto-immuunziekte is intrinsic factor productie verstoord en kan minder vitamine B12 worden opgenomen in terminale ileum.

Question 25

Behandelen hypothyreoïdie

Answer 25

Symptomatisch met schildklierhormoonsuppletie: levothyroxine (T4 subsitutietherapie)

Question 26

Acromegalie symptomen

Answer 26

Naar voren stekende onderkaak, grotere tong (ook snurken), zwaardere stem, meer lichaamsbeharing, gewichtstoename, groteren handen en voeten, overmatig transpireren, gewirchtspijnen, carpaal tunnelsyndroom, DM, hoge bloeddruk, hoofdpijn, problemen met zien, vermoeidheid, verminderd libido, vruchtbaarheidsproblemen en depressiviteit. Meeste symptomen ontstaan door weefselgroei.

Question 27

Diagnose en behandeling acromegalie

Answer 27

IGF-1 concentratie meten (wordt gestimuleerd door GH), glucosetolerantietest doen bij twijfel. Adenomectomie en soms radiotherapie. Somatostatine kan ook worden toegediend.

Question 28

Prolactiloom

Answer 28

Vrouwen: amennoroe, infertiliteit, galactorroe, osteoporose premenopauzaal. Mannen: libidoverlies, infertiliteit en soms galactorroe. Lokale verschijnselen: hoofdpijn en gezichtsveldeffecten.

Question 29

Behandeling prolactiloom

Answer 29

Dopamine-antagonisten 3-5 jaar

Question 30

Hypopituitarisme oorzaken

Answer 30

Tumoren van hypofyse en omgeving, ontstekingen, infarct, trauma, bloedingen en gevolgen van operatie of bestraling van hypofyse. Klachten hangen af van uitgevallen hormoon Panhypopituitarisme: complete uitval van hypofyse.

Question 31

Toxisch multinodulair struma (M. plummer)

Answer 31

FT4 hoog en TSH verlaagd. Adequate negatieve feedbakc dus schildklier produceert zelf overmatig schildklierhormoon. Hyperthyreoïdie kan cardiale klachten veroorzaken Behandelen door toedienen radioactief jodium anders operatief verwijderen

Question 32

Thyreoïditis van de Quervain

Answer 32

TSH verlaagd en FT4 verhoogd. Hypofyse intact, probleem in schildklier. Koorts en ziek zijn passen bij dit beeld. Want is schildklier ontsteking Diagnose op basis van verschijnselen en bevestigen met scinitifigrafie Gaat vanzelf over, symptomatisch paracetamol of NSAID geven

Question 33

Ziekte van Addison

Answer 33

Veroorzaakt door tekort aan cortisol en aldosteron door bijnierschorsinsufficiëntie. Algehele vermoeidheid, spierzwakte, emotionele labiliteit, bruine verkleuring van huid en slijmvliezen, afvallen, zouthonger, duizeligheid bij opstaan, misselijk, braken en buikpijn

Question 34

Addisonse crise

Answer 34

Al de al falende bijnieren geen gehoor geven aan stresssituatie en bloeddruk daalt.

Question 35

Primair hyperaldosteronisme

Answer 35

Teveel aldosteron aanmaak in de bijnieren, hypokaliëmie kan ontstaan en dat zorgt voor algehele spierzwakte. Oorzaak is aldosteron producerende tumor in bijnier of verdikte bijnier zonder duidelijk adenoom.

Question 36

Feochromocytoom

Answer 36

Zeldzame bijniermerg tumor die meestal episodisch catecholamines produceert. Klachten verschillen maar ontstaan door teveel aan stresshormonen en door druk van tumor op omliggende weefsels. Dan: o.a. verhoogde bloeddruk, hoofdpijn, zweten, hartkloppingen etc.

Question 37

Bijnierincidentaloom

Answer 37

Bij beeldvormend onderzoek per toeval vergrote bijnier. Meestal goedaardig, als geen hormoonoverproductie na paar maanden beeldvormend onderzoek herhalen. Als overproductie verwijderen bijnier en bij twijfel verwijderen

Question 38

Adrenogenitaal syndroom (AGS)

Answer 38

Autosomaal recessief overervende aandoening waarbij bijnierschors onvoldoende cortisol aanmaakt. Ook kan aldosteronproductie verstoord zijn. Geen negatieve terugkoppeling meer naar hypofyse, overmaat ACTH en overmatige stimulatie androgenen door bijnierschors. Gevolgen: hypotensie en hypoglycemie (door cortisoltekort), dehydratie en zoutverlies (door aldosterontekort), androgenisatie en groeistoornis met versnelde groei

Question 39

Syndroom van Cushing

Answer 39

Bijnieren maken teveel cortisol aan. Bij ong. 75% zit probleem in de hypofyse, die maakt te veel ACTH aan, bijnier produceert dan veel cortisol. Vaak adenoom als het probleem in bijnier zit. Klachten: vollemaansgezicht, toename vetstapeling op buik en romp, snel blauwe plekken, dunner wordende huid, spierzwakte en hoge bloeddruk. DM kan ook ontwikkelen

Question 40

Diabetes insipidus

Answer 40

Centraal: verminderde ADH productie in hypothalamus of verminderde afgifte in hypofyse Nefrogeen: nier minder gevoelig voor ADH. Diagnose met dorstproef

Question 41

Toxisch adenoom

Answer 41

Nodus wordt bijna nooit maligne dus punctie is niet nodig. Bij koude nodus is grotere kans op maligniteit. Bij het nodus zijn cellen nog goed gedifferentieerd Behandelen met radioactief jodium en mogelijk chirurgie