K4 - Eenheid 2: Die litosfeer Flashcards
Wat is ‘n ander naam vir die algemene studie van rotse?
Litologie
Wat beteken die woord “lith”
Rotse of gesteentes
Kyk na die volgende eenvoudige voorstelling van die dwarssnit deur die verskillende lae van die aarde. Leer die byskrifte.
Die aarde bestaan uit ‘n kern omring deur 2 lae. Wat is die name van die 2 lae?
Die mantel en die kors.
Die kern bestaan uit:
‘n Binneste en ‘n buitenste kern.
Die litosfeer bestaan uit 3 dele. Noem hulle.
- die soliede buitenste deel van die mantel
- die kors
- die grond
Wat is die skeidingsvlak of kontak tussen die kors en die atmosfeer?
Die grond - baie van die geologiese aktiwitieit wat aardbewings, vulkane en selfs tsoenami’s veroorsaak , vind in hierdie sone plaas.
Kyk na die volgende voorstelling van die litosfeer en leer die byskrifte.
Verskillende kombinasies van elemente en verbindings vorm minerale in die kors. Noem 3 van hierdie minerale.
- Koper
- Goud
- Hematiet (Ysteroksied)
Koper (Cu) en gous (Au) is elemente sowel as minerale.
Wat is by verre die volopste elemente in die aardkors?
Silika (Si) en suurstof (O)
Watter ander elemente is ook volop in die aardkors?
Metaalelemente soos yster (Fe) en aluminium (AI)
Kyk na die volgende table wat wys hoe elemente kombineer om minerale te vorm, en hoe minerale kombineer om gesteentes te vorm. Leer die byskrifte.
Wat noem ons die natuurlike, deurlopende proses waar rotse oor lang tydperke, tipies miljoene jare, gevorm, afgebreek en opnuut gevorm word?
Die rotssiklus.
Kyk na die volgende diagram van die rotssiklus en leer die byskrifte.
Noem die 3 soorte rotse of gesteentes.
- Stollingsgesteentes
- Sedimentêre gesteentes
- Metamorfiese gesteentes
Verduidelik wat stollingsgesteentes is en hoe dit vorm.
Verduidelik wat sedimentêre gesteentes is en hoe dit vorm.
Verduidelik wat metamorfiese gesteentes is en hoe dit vorm.
Kyk na die volgende voorstelling van die rotssiklus en leer die byskrifte.
Watter tipe stollingsgesteente kan op water dryf en hoekom?
Puimsteen, want dit het soveel holtes wat met lug gevul is.
Wat is magma?
Magma is gesmelte (warm en vloeibare) materiaal afkomstig uit die mantel.
Hoe vorm magma gesteentes?
Hoe vorm vulkane?
Wat is sediment?
As rots eers afgebreek is in kleiner deeltjies deur verwering, noem ons dit sediment. Sediment word gewoonlik opgetel of rondbeweeg deur die erosieproses. Die sediment word deur die wind en water vervoer van sy plek van oorsprong. Die sedimentdeeltjies word neergelaat op die vloedvlaktes van riviere of al die pad see toe geneem, waar dit op strande of in die oseaan afgeset word.
Wanneer praat ons van sedimente (meervoud)?
As sedimentdeeltjies opbou in lae, praat ons van sedimente. Hierdie sedimente word dan bedek met vars lae sediment. Dit kan in bepaalde seisoene gebeur of na ‘n riviervloed. Soos die lae opbou, is daar enorme druk op elke laag. Water word van tussen die lae uitgepers en die onderste lae verander in sedimentêre gesteentes soos sandsteen of moddersteen (skalie)
Wat is die Oranjerivier-modderstrook?
Daar is ‘n groot ophoping van sediment op die seebodem by die mond van die Oraanjerivier. Hierdie sediment het opgehoop weens die erosie in Suid-Afrika en lesotho oor miljoene jare.
Wat beteken die woord Subduksie?
Dit is die belangrike tegniese term vir rotse wat teruggedruk word tot in die mantel, waar dit sal smelt agv intense hitte en druk.
Verduidelik wat die proses van metamorfose is.
Vuurwarm magma wat in die kors opstoot, kan die omringende rots verhit en sy chemiese struktuur verander om metamorfiese gesteentes soos leiklip (uit moddersteen of skalie) of marmer (uit kalksteen) te vorm. Dit word ‘n metamorfose genoem.
