H9.1: Etiologie en epidemiologie longkanker Flashcards
Overgrote deel van patiënten met longkanker heeft gerookt/rookt
- Bij inhaleren sigarettenrook komen carcinogene stoffen in lichaam
- Afhankelijk van genen kan iemand carcinogenen goed of slecht klaren
- Als je veel rookt of ongunstige genen hebt, kunnen carcinogenen niet goed klaren en ontstaan DNA-adducten die bij celdelingen tot fouten leiden
- Sommige mensen hebben genen die fouten goed kunnen repareren en reageren ook minder op chemo
- Als fouten niet opgeruimd worden, kunnen deze tot defecten leiden in genen die betrokken zijn bij kankerontwikkeling: RAS, MYC, p53, p16, RB
Risicofactoren voor longkanker
- Niet-rokers: FA, meeroken, luchtvervuiling
- Voormalig rokers: leeftijd bij stoppen, emfyseem, afwezigheid hooikoorts, FA, luchtvervuiling
- Huidige rokers: PY, blootstelling aan asbest en stof, emfyseem, afwezigheid hooikoorts, FA
Algemeen risico op longkanker
- Blootstelling aan tabaksrook
- Genetische vatbaarheid, COPD
- Levensstijl, dieet
Bestanddelen sigaretten
- Nicotine: verslavend, 1 sigaret blijft 3 kwartier in bloed
- > 40 carcinogene bestanddelen
- Irriterende stoffen: inflammatoir
- CO: cardiovasculaire schade
Lag time
Tijd tussen het beginnen met roken en het optreden van klachten
Packyear
- Roken van 1 pakje sigaretten per dag, 1 jaar lang
- Berekenen door het aantal pakjes per dag * aantal jaar
- Duur van roken is belangrijker dan aantal sigaretten per dag
Weetjes
- Gemiddeld 14 sigaretten per dag
- 25 miljard verkochte sigaretten per jaar
- 28% van de bevolking rookt
- > 30% lager opgeleiden
- 20% hoger opgeleiden
- 27% doet minimaal 1 stoppoging per jaar
Relatieve risico
Risico van de blootgestelde roker t.o.v. gehele populatie op het krijgen van longkanker
RR voor actieve roker is >20
RR passieve roker 1.2
Uitkomsten screening bevolking
- Risico van krijgen longkanker daalt significant na stoppen met roken
- Na 5 jaar al effect
- Verwijderen van blootstelling doet dus het RR exponentieel dalen
- RR zal nooit zo ver dalen naar het niveau van iemand die nog nooit heeft gerookt
Primaire preventie
In hoge mate kosteneffectief
Gek
Het eerste jaar na stoppen met roken zijn er meer patiënten die longkanker krijgen
Slagingskans x stoppen
- Cold turkey: na 10 maanden is 7.3% nog gestopt
- Op advies dokter: na 12 maanden is 10.2% nog gestopt
- Nicotine vervangende middelen: na 12 maanden is 7-14% nog gestopt
- Medicatie: na 12 maanden is 33% nog gestopt
Redenen om niet te stoppen
- Gewoonte
- Sociaal gedrag
- Gewichtstoename
Waterpijp x nadelen
- Meer CO waardoor groter cardiovasculair risico
- Vergelijkbare hoeveelheid nicotine
- Dramatisch grotere hoeveelheid rook
Vaping associated lung injury
- Vergelijkbare hoeveelheid nicotine, geen teer
- Jonge mensen
- Afschuwelijke longbeelden, meer inflammatoir en iets weg van pneumonitis
Incidentie longkanker lijkt ook bij niet-rokers toe te nemen
- Ander soort kanker, meer bij jonge vrouwen
- Meeroken: mutaties in p53- of KRAS-gen
- Niet-rokers: mutaties in EGFR
Overleving longkanker
- Erg laag
- Gaat wel langzaam omhoog door nieuwe behandelmogelijkheden (immunotherapie)
- 5-jaarsoverleving is 15%
Wat zie je bij eerste presentatie?
Lokaal of op afstand uitgezaaide ziekte wat komt doordat de longen geen pijngevoel hebben en de diagnose daarom pas laat aan het licht komt
Conclusies
- Roken speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van longkanker
- Steeds meer aandacht voor preventie van roken
- Andere reden voor het ontstaan van longkanker (bijvoorbeeld blootstelling radon) moet voorkomen worden
Feiten over longkanker
- Laatste jaren grote verandering in behandeling (van chemo naar personalized medicine en immuno-oncologie)
- Longkanker is de belangrijkste maligniteit qua incidentie en mortaliteit
- In de Westerse Wereld de op 1 na meest voorkomende vorm van kanker
- Ook onder vrouwen inmiddels de belangrijkste doodsoorzaak onder maligniteiten
- Groei in aantal patiënten
- Mensen worden ouder en hoe ouder des te groter de kans dat er longkanker ontstaat
- Vrouwen vaker adenocarcinoom i.t.t. PVC bij mannen
- Vrouwen diagnose op jongere leeftijd, terwijl mannen eerder beginnen met roken
- Vrouwen hogere kans op longkanker, ook al roken ze minder
Risicofactoren longkanker niet-rokers
- Vrouw (Oost-Azië)
- Meeroken
- Tuberculose
- Blootstelling aan radon (radioactieve stof)
- Vermoeden op verhoogd risico bij COPD, bepaalde infecties, inname weinig vezels en veel vet en hormonale factoren
- Luchtverontreiniging
Radon
- Komt vrij uit bouwmaterialen
- Nieuwbouwhuizen hoog door goede isolatiewaarden
- Ventilatie belangrijk
