H10.7 Flashcards
Gegevens
- Metastasen worden vaak a.d.h.v. klachten ontdekt
- Screening op metastase heeft geen meerwaarde, aangezien het eerder detecteren van de metastasen niet tot langere overleving leidt
- Leidt wel tot ziekteverlies
Waarop wordt wel gescreend?
Lokale metastasen, want kunnen nog steeds behandeld worden en kunnen behandelingswinst geven
Klachten metastasen zijn afhankelijk van locatie
- Algemeen: moe, malaise
- Botmetastasen: pijn
- Longmetastasen: dyspnoe
- Huidmetastasen: bloeding, ontsteking
- Levermetastasen: slechte eetlust, vol gevoel
- Hersenmetastasen: hoofdpijn, insult
Gegevens incidentie en prognose
- Als er geen nabehandeling gegeven wordt bij patiënten met mammacarcinoom, zal 50% een recidief krijgt
- Uiteindelijk recidiveert de ziekte bij 20-25% van alle patiënten met een mammacarcinoom binnen 10 jaar (3500)
Overleving gemetastaseerd mammacarcinoom
- Gemiddelde overleving 2.5-3 jaar na stellen M+ diagnose
- 5-jaarsoverleving van 15 -> 23%
- 10-jaarsoverleving van 2 -> 10%
Prognostische factoren
- Leeftijd: <35 jaar ongunstig, >70 jaar gunstig
- Histologie: metaplastische tumoren agressief en ongunstig, mucineuze tumoren gunstig
- Ziektevrije interval: >5jaar gunstig, <2 jaar
- Triple negatief mammacarcinoom: afwezigheid ER, PR, HER2-R is ongunstig
- ER
- Her2-receptor
Doel behandeling op afstand gemetastaseerde ziekte
-Levensverlengend
- Kwaliteit van leven
Risico’s behandeling moeten lager zijn dan de te behalen winst
Systemische behandelingen
- Chemo: allemaal
- Anti-hormonale therapie: HR+
- Anti-Her2 therapie: HER2+
- Botversterkende medicatie: allen met botmetastasen
Lokale therapie
- Radiotherapie: allemaal
- Chirurgie: allemaal
Palliatieve systemische behandeling bij gemetastaseerd mammacarcinoom
- Alle patiënten krijgen chemo
- Aanvulling met andere therapieën
- Anti-hormonale therapie altijd neoadjuvant
Voordelen anti-hormonale therapie
- Effectiviteit is vergelijkbaar met chemo
- Werking houdt langer aan dan bij chemo
- Minder bijwerkingen
Nadeel anti-hormonale therapie
Uitzondering
De steeds delende tumoren kunnen HR verliezen waardoor het dus altijd voor chemo gegeven wordt, omdat door de chemo de tumor ook HR kan verliezen
Viscerale crisis, dus iemand met uitgebreide levermetastasen en geelzucht of uitgebreide longmetastasen. Zij krijgen wel meteen chemo, want bij anti-hormonale therapie duurt het langer voordat het effect zichtbaar is
Hormoongevoelige mammacarcinoom
Europa: >10% ER- of PR-positieve cellen
VS: >1% ER- of PR-positieve cellen
Hoe hoger percentage ER/PR, hoe groter de kans op effectiviteit van HTx
Oestrogenen
- Oestrogenen hebben invloed op borstklierontwikkeling
- Oestrogenen worden premenopauzaal aangemaakt door eierstokken
- Postmenopauzaal maken de bijnieren oestrogenen m.b.v. aromatase (androgenen -> oestrogenen)
- Hersenen centrale rol in feedbackloop
Therapie werkt in op hormonale regelingen waarbij de oestrogeenspiegel wordt verlaagd
Tamoxifen
- Anti-hormonaal middel
- Lijkt op oestrogeen
- Gaat op ER zitten en blokkeert deze voor oestrogeen
- Cel gaat niet meer in deling
- Als de cel lang genoeg niet deelt, apoptose
Actieve metaboliet is endoxifen en die spiegel moet hoog zijn
LHRH-agonist
- GnRH bindt aan receptor op oppervlak hypofysecellen
- GnRH-receptor-complex de cel in migreren
- Productie LH en FSH
- Als GnRH loslaat, kan de receptor terug naar het oppervlak van de cel en opnieuw koppelen met GnRH
Verschil GnRH-agonist en GnRH
- Koppeling aan receptor duurt langer voort
- Aantal receptoren op oppervlak neemt af
- Cel kan minder gestimuleerd worden door natuurlijk GnRH
- Minder LH en FSH productie
Voorbeelden van resistentie
- Farmacologisch: medicijn bereikt kankercel niet door verminderde complicatie, comedicatie, poor metabolizer
- Veranderingen van tumorcellen: upregulatie van alternatieve pathways of verlies ER/PR receptor expressie (tot 30%)
Bijwerkingen medicijn x klachten
- Algemeen: climacteriële klachten
- Selectieve ER modulator: veneuze trombose, uterus proliferatie (cave maligniteit)
- Aromataseremmers: gewrichtsklachten, haaruitval, botontkalking
- Progestativa: gewichtstoename, oedeem, trombose, acne, hoofdpijn
- GnRH-agonist: climacteriële klachten
Bijwerkingen korte termijn chemo mammacarcinoom
- Misselijkheid, braken -> anti-emetica
- Haaruitval -> cold cap (M+)
- Beenmergremming -> GF voor WBC, bloedtransfusies
- Slijmvliestoxiciteit
- Menstruatiestoornissen (uitval eierstokken) -> GnRH-agonist
- Vermoeidheid -> lichamelijke activiteit
Bijwerkingen chemo lange termijn mammacarcinoom
- Zenuwbaantoxiciteit (door taxanen)
- Huid- en nageltoxiciteit (door taxanen)
- Pompfunctiestoornis hart (door anthracyclines)
- Vochtretentie (door taxanen)
Botversterkers
- Ondersteunende therapie
- Tumor produceert stoffen die osteoblasten remmen en osteoclasten stimuleren
- Bisfosfonaten doorbreken vicieuze cirkel van tumorgroei en beschermen bot
Activatie osteoclasten verminderen en botafbraak voorkomen
RANK-ligand remmers
