Geschiedenis - 1 en 2 Flashcards
Wat is het verschil tussen het verleden en de geschiedenis?
het verleden is wat er effectief gebeurt is. De geschiedenis is hoe we het verleden proberen te reconstrueren.
Wat is het referentiekader?
De 3 vragen van de geschiedenis:
- Wat?
- Waar?
- Wanneer?
Wat betekent anachronisme?
Iets wat niet helemaal in zijn tijd past.
Wat is een argument?
Een reden om iets wel of niet te doen.
Wat is een collectieve herinnering?
Een verzameling herinneringen die groepen mensen gemeenschappelijk hebben. Het speelt een rol in de vorming van de identiteit van een samenleving.
Wat betekent continuïteit?
een constante
Wat betekent discontinuïteit?
Verandering, breuklijn
Wat is een drogreden?
Een schijnreden is een reden of redenering die niet correct is maar wel aannemelijk lijkt. (iemand vals beschuldigen)
Wat betekent de term gevolg?
Een gebeurtenis of omstandigheid die optreedt als resultaat van 1 of meer oorzaken en bijdragende factoren en omstandigheden.
Wat is multicausaliteit?
Meerdere oorzaken liggen aan de oorsprong.
Wat betekent oorzaak of causaliteit?
Datgene wat een bepaalde omstandigheid of gebeurtenis teweegbrengt.
Wat betekent de term ‘perspectief’?
standpunt
Wat betekent representatief?
Als deel van een groter geheel een betrouwbare indruk gevend van dat geheel.
Wat betekent standplaatsgebodenheid?
… of historische empathie is de invloed van de eigen standplaats of gezichtspunt bij de interpretatie van de geschiedenis.
Wanneer was de vroegmoderne tijd?
ca. 1450 tot ca. 1750
Welke kleuren geven we aan de domeinen?
- sociaal = oranje
- economie = blauw
- cultuur = roos
- politiek = geel
Wat was het scharniermoment tussen de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd?
(3W’s)
De uitvinding van de drukkunst met herbruikbare losse loden letters door Duitser Johannes Gutenberg ca. 1450
Wie en wanneer vond de uitvinding van de drukkunst met herbruikbare losse loden letters uit?
De Duitser Johannes Gutenberg in ca. 1450
Wat waren de voordelen (3) en de nadelen (1) van de drukkunst met losse loden letters?
Voordelen:
- kennis verspreid sneller
- goedkoper: 80% lager dan handgeschreven boek
- vooruitgang
Nadelen:
- Ook verspreiden van roddels, sensatie en fake news o.a. teksten en prenten over heksen
Wat is de term ‘Nieuwe tijd’?
De ‘nieuwe tijd’ is de oude naam voor de vroegmoderne tijd omdat het afstand nam van de donkere en slechtere tijd, de middeleeuwen.
Wat betekent de term ‘Ancien régime’?
Is de vroegmoderne tijd + de middeleeuwen
Welke 4 soorten bronnen en werken kan je hebben bij bronnenonderzoek?
- Geschreven bron/werk
- materiële bron/werk
- mondelinge bron/werk
- (audio)visuele bron/werk
Wat waren de invloedrijkste veranderingen in het geloof in hekserij vanaf het einde van de middeleeuwen?
- handlangers van de duivel
= bedreiging voor de samenleving
Vanwaar komt de term sabbat?
Uit het Jodendom
Welke gevolgen had de opkomst van de drukkunst vanaf 1450 voor het geloof in heksen?
Meerdere mensen gingen geloven in heksen omdat het boek in rechtszaken gebruikt werd om vrouwen te beschuldigen.
= toename geloof in heksenprocessen
Welke redenen zorgden voor geloof in heksen?
- boekdrukkunst
- juridische procedure (nieuw) = foltering
- economie slechter = onzekerheid
- godsdienstoorlogen
Hoe kan je aantonen dat de meeste bronnen in ons handboek uit praktische overwegingen bewerkt zijn?
De bronnen zijn vaak vertaald naar het Nederlands + ze zijn soms ook aangepast in lengte of herschreven naar verstaanbare taal.
Wat dacht de Europese bevolking in de vroegmoderne tijd over heksen en duivels?
Nieuwsbrieven werden in grote oplagens verspreid, verkocht een voorgelezen. Dus de meeste ‘gewone’ mensen kenden alleen maar dit. (sensationele bronnen)
Wat zijn 3 dingen die ze toen deden dat nu niet meer mogen tegen heksen door de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM)
- marteling
- valse beschuldiging (= geen eerlijke rechtszaak)
- doodstraf
Welke continenten kende Ptolemaeus in de 2de eeuw?
Afrika, Azië en Europa
Wanneer was Magelhaens?
1519
Hoe waren Europa, Azië en Afrika met elkaar verbonden sinds de klassieke oudheid?
Zijderoutes die ervoor zorgden dat de eerste duurzame contacten gelegd werden. West-Afrika was dooraderd met handelsroutes die het continent op zijn beurt verbond met Azië en Europa.
Wie, wanneer en resultaat voor ontdekkingsreis van Spanje
Columbus in 1492
-> een nieuwe wereld ontdekt (Amerika)
-> langs westen
Wie, wanneer en resultaat voor ontdekkingsreis van POrtugal
Vasco da Gama in 1498
-> Azië bereikt over zee
-> langs Afrika
Waarom waren de wereldkaarten van Martin Waldseemüller en Piri Reis revolutionair?
Omdat ze een nieuw continent bevatten: Amerika en vooral de Oost-kust is nauwkeurig aangegeven.
Wie is Vespucci?
Een bankier die mee ging op ontdekkingsreizen
Hoe merk je aan dat het Europese superioriteitsgevoel steeds sterker groeide in de loop der jaren?
Europeanen werden zelf zekerder en gaan zoals De Bry overdreven voorstellingen maken van de geschenken die ze zogezegd kregen van de Indianen.
Wat is exotisme?
Intresse in het vreemde hebben
Wat is het gevolg van het exotisme en het superioriteitsgevoel?
onderdrukking van de inheemse bevolking
Wie waar en wat van ontdekkingsreizen van Portugal
- Vasco da Gama (1498) = India (en Amerika)
- Diaz (1488) = eerste zuidelijke kust bereikt van Afrika
-Zabral (1500) = Brazilië ontdekt
Wie waar en wat van ontdekkingsreizen van Spanje
- Columbus (1492) = Amerikaanse eilanden
- Magelhaens (1519) = wereldreis gemaakt via westen onder Amerika, langs Azië en onder Afrika terug naar Europa (sterft in Indonesië maar bemanning gaat verder)
Wat waren de 3 ‘centrale handelsblokken’?
- Chinezen
- Indiërs
- Arabieren
Welke geloven hadden de A/I/C?
- Arabieren = islam
- Indiërs = hindoeïsme
- China = confucianisme
Wat is het ‘confucianisme’?
manier om in het leven te staan (beheersing en evenwicht vinden)
Voor wat dienden de kruistochten?
Manier christelijke om plaatsen die herovert waren te gebruike, voor handel
Uit wat bestond het midden oosten?
Byzantijnen (eind 1453) en Arabieren (vanaf 7e eeuw)
- anternatief: kruistochten en vikingen
Tot wanner had Europa een isoloment?
tot ca 1000
Wat stimuleerde zeevaarders om de wereld te verkennen?
- economisch motief: HOOFDREDEN
= te dure handelsroutens Oosten / doorbreken A-V monopolie (alleenrecht) - politiek motief = imperialisme
- godsdienstig motief = christelijke strijd tegen moslims + woord van God
- persoonlijk motief = rijk en bekend worden
- wetenschappelijk motief (vanaf 17de/18de eeuw) = kennis verrgoten
- belang van hernieuwde intressen en arabische astronomie
- toeval
Wat gebruikte ze om te navigeren?
een kwadrant
Wat en wanneer is een Portolaan?
Een kaart waarop alle bekende zeevaartroutes staan + bekende obstakels
1514
Over welke geografische kennis beschikten de Europeanen tijdens de late ME en begin Vroeg-Mod tijd?
- Middeleeuwse OT-kaart: religieuze voorstelling van de wereld, niet voor praktisch gebruik
- De wereld volgens Ptolemaeus 2e eeuw
(1486 gereconstrueerd want verloren gegaan in Europa) - Portolaan (1514) of havenkaart
Wat waren de resultaten van de ontdekkinsreizen?
successen Sp en Po:
- verdrag van Tordesillas (1494) en Zaragoza (1529)
- vergrootte kennis van de wereld
- confrontatie met goed georganiseerde gemeenschappen in Amerika
(A/M/I -> veroverd en verdeeld in kolonies (militair zwak cultureel sterk)) - meer en meer concurrentie van andere grootmachten (ENg, Fr, Nl)
Wat is het verdrag van Tordesillas en Zaragoza en wanneer?
De nieuwe vaarroutes verdeelt door Spanje en Portugal onder elkaar
-> Portugezen Oostkant
-> Spanjaarden Westkant
Wat is de precolumbiaanse cultuur?
Voor columbus
Wat militair voor Indianen en Spanjaarden?
Indianen:
- pijl en boog / houten zwaard
- geen vuurwapens
- krijgsgevangenen
Spanjaarden:
- vuurwapens, paarden en kanonnen
- vechten om te doden
Wat politiek voor Indianen en Spanjaarden?
Indianen:
- interne verdeeldheid: verschillende stammen wilden wraak nemen op elkaar
Spanjaarden:
- gevolg: krijgen hulp en informatie van verschillende stammen
Wat toeval voor Indianen en Spanjaarden?
Indianen:
- uitbreken epidemieën niet immuun tegen Europese ziekten
Spanjaarden:
- wel immuun tegen ziekten
- Pizarro / Cortez als held
-> Pizarro en Cortez conquistadores of veroveraars
