4b) Malaria Flashcards
Co powoduje malarię?
Plasmodium falciparum
P. vivax
P. ovale
P. malariae
Na jakie postaci zarodźców mogą działać leki?
- postać krwinkowa (głównie w tej fazie są P. falciparum i P. malariae, więc dobrze jak leki działają na nią)
- postać płciowa = gametocyty (tutaj leki zapobiegają namnażaniu się zarodźców w ciele komara)
- postać wątrobowa
- Hipnozoity P. vivax i P. ovale trzeba leczyć środkami aktywnymi wobec form tkankowych i krwinkowych
- brak leków zwalczających sporozoity (pierwsze formy wstrzykiwane przez komara)
Chlorochina
Hydroksychlorochina
(na jakie formy zarodźca działają/mechanizm/kiedy stosować?)
- formy krwinkowe
- gametocyty - oprócz P. falciparum
- ↓ polimeryzacji hemu w hemozoinę (hem wolny jest toksyczny -> wolne rodniki)
- (+) PRYMACHINA (żeby zwalczyć formy tkankowe P. vivax i P. ovale)
- stosowane w profilaktyce
- ropień wątroby po amebach (gdy metronidazol nie)
- RZS, łuszczyca ???, toczeń
Chlorochina, Hydroksychlorochina - niepożądane
1) Zab. widzenia (dno oka)
2) ↑ QT
3) Fototoksycznmość
4) Hemoliza
5) Zatrzymanie krążenia (bo ↓ CTK po pozajelitowym podaniu)
6) Zaburzenia neuropsychiatryczne
*Nie stosować u osób z porfirią, łuszczycą ???, niewydolnością wątroby, (+) wywiadem neurologicznym
Amodiachina
na jakie formy zarodźca działa/mechanizm/kiedy stosować/z czym łączyć
Podobnie jak CHLOROCHINA, tzn
- formy krwinkowe
- gametocyty - oprócz P. falciparum
- ↓ polimeryzacji hemu w hemozoinę (hem wolny jest toksyczny -> wolne rodniki)
- (+) ARTEZUNAT -> na P. falciparum opornego na CHLOROCHINĘ
Amodiachina - niepożądane
- Zaburzenia hematologiczne (anemia aplastyczna, agranulocytoza)
- wątroba
- nie stosować w profilaktyce (bo b. toksyczna)
Chinina
na jakie formy zarodźca działa/kiedy stosować/z czym łączyć
- f. krwinkowa
- gametocyty (bez P. falciparum)
- Zakażenia P. falciparum (LEK Z WYBORU - doustnie; jesli ciężkie to pozajelitowo a potem zmienić na doustny)
- może być u kobiet w ciąży
+ DOKSYCYKLINA/KLINDAMYCYNA (skrócenie czasu terapii)
Chinina - niepożądane
1) Cinchonismus (szum w uszach, gorszy słuch, zawroty i bóle głowy, wymioty)
2) Hemato (anemia hemolityczna)
3) Blackwater fever (hemoliza, gorączka, Hb w moczu, nefropatie)
4) Hipoglikemia (bo ↑ insuliny)
- może być u kobiet w ciąży
Meflochina
- krwinkowe (tylko)
- stosowane na zarodźce oporne na CHLOROCHINĘ
Meflochina - niepożądane
1) Drgawki, psychozy
2) Hemato (↑WBC, ↓PLT)
3) serduszko ;c (↓ HR, problemy z przewodzeniem)
4) wątroba (↑ aminotransferaz)
Rozdzielenie dawki tygodniowej na dwie (odstęp 6-8h) powoduje zmniejszenie skutków niepożądanych
Prymachina (formy, mechanizm działania, z jakimi lekami jeszcze)
- krwinkowe - słabo
- gametocyty (pojedyncza dawka)
- tkankowe (więc zwalcza też hipnozoity P. vivax i P. ovale)
- ↓ działania łańcucha oddechowego
- oporność - rzadko (wystarczy dać większą dawkę)
+ CHLOROCHINA (ostra malaria)
+ KLINDAMYCYNA (Pneumocystis jiroveci)
Prymachina - niepożądane
1) Hemato (hemoliza, granulocytopenia, anemia aplastyczna) !!!
Przechodzi przez łożysko, więc NIE u ciężarnych
Atowakwon
- krwinkowe P. falciparum
- tkankowe P. falciparum
- ↓ działania łańcucha oddechowego
- ↑ oporność w monoterapii
(+) PROGUANIL = MALARONE
- sam Atowakwon to alternatywa dla KOTRIMOKSAZOLU na Pneumocystis jiroveci
Atowakwon - niepożadane
niespecyficzne (yay)
blablabla
- ↑ aminotransferaz
- bóle głowy
- nud/wym
Halo-fantryna - wszystko
- krwinkowe (tylko)
- tylko w leczeniu (P. falciparum), nie w profilaktyce (bo toksyczna)
- serce (zaburzenia rytmu, QTc)
- ↑ aminotransferaz
- wchłania się lepiej z pokarmem (uwaga na skoki stężenia-nie brać w trakcie jedzenia)
NIE w ciąży
Lume-fantryna - wszystko
- krwinkowe (tylko)
+ ARTEMETER = na P. falciparum i P. vivax
dobrze tolerowana <3
(ale NIE w ciąży)
Artemizynina
Artezunat
Artemeter
dihydroksyartemizynina
- krwinkowe
- gametocyty (P. falciparum)
1) łączą się z globiną w wakuolach pasożyta; pod wpływem hemu tworzą wolne rodniki
2) ↓ ATPazy (↓ transport Ca do siateczki sarkoplazm.)
- na P. falciparum, gdy jest oporny na chininę (ataki, nie profilaktyka)
Artemizynina
Artezunat
Artemeter
- połączenia
Skuteczne w monoterapii, ale zaleca się w formie skojarzonej
Artezuant + MEFLOCHINA
Artemeter + LUMEFANTRYNA
+ AMODIACHINA
+ SULFADOKSYNA
+ PIRYMETAMINA
Artemizynina
Artezunat
Artemeter
- niepożądane
- ↑ QTc
- hemato (odwracalne)
- Neurotoksyczne (ataksje, oczopląs, drżenia)
ale głównie u zwierząt (u ludzi rzadko)
Pirymetamina
Inh. syntezy aktywnego folianu
- krwinkowa
- P. falciparum, toksoplazmoza
+ SULFADOKSYNA = FANSIDAR
Proguanil
Inh. syntezy aktywnego folianu
↓ fosforylacji oksydatywnej
- krwinkowa
- tkankowa (wątrobowa)
skojarzona forma: profilaktyka + leczenie
+ ATOWAKWON (Malarone)
+ CHLORCHINA
Chloroproguanil
Inh. syntezy aktywnego folianu
↓ fosforylacji oksydatywnej
- krwinkowa
+ DAPSON (badania na P. falciparum)
Inh. syntezy aktywnego folianu
wymienić + niepożądane
1) Pirymetamina
2) Proguanil
3) Chloroproguanil
N:
- owrzodzenia jamy ustnej
- łysienie
MOŻNA w ciąży (konieczna supl. folianu)
Antybiotyki
Tylko z lekami p-malarycznymi
P. falciparum - leczenie/profilaktyka
1) Tetracyklina (+chinina)
2) Doksycyklina (+ chinina) NIE w ciązy i dzieciom
3) Klindamycyna (gdy Doksacyklina nie: dzieci, ciężarne): krwinkowa
4) Azytromycyna: krwinkowa/ profilaktyka (tylko)
Które leki działają na formę krwinkową? (12)
Wszystkie (Prymachina działa słabo)
1) Chlorochina/OH-Chlorochina
2) Amodiachina
3) Chinina
4) Meflochina
5) Prymachina (słabo)
6) Atowakwon
7) Halofantryna
8) Lumefantryna
9) Arte-
10) Pirymetamina
11) Proguanil
12) Chloroproguanil (?)
Które leki na gametocyty? (5)
- bez P. falciparum
1) * Chlorochina/OH-chlorochina
2) * Amodiachina
3) * Chinina
4) Prymachina
5) Arte (tylko na P.falciparum)
Które leki na formy tkankowe? (3)
1) Prymachina
2) Atowakwon
3) Proguanil
