W12 HC.2 Calcium- en fosfaatstoornis

Question 1

Bij een verlaagd serum calcium neemt de bijschildklier dat waar en scheidt die PTH uit. Waar zorgt een verhoogd PTH voor?

Answer 1

1. Stimulatie osteoclast tot meer botresorptie -> Ca2+ en PO4 komt vrij. -> Ca2+ levels worden weer normaal
2. Stimuleert 1a-hydroxylase in de nier om inactief vitamine D om te zetten in actief vitamine D -> Darm neemt daardoor meer Ca2+ en PO4 op. -> Ca2+ levels worden weer normaal
3. Remt 2 transporters in de nier -> meer Ca2+ reabsorptie en meer PO4 uitscheiden (in urine) -> dit compenseert voor toegenomen fosfaat door de andere processen (1 en 2)

Question 2

Verdeling Calcium en Fosfaat in lichaam

Answer 2

Calcium: Skelet (99%), ECM (1%) -> nauwe grenzen
Fosfaat: Skelet (85%), ECM (15%) -> ruime grenzen

Question 3

Fracties calcium in circulatie

Answer 3

• Geïoniseerd calcium (~50%)
• Eiwit gebonden (~40%), pH afhankelijk
• Gecomplexeerd calcium (~10%) b.v. citraat, sulfaat, fosfaat

Routine bloedtesten meten de 3 vormen samen. Alleen het geïoniseerde calcium is biologisch actief.

Question 4

Welke hormonen zijn betrokken bij extracellulaire calciumhuishouding?

Answer 4

• Bijschildklierhormoon (PTH)
• Vitamine D
• Calcitonine

Question 5

Nogmaals, wat zijn de effecten van PTH?

Answer 5

• Mobilisatie Ca en P uit skelet via stimulatie osteoclastaire botresorptie
• Verhoging renale Ca-drempel en verlaging P-drempel
• Stimulatie 1a- hydroxylase (nier)

Belangrijkste effect = constant houden serum Ca2+

Question 6

Hoe neemt de PTH toe met verloop van tijd?

Answer 6

• Eerste minuten: meer PTH vrijmaken uit vesicles
• Eerste uren: meer PTH door meer aanmaak van PTH
• Na dagen: meer PTH door meer hyperplasie van cellen die PTH maken (grotere bijschildklieren)

Question 7

Waar is PO4 voor nodig?

Answer 7

• Bot mineralisatie
• DNA
• Fosforylering van receptoren, eiwitten
• Energie opslag (ATP)
• Zuur-base buffer
  Bevindt zich in bot, intracellulaire (veel meer dan calcium) en extracellulair

Question 8

Welke hormonen zijn betrokken bij fosfaathuishouding?

Answer 8

• Bijschildklierhormoon (PTH)
• Vitamine D
• Fibroblast groeifactor 23

Question 9

Wat doet PTH met de fosfaathuishouding?

Answer 9

• Remt de NaPi transporter in nier waardoor remming P reabsorptie
• Stimuleert 1-a hydroxylase waardoor verhoogde productie vitamine D
• Stimuleert osteoclastaire botresorptie via de osteoblast (stimulatie RANKL, remming OPG)

Question 10

Wat doet vitamine D?

Answer 10

• Stimuleert calcium en fosfaat absorptie in de darm
• Stimuleert osteoclastaire botresorptie
• Stimuleert de productie van fibroblast groeifactor 23

Question 11

Wat zijn de klachten bij hypofosfatemie?

Answer 11

• Skelet: rachitis (jeugd) osteomalacie (ouderen) met verkrommingen, botpijnen en breuken
• Spieren: spierpijn en spierzwakte (waggelgang)
• Vermoeidheid
• Dysfunctie van hart en hersenen

Question 12

Bij hypocalciëmie prikken we PTH. Wat kunnen de uitkomsten betekenen qua ziektes?

Answer 12

• Laag PTH: hypoparathyroidisme, hypomagnesium, autosomaal dominant hypocalcium
• Normaal PTH: autosomaal dominant hypocalcium
• Hoog PTH: dan prikken we vitamine D (25(OH)D)

Vitamine D prikken =
- Laag D: Vitamine D deficiëntie
- Normaal: Dan prikken we actief vitamine D (1,25(OH)2D)

Actief vitamine D prikken=
- Laag: secundaire hyperparathyreoidie, 1a hydroxylase deficiëncy
- Normaal: pseudohypoparathyroidism, verlies van Ca2+ van circulatie
- Hoog: vitamine D resistentie

Question 13

Hoe onderscheid je de vormen van hyperparathyreoïdie?

Answer 13

• Primaire: toegenomen PTH-afgifte op basis van primaire bijschildklierziekte
• Secundaire: toegenomen PTH-afgifte als gevolg van langdurige hypocalciemie
• Tertiaire: autonome PTH-overproductie in plaats van toegenomen PTH-afgifte in het kader van een secundaire hyperparathyreoïdie

Question 14

Symptomen hypercalciemie?

Answer 14

Neurologisch: concentratiestoornissen, depressie, verwardheid, coma, verminderde spierkracht
Urologisch: polyurie, polydipsie, nierstenen
Cardiaal: ritmestoornissen (bradycardie, AV-block)
Gastrointestinaal: misselijkheid, braken, obstipatie, ulcus pepticum, pancreatitis

Question 15

Bij hypercalciëmie prikken we PTH. Wat kunnen de uitkomsten betekenen qua ziektes?

Answer 15

• Hoog: primaire, tertiaire, neonatale hyperparathyroidie of lithium
• Normaal: familiaire hypercalcemie
• Laag: dan prikken we vitamine D (25(OH)D)

Vitamine D prikken =
- Hoog: vitamine D overdosis
- Laag of Normaal: Dan prikken we actief vitamine D (1,25(OH)2D)

Actief vitamine D prikken=
- Hoog: vitamine D overdosis, buiten nier 1a hydroxylase activiteit (sarcoidose, tuberculose, lymfoom)
- Laag: ostolystische bot metastase, PTH-RP producerend carcinoom, immobilisatie, thyrotoxicosis, drugs (thiazides, tamoxiten)