Urologia - DDM - pęcherz, stercz, cewka Flashcards
Anatomia - pęcherz moczowy - sąsiedztwo
Od góry: pokryty blaszką otrzewnej oddzielającej od j. cienkiego, esicy, trzonu macicy
Do tyłu: odbytnica, nasieniowody i pęcherzyki nasienne, pochwa i szyjka macicy
Anatomia - budowa szyi pęcherza u mężczyzn
m. wypieracz moczu (m. gładki) przyjmuje okrężny układ w obrębie szyi pęcherza → pobudzenie współczulne → skurcz, przy ejakulacji zapobiega wytryskowi wstecznemu do pęcherza
Anatomia - cewka moczowa męska
- dł. 20cm
- część sterczowa (biegnie przez stercz) - 3cm
- cewka błoniasta (otacza ją m. zwieracz zewnętrzny cewki moczowej) - 1-2cm
- cewka gąbczasta (otoczona ciałem gąbczastym) - 15cm
Anatomia - cewka moczowa żeńska
- dł. 3-4cm
- przechodzi przez przeponę moczowo-płciową otoczona przez zwieracz zewnętrzny cewki
- biegnie wzdłuż przedniej ściany pochwy
Anatomia - prostata
- kształt piramidy zwróconej podstawą dogłowowo
- wymiar i kształt przypomina kasztan :)
- podział na strefę środkową i obwodową
Przywspółczulne unerwienie pęcherza moczowego
korzenie S2-S4 → do m. wypieracza pęcherza → jego skurcz
Współczulne unerwienie pęcherza moczowego
korzenie Th10-L2 → zwoje miedniczne → zamknięcie ujścia szyi pęcherza moczowego (mm.gładkie)
Unerwienie zwieracza zewnętrznego cewki moczowej
z S2-S4 za pośrednictem n. sromowego lub splotu miednicznego
Unerwienie czuciowe dolnych dróg moczowych
z pęcherza, cewki, dna miednicy - n. sromowy i włókna ukł. przywspółczulnego → do kory i ośrodka mikcji → odruchowe rozluźnienie pęcherza i ↑napięcia zwieracza zewnętrznego cewki
Cykl oddawania moczu - fazy
gromadzenia moczu
wydalania moczu
Faza gromadzenia moczu
- pobudzenie obecnych w ścianie receptorów wrażliwych na rozciąganie → odruchowe rozluźnienie pęcherza + ↑nap. m. zwieracza zewnętrznego cewki moczowej
- wypełnienie pęcherza do 3/4 całkowitej pojemności → uczucie parcia, które po chwili ustępuje (ale potem jeszcze wróci….)
Faza wydalania moczu
-mikcję rozpoczyna dowolne, a potem odruchowe rozluźnienie mięśni dna miednicy i zwieracza zewnętrznego cewki moczowej → potem odruchowy skurcz wypieracza pęcherza
Gdzie jest ośrodek mikcji?
w obrębie mostu w pniu mózgu
Zaburzenia oddawania moczu - podział
anatomiczne (np. zaawansowany rak stercza)
neurogenne (np. uraz RK)
Urazy otwarte pęcherza moczowego - kiedy? Co jeszcze jest uszkodzone?
- uraz penetrujący podbrzusza
- zabiegi chirurgiczne w miednicy mniejszej
-pęcherz, cewka, odbytnica, pochwa, macica
Nierozpoznane śródoperacyjnie uszkodzenie pęcherza może prowadzić do…
powstania przetoki moczowej, pęcherzowo-pochwowej lub pęcherzowo-okrężniczej
Urazy zamknięte pęcherza moczowego - u kogo często? Mechanizm
Osoby po alkoholu - wypełniony pęcherz + uraz podbrzusza (np. kopnięcie)
→rozerwanie szczytu pęcherza, mocz dostaje się do jamy otrzewnowej
→niedrożność porażenna i wzdęcie brzucha
Pozaotrzewnowe pęknięcie pęcherza moczowego - kiedy?
Najczęściej uraz komunikacyjny, pęcherz uszkodzony ze złamaniem kości miednicy
Urazy zamknięte pęcherza moczowego - jatrogennie
Przezcewkowe resekcje: prostaty lub guza pęcherza moczowego
Objawy kliniczne urazu pęcherza moczowego
- wzdęcie brzucha, porażenna niedrożność p.pok.
- brak możliwości oddania moczu
Badania w urazach pęcherza moczowego
wywiad + bad. fizykalne
Potwierdzenie: cystografia (zdj. RTG po podaniu do pęcherza kontrastu cewnikiem)
Leczenie urazów pęcherza moczowego
Wewnątrzotrzewnowy → laparotomia i zabieg naprawczy
Pozaotrzewnowy przy braku innych obrażeń → leczenie zachowawcze (cewnik do pęcherza, utrzymanie 6-10dni)
Urazy cewki moczowej
-otwarte - b. rzadkie
-tępe:
cewka przednia - po upadku na twardy przedmiot lub po kopnięciu
cewka tylna - uraz komunikacyjny, często ze złamaniem k. łonowej lub złamaniem i przemieszczeniem kości miednicy
U ilu % chorych uszkodzeniu cewki tylnej towarzyszy uraz pęcherza moczowego?
ok. 10%
Objawy urazu cewki moczowej
- przedniej: krwiak w okolicy krocza (gdy zakażony - ubytki tk. miękkich)
- czasami przepełniony pęcherz moczowy (przez odruchowy skurcz zwieracza zewnętrznego lub uszkodzenie cewki tylnej)
Uraz cewki przedniej dotyczy najczęściej jej … odcinka
opuszkowego
Badania w obrażeniach cewki moczowej
- objawy uszkodzenia cewki przedniej + chory oddał czysty mocz → nie trzeba robić badań
- krew przy ujściu / krwiomocz → ureterografia z kontrastem (wyciek moczu poza światło cewki)
Leczenie obrażeń cewki moczowej
- uszkodzenie cewki opuszkowej zawsze da krwiaka w okolicy krocza; jak jest rozległy z rozerwaniem cewki to go opróżnić
- tylko stłuczenie → profilaktyczna antybiotykoterapia
- zabieg naprawczy cewki moczowej (na cewniku)
Jak można odprowadzić mocz przy obrażeniach cewki tylnej?
- cewnik do pęcherza
- przetoka nadłonowa
Późne powikłania urazów cewki moczowej
zwężenia cewki
zaburzenia erekcji
Z czego wywodzi się większość nowotworów pęcherza moczowego?
z nabłonka przejściowego (urotelium)
Rak płaskonabłonkowy pęcherza moczowego - etiologia
- może rozwinąć się na podłożu metaplazji nabłonka dróg moczowych
- zwykle pod wpływem przewlekłego stanu zapalnego i drażnienia pęcherza moczowego w wyniku obecności przywr (schistosomiaza) lub kamicy pęcherza moczowego
Rak gruczołowy pęcherza moczowego - z czego się rozwija?
- z pozostałości moczownika w okolicy szczytu pęcherza
- lub nowotwór wtórny w wyniku miejscowego szerzenia się raka gruczołowego, np. jelita
Zapadalność na raka z urotelium, płeć
45/100tys
M>K (3:1)
Obraz makroskopowy nowotworu pęcherza moczowego a agresywność
- brodawkowaty wzrost → mniejsza agresywność i powierzchowne naciekanie
- obecne owrzodzenie → większa agresywność
Jakie badanie jest ważne w raku pęcherza moczowego?
-biopsja: rodzaj histologiczny, stopień złośliwości (grading) i głębokość nacieku (zaawansowanie; TNM)
Ocena T w raku pęcherza moczowego
- badanie dwuręczne w znieczuleniu (pokaże naciekanie tkanek okołopęcherzowych)
- biopsja dla guzów powierzchownych
Ocena N w raku pęcherza moczowego
bad. przedmiotowe, urografia i TK
Ocena M w raku pęcherza moczowego
TK i badanie przedmiotowe
Objawy raka pęcherza moczowego
- bezbolesny krwiomocz!!! zawsze robić wtedy badanie moczu!!
- czasem może być utrudnienie odpływu moczu (guz dolnego odc. moczowodu lub zajmujący ujście moczowodowe)
Krwiomocz u mężczyzn - różnicowanie źródła
na początku mikcji - przeszkoda w okolicy stercza
cała mikcja: zmiany patologiczne pęcherza moczowego lub górnych dróg moczowych
Chory ma raka pęcherza - co jeszcze sprawdzić?
Stan nabłonka górnych dróg moczowych (nowotwory te mogą współwystępować): urografia konwencjonalna lub TK
Badania dodatkowe w raku pęcherza
- cystoskopia giętkim wziernikiem
- USG nerek
- konwencjonalna urografia lub urografia TK
Leczenie powierzchownych guzów pęcherza moczowego (Ta, T1)
- przezcewkowa elektroresekcja guza (TURBT) obejmująca część warstwy m. wypieracza pęcherza
- czasem można tylko endoskopową elektrokoagulację guza
- mnogi, powierzchowny rak pęcherza o niskim stopniu złośliwości → dopęcherzowa CTH (mitomycyna C) (↓ryzyko nawrotu i leczy)
Co po leczeniu powierzchownych guzów pęcherza moczowego?
kontrolne cystoskopie; jak jest nawrót to zwykle udaje się go zniszczyć diatermią lub wyciąć endoskopowo
Co gdy częste wznowy raka pęcherza o rozległym charakterze?
rozważyć usunięcie pęcherza
Utrzymujące się objawy podrażnienia dróg moczowych, ból, ale posiew moczu wyklucza zakażenie - co podejrzewać?
rak in situ pęcherza moczowego
Leczenie raka in situ pęcherza moczowego
dopęcherzowa immunoterapia BCG (prątki gruźlicy)
nieleczony sprogresuje do raka naciekającego
Leczenie chorych z inwazyjnym rakiem pęcherza moczowego (T2, T3)
(nacieka bł. mięśniową)
<70r.ż. - radykalne usunięcie pęcherza
starsze osoby - korzystniejsza może być radykalna RTH → jak nie pomoże to ratunkowa cystektomia (wycięcie pęcherza)