Neurochirurgia - urazy czaszkowo-mózgowe Flashcards
Uszkodzenie mózgu pierwotne i wtórne
pierwotne - w momencie zadziałania mechanicznego urazu (rozlane / ograniczone, zazwyczaj nieodwracalne)
wtórne - w wyniku hipotensji, niedokrwienia, hipoksji, gorączki, infekcji, wzmożonego ICP (może być dramatyczne)
Skala śpiączki Glasgow - ocena odpowiedzi słownej u dzieci
zmodyfikować <4r.ż.
Skala śpiączki Glasgow - punkty a ciężkość urazy czaszkowo-mózgowego
15-13 łagodny
12-9(8) średnio-ciężki
<9(8) ciężki
3-4 głęboka śpiączka
8 i mniej - śpiączka
Skala śpiączki Glasgow - punkty
Otwieranie oczu: 4 - spontanicznie 3- na poleczenie 2 - na ból 1- brak
Najlepsza odpowiedź ruchowa
6 - spełnia polecenie
5 - lokalizuje bodziec bólowy (boli i konkretnie ucieka)
4 - zgięciowa reakcja ucieczki (generalnie ucieka)
3 - patologiczna reakcja zgięciowa (odkorowanie)
2 - patologiczna reakcja wyprostna (odmóżdżenie)
1 - brak
Najlepsza odpowiedź słowna: 5 - zorientowany i rozmawiający 4- zdezorientowany i rozmawiający 3 - nieadekwatne odpowiedzi słowne 2 - niezrozumiałe dźwięku 1 - brak reakcji
Urazy czaszkowo-mózgowe - badanie neurologiczne
- szerokość źrenic + reakcja na światło
- szukanie wycieku PMR z nosa, ust, uszu
- ocena drążących ran skóry głowy
- objawy złamania podstawy czaszki (Battla, krwiaki okularowe)
- ocena k. twarzoczaszki
- ocena obwodowego ukł. nerwowego
Urazy czaszkowo-mózgowe - badanie ogólne
- izolowany uraz czaszk-mózg. nigdy nie da wstrząsu hipowolemicznego!
- priorytet; utrata krwi prowadzi do wtórnego niedokrwienia mózgu i niedotlenienia → wtórnego uszkodzenia mózgu
Urazy czaszkowo-mózgowe - postępowanie
- ABC
- Kołnierz na szyi dopóki nie wykluczysz urazu kręgosłupa szyjnego
- GCS - w momencie przyjazu, po resuscytacji
- Badanie neurologiczne
- leży na wznak z głową uniesioną o 30-45st. - ułatwia odpływ krwi żylnej i zmniejsza pojemność łożyska naczyniowego
- okład z lodem na czoło (obkurcza naczynia i zmniejsza metabolizm tkanki nerwowej)
- leki - osmotycznie czynne, mannitol 20%, uspokajające, p/bólowe
- tlenoterapia
- utrzymać CTK 110-120mmHg
- unikać leków sedatywnych
- 8 i mniej w GCS → intubacja, wentylacja (zapobieganie hipoksji i zachłystowego zap. płuc; można hiperwentylować)
- TK
- Monitorowanie ICP (założenie czujnika)
Urazy czaszkowo-mózgowe - hiperwentylacja
obniża PaCO2 i ICP przez skurcz naczyń mózgowych
Patologiczne masy pourazowe (urazy czaszk.-mózg.) - przykłady, postępowanie
- krwiak nadtwardówkowy
- podtwardówkowy
- stłuczenie mózgu
→ obrzęk mózgu z przemieszczeniem
często wymagają usunięcia chirurgicznego
Wskazania do szybkiego usunięcia krwiaka wewnątrzczaszkowego
- przemieszczenie struktur linii pośrodkowej >5mm
- znaczące pogorszenie w GCS
- narastanie ICP
- przedłużające się bóle głowy lub wymioty
- krwiaki nadtwardówkowe o grubości >1cm powodujące przemieszczenie struktur mózgowych
Urazy czaszkowo-mózgowe - co z ranami powłok?
- opracować chirurgicznie: usunąć martwe tkanki, ciała obce
- unieść wgłobione fragmenty kości
- wykonać hemostazę
- zaszyć wodoszczelnie oponę twardą
-doraźnie można jednowarstwowo zeszyć
Urazy czaszkowo-mózgowe - główny cel leczenia
zapobiegnięcie wtórnemu uszkodzeniu spowodowanemu niedokrwieniem, wklinowaniem (przez ↑ICP), hipoksją, hipotensją
Urazy czaszkowo-mózgowe - co podwyższa po nim ICP?
- obrzęk
- krwiak
- stłuczenie
- przepełnienie naczyń mózgowych
- wodołowie
- infekcja
Urazy czaszkowo-mózgowe - podwyższone ICP - jaka wartość wiąże się z gorszymi wynikami leczenia?
> 25 mmHg
Urazy czaszkowo-mózgowe - obniżanie ICP
-hiperwentylacja → zwężenie naczyń prekapilarnych, ↓ objętości naczyń w czaszce; można przy anizokorii; uważać bo kapno ma być 30-35
(nie mylić hiperwentylacji z wysokim stężeniem tlenu)
- mannitol → 8 i mniej w GCS po ciężkich urazach cz-m → nie ma p/wskazań
- hipertoniczne r-ry NaCl
- barbiturany
Urazy czaszkowo-mózgowe - podwyższanie CTK - czym?
- płyny
- leki inotropowe
Urazy czaszkowo-mózgowe - deksametazon
SZKODLIWY
Ryzyko krwawienia wewnątrzczaszkowego a złamanie kości czaszki i GCS
GCS 15, brak złamań - 1:6tys
złamania - 1:30
GCS 14 i mniej - 1:4
Krwiak nadtwardówkowy - najczęstsza przyczyna
- złamanie kości czaszki z uszkodzeniem tętnicy oponowej środkowej lub jej rozgałęzień (złamanie k. skroniowej z uszkodzeniem t. oponowej środkowej → krwiak zajmuje środkowy dół czaszki)
- naczynia z powierzchni opony
(Rzadziej: uszkodzenie zatok żylnych opony twardej)
Krwiak nadtwardówkowy - objawy
Pojawiają się w kilkadziesiąt minut po urazie, szybko narastają:
- pierwotne uszkodzenie mózgu niewielkie
- przebłysk świadomości (interwał jasny - nie ma uszkodzenia mózgowia)
- potem gwałtowne pogorszenie (jak krwiak się powiększa): pogorszenie świadomości, poszerzenie źrenicy po stronie urazu i niedowład po str. przeciwnej
-często pęknięcia/złamania kości sklepienia czaszki
Krwiak nadtwardówkowy - leczenie
chirurgiczne, dobre rokowanie
- usunięcie krwiaka
- kraniotomia (płatowe otwarcie) → szerokie otwarcie bo są skrzepy krwi i trzeba zlokalizować i zamknąć źródło krwawienia
-może też się zresorbować sam….
Krwiak podtwardówkowy - częściej on niż nadtwardówkowy?
częściej podtwardówkowy (w ogóle to najczęstszy krwiak po urazach)
Krwiak podtwardówkowy - co go powoduje?
Rozerwanie naczyń na powierzchni mózgu (głównie małe żyły), żył przeszywających lub żył uchodzących do zatok opony twardej lub rozerwanie mózgu
Krwiak pod i nadtwardówkowy - TK
pod - kształt wklęsły na wewnętrznej powierzchni (sierp, półksiężyc)
nad - soczewka dwuwypukła (świeżo po urazie może być niechar. krwiak izodensyjny - bo krew jeszcze nie skrzepła)
Krwiak podtwardówkowy - postępowanie z wyboru
szeroka kraniotomia (płatowe otwarcie) z usunięciem krwiaka i zatamowaniem krwawienia;
jednocześnie odbarczenie obrzęku (usunięcie płata wielkości dłoni pacjenta (kraniektomia))
→po pół roku / roku uzupełnienie kości sztucznymi protezami (siatka tytanowa, protezy z druk. 3D, zamrożone fragmenty kostne)
Krwiak podtwardówkowy - chorobowość i śmiertelność
wysokie przez ciężkość pierwotnego uszkodzenia mózgu
Krwiak podtwardówkowy - przewlekły - u kogo, jak wygląda, najczęstsza przyczyna
- związane ze starzeniem się
- różna konsystencja (hemolizujące skrzepy krwi, do płynu przypominającego PMR)
- najczęstsza przyczyna: niewielki uraz głowy
- najczęstsze krwiaki przewlekłe
Krwiak podtwardówkowy - przewlekły - predyspozycje
- pacjenci z zanikami mózgu
- przewlekle leczeni kw. acetylosalicylowym lub antykoagulantami
Krwiak podtwardówkowy - przewlekły - objawy
Mogą przypominać objawy guza mózgu, wodogłowia lub zespołu otępienia:
- powolne i znaczne przemieszczanie struktur linii pośrodkowej
- niekiedy nieznacznie nasilone objawy
- może naśladować objawy innych zespołów neurologicznych
- bóle głowy, osłabienie sprawności umysłowej, zaburzenia pamięci, napady padaczkowe, objawy ogniskowe (niedowłady, zab. Czucia, zab. Mowy, uszkodzenia nn. Czaszkowych)
- otępienie + niedowład, afazja
Krwiak podtwardówkowy - przewlekły - leczenie
usunięcie krwiaka (otwory trepanacayjne, kraniotomia, z drenażem lub bez drenażu przestrzeni podtwardówkowej)
Krwiak śródmózgowy i stłuczenia mózgu po urazie - - objawy po dłuższym czasie i co powodują w ostrym okresie
- po dłuższym czasie mogą dawać objawy zaburzeń poznawczych i ogniskowe objawy neurologiczne
- w ostrym okresie mogą być powodem ciężkiego obrzęku mózgu wokół zmiany
Rozlane uszkodzenie aksonalne - czym spowodowane
rotacyjnym ruchem głowy (najczęściej przez wypadek komunikacyjny o dużej prędkości)
Rozlane uszkodzenie aksonalne - objawy
- nisko w GCS
- TK może dać prawidłowy obraz / drobne, punktowe ogniska krwotoczne
- ICP zwykle prawidłowe
- ciężki deficyt neurologiczny
- przedłużające się zab. świadomości / przytomności (częściej)
- b. ciężki stan, może wymagać wentylacji
Najczęstsze rodzaje urazu rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym
- Uraz powodujący podwichnięcie kręgów szyjnych, często C5 w stosunku do C6
- złamanie kompresyjne trzonu kręgu szyjnego
- uraz typu nadmiernego wyprostu lub zgięcia u pacjentów z wąskim kanałem kręgowym w odcinku szyjnym
Możliwe następstwa urazu rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym?
Niedowład czterokończynowy lub zespół poprzecznego przecięcia rdzenia kręgowego
Częsty rodzaj urazów rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym u osób w podeszłym wieku, objawy
Zespół centralnego uszkodzenia rdzenia (odcinkowe uszkodzenie istoty szarej rdzenia z relatywnym z oszczędzeniem szlaków istoty białej)
Objawy:
-osłabienie kończyn górnych z relatywnym oszczędzeniem kończyn dolnych
Objawy w przypadku przecięcia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym
- Hipotensja
- bradykardia (utrata obwodowego napięcia współczulnego)
- arefleksja
- hipotonia
- niedowłady
Badania obrazowe w urazie rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym
RTG kręgosłupa w odcinku szyjnym i MRI
Postępowanie w urazie rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym
- Unieruchomienie kręgosłupa (w razie potrzeby oś kręgosłupa odtworzyć z użyciem trakcji)
- możliwe wysokie dawki sterydów
- chirurgiczna stabilizacja kręgosłupa (zazwyczaj ją się wykonuje)
- neurorehabilitacja
Powstanie czego mogą wywołać urazy głowy? (5)
Krwiak nadtwardówkowy, podtwardówkowy, śródmózgowy, stłuczenie mózgu, rozlane uszkodzenie aksonalne
Jakie 5 rzeczy zmniejszą wtórne uszkodzenie mózgu w urazach czaszkowo-mózgowych
Unikanie hipotensji, hipoksji, hiperkapnii, gorączki i ICP >25 mmHg
Stłuczenie mózgu - jakie okolice najczęściej?
czoło, skroń