Guzy wewnątrzczaszkowe Flashcards
Guzy czaszki - częstość, objawy, diagnostyka
- rzadko występują
- większość bezbólowa
- diagno: obrazowanie TK, MRI, inne badania ogólne
Guzy czaszki - rozpoznanie różnicowe
- kostniaki
- oponiaki z hiperostozą
- guzy przerzutowe
- dysplazja włóknista
- histiocytoza
- choroba Pageta
Najczęstszy pierwotny nowotwór wewnątrzczaszkowy
60% - glejaki
Glejaki - z czego powstają
z komórek podporowych mózgu
Stopień złośliwości glejaków - klasyfikacja
I - IV wg WGO
Stopień I złośliwości glejaków - przykłady, postępowanie
- gwiaździak włosowatokomórkowy (pilocytic astrocymota)
- dysembrioplastyczny nowotwór neuroepitelialny
- zwojakoglejak (ganglioglioma)
- są na granicy pomiędzy hamartoma a mało złośliwymi nowotworami
- często usunięcie guza = wyleczenie pacjenta
Stopień II złośliwości glejaków - przykłady, przeżycie
- gwiaździak (astrocytoma)
- skąpodrzewiak (oligodendroglioma)
- wyściółczak (ependymoma)
- różna złośliwość
- przeżycie zazwyczaj dość długie (8,5 roku po operacji, RTH i CTH)
Stopień III złośliwości glejaków - przykłady, przeżycie
- anaplastyczne rzeczy (np. gwiaździak anaplastyczny, skąpodrzewiak anaplastyczny)
- mediana czasu przeżycia po leczeniu skojarzonym - 3 lata
Co lepiej reaguje na leczenie - skąpodrzewiak czy gwiaździak?
skąpodrzewiak
Stopień IV złośliwości glejaków - przykłady, przeżycie
- glejak wielopostaciowy → mediana przeżycia po leczeniu skojarzonym 9-12mcy; dłużej żyją młodzi
- glejakomięsak
-wysoko złośliwe nowotwory
Jakie cechy mają guzy stopnia III i IV?
cechy złośliwej transformacji:
- proliferacja śródbłonka naczyń
- pleomorfizm jądrowy
- wysoki wskaźnik mitotyczny
Oponiaki - z czego są, ile % pierwotnych neo wewnątrzczaszkowych
- wyrastają z opony twardej
- 20% pierwotnych neo wewnątrzczaszkowych
Oponiaki - lokalizacja
- sklepistość czaszki
- podstawa czaszki
- okolice przystrzałkowe
Oponiaki - objawy
- mogą uciskać mózg i powodować napady padaczkowe
- mogą rozprzestrzeniać się po oponie (guzy en plaque) i przerastać kości czaszki → wyczuwalne masy
Oponiaki - jak szybko rosną?
wolno (90% z nich jest I stopnia WHO)
Oponiaki - leczenie
-z wyboru - wycięcie całkowite (jest to łagodny guz)
Oponiaki - rokowanie
- zwykle dobre rokowanie
- II stopień WHO (atypowe), III stopień (anaplastyczne) - dość częste nawroty
- niecałkowite usunięcie guza stopnia I - dość częste nawroty
Osłoniaki (schwannoma) - ile % stanowią, co obejmują
- guzy nn. czaszkowych - 10% guzów wewnątrzczaszkowych
- większość z nich obejmuje n. przedsionkowo-ślimakowy
Osłoniaki (schwannoma) - n. przedsionkowo-ślimakowy - gdzie rośnie?
rośnie w przewodzie słuchowym wewnętrznym, poszerzając go i żłobiąc
Osłoniaki (schwannoma) - n. VII i VIII - w jakim kierunku się rozrastają?
guz rozrasta się w kierunku kąta mostowo-móżdżkowego → nerwy się napinają i rozciągają
Osłoniaki (schwannoma) - wczesne objawy z nerwu VIII
- narastające szumy uszne
- niedosłuch
- zawroty głowy
- większe mogą uciskać n. V → zaburzenia czucia na twarzy
- mogą uciskać na pień i móżdżek → ataksja, oczopląs
-przemieszczenie IV komory i wodociągu mózgu → wodogłowie
Osłoniaki (schwannoma) n. VIII - z czym można pomylić?
z chorobą Meniere’a
Osłoniaki (schwannoma) - leczenie
mikrochirurgiczne wycięcie, stereotaktyczna radiochirurgia i obserwacja
Guzy przysadki - ile % stanowią, histologia
- 10% guzów wewnątrzczaszkowych
- histologicznie większość jest łagodna
Guzy przysadki - objawy
- objawy miejscowego ucisku dróg wzrokowych (ucisk skrzyżowania nn. wzrokowych → niedowidzenie dwuskroniowe)
- zaburzenia endokrynne (bo wydziela hormony)
Guzy przysadki - leczenie
- farmakologiczne
- hipofizjektomia z dojścia przez zatokę klinową
- RTH
Przerzuty do mózgu - u ilu % pacjentów umierających na neo złośliwe?
-u 20% w badaniu pośmiertnym
Przerzuty do mózgu - co najczęściej tam przerzutuje?
guzy: płuca, piersi, nerki, czerniak, j. grube
Gdzie przerzutuje rak prostaty? (neurochiru)
zwykle do kości czaszki, nigdy do mózgu
Czy glejaki przerzutują?
rzadko, raczej zostają w OUN
Objawy guzów wewnątrzczaszkowych
- objawy związane z ↑ICP
- ogniskowe objawy neurologiczne
- napady padaczkowe
- zaburzenia osobowości
- endokrynopatie
Objawy guzów wewnątrzczaszkowych -objawy związane z ↑ICP
- guz + obrzęk wokół
- poranne bóle głowy, nasilają się przy pochylaniu i wysiłku fizycznym
- duży guz → spowolnienie psychomotoryczne (globalne upośledzenie funkcji mózgu)
Objawy guzów wewnątrzczaszkowych -ogniskowe objawy neurologiczne
- najczęściej: dysfunkcja kory ruchowej → niedowład połowiczy
- dysfazja w 50% guzów półkuli dominującej (typu odbiorczego - czuciowa, ekspresyjnego - ruchowa, mieszana)
- często: zaburzenia w polu widzenia, dysleksja, dysgrafia, dyspraksja
Objawy guzów wewnątrzczaszkowych - napady padaczkowe
- przez lokalną nadmierną aktywność neuronów
- uogólnione, częściowe, ogniskowe
- częściej w wysoko zróżnicowanych glejakach i oponiakach
- kontrolowane lekami p/padaczkowymi lub ustępują po wycięciu zmiany
Objawy guzów wewnątrzczaszkowych - zaburzenia osobowości
- zaburzenia zachowania
- pogorszenie czynności poznawczych
- problemy z postrzeganiem siebie
- zaburzenia oceny, pamięci, zdolności planowania
Objawy guzów wewnątrzczaszkowych - endokrynopatie
- gruczolak przysadki wydzielający PRL → wtórny brak miesiączki, mlekotok, utrata libido u mężczyzn
- gruczolaki przysadki → akromegalia, z. Cushinga, moczówka prosta, przedwczesne dojrzewanie płciowe
Rozpoznanie guzów wewnątrzczaszkowych - MRI - kontrast
- przed i po kontraście → lokalizacja, charakter neuropatologiczny guza
- złośliwy guz jest unaczyniony → wzmacnia się kontrastem (np. anaplastyczne, chociaż gwiaździaki włosowatokomórkowe = wysoko zróżnicowane glejaki st. I WHO też się wzmocnią)
- oponiaki (pochodzenia mezodermalnego, nie mają bariery krew-mózg) → też wzmacniają
Rozpoznanie guzów wewnątrzczaszkowych - TK a MRI
w TK może być pojedyncza zmiana, a w MRI wieloogniskowa - bo jest lepsza rozdzielczość
Rozpoznanie guzów wewnątrzczaszkowych - cecha charakterystyczna anaplastycznego lub złośliwego guza
-obrzęk w jego sąsiedztwie
(nie ma bariery krew-mózg w śródbłonku naczyń nowotworowych → gromadzi się woda w przestrzeni pozakomórkowej istoty białej)
Założenia postępowania chirurgicznego w neuroonkologii
- uzyskanie materiału na histpat
- ustąpienie objawów podmiotowych i przedmiotowych po operacji
- zastosowanie właściwej RTH i CTH
- działania wspierające dla pacjenta i rodziny
Od czego zależy zakres i rodzaj operacji w guzach OUN?
- obrazu neuroradiologicznego (prawdopodobny typ histologiczny guza)
- wieku pacjenta
- symptomatologii
- stanu funkcjonalnego pacjenta
- łatwości dostępu operacyjnego
- liczby ognisk patologicznych
Obrzęk wokół guza - co można robić?
dać deksametazon → w 12-24h powinien zmniejszyć objawy
Sterydy w okresie okołooperacyjnym - efekt
znacząco redukują chorobowość i śmiertelność
Kliniczne i radiologiczne cechy jedynie sugerują charakter guza OUN - co robić?
biopsję stereotaktyczną lub bezramową biopsję naprowadzaną obrazem:
- 2,5cm nacięcie skórne
- otwór trepanacyjne w czaszce ufiksowanej w ramie / na podstawie programu komputerowego naprowadzającego biopsję na podst. obrazu
- dokładność systemu: 1mm, skuteczność diagnostyczna 98%
- minimalnie inwazyjna procedura → chorobowość ok. 5%, 30-dniowa śmiertelność <2% (większość zwz.z chorobą podstawową)
Cel usuwania zmiany nowotworowej w OUN
- redukcja efektu masy
- kontrola napadów padaczkowych
- przywrócenie funkcji mózgu
Przedoperacyjne badanie obrazowe pokazuje złośliwego glejaka - postępowanie
rozległe wycięcie zmiany → optymalna kontrola objawów, łagodniejszy przebieg RTH, ↓zapotrzebowania na sterydy
w loży po nim można dać biodegradowalne gąbki impregnowane pochodnymi nitrozomocznika (Gliadel) - lepsza przeżywalność
Postępowanie w guzach tylnej jamy czaszki o wyglądzie osłoniaków przedsionkowych
całkowite usunięcie
Techniki wspomagające w usuwaniu guzów OUN
- chirurgiczny aspirator ultradźwiękowy
- śródoperacyjne zlokalizowanie zmiany
- stymulacja kory mózgu z oceną neuropsychologiczną pacjenta przytomnego (przydatne w operacjach w okolicach elokwentnych mózgu - kora ruchowa, kora ośrodka mowy)
Wyniki operacji złośliwych glejaków
- śmiertelność 30-dniowa - 5%
- powikłania neurologiczne - 10%
Najczęstsze powikłania po operacji guzów OUN
- jatrogenny deficyt neurologiczny
- krwiak w loży pooperacyjnej
- krwiak nadtwardówkowy
- powierzchowne infekcje ran
Od czego zależą wyniki leczenia po operacji pierwotnych neo mózgu? a po przerzutowych?
pierwotne -głównie od typu nowotworu
przerzutowe - od stopnia zaawansowania ch. podstawowej, lokalizacji i liczby ognisk w mózgu
-wycięcie + następowa RTH w pojedynczych przerzutach → średnie przeżycie ok.7mcy
Najczęstsze guzy czaszki to
Kostniaki i przerzuty
Guzy wewnątrzczaszkowe a wiek występowania
Szczyt w 6-7 r.ż. i w piątej dekadzie
Ile procent guzów wewnątrzczaszkowych stanowią przerzuty I co najczęściej przerzutuje
Prawie 50%, najczęściej płuco i sutek
Z czego mogą powstawać pierwotne guzy mózgu
- Z komórek podporowych (glejaki)
- ze ścian komór (wyściółczaki)
- ze ściany górnej komory czwartej (rdzeniaki płodowe)
Ile procent guzów wewnątrzczaszkowych stanowią guzy pierwotne mózgu
Około 60%
Jaki procent guzów wewnątrzczaszkowych stanowią oponiaki i jak są najczęściej położone
Stanowią około 20%, a 90% oponiaków jest położonych nadnamiotowo
Oponiaki - Jak szybko rosną, co mogą powodować, Jakie jest leczenie z wyboru
- Wolno rosną
- powodują ogniskowe napady padaczkowe
- leczenie z wyboru to chirurgiczne usunięcie
Ile procent guzów wewnątrzczaszkowych stanowią guzy przysadki i okołosiodłowe
Około 10%
Guzy przysadki i około siodłowe czy mogą coś wydzielać, co robią, jak się je leczy
- Guzy przysadki mogą być czynne wydzielniczo
- mogą powodować ucisk na otaczające struktury nerwowe
- usuwa się operacyjnie
Jaki procent guzów wewnątrzczaszkowych stanowią nerwiaki nerwów czaszkowych
10%
Nerwiaki słuchowe: gdzie się rozwijają, Jakie nerwy obejmują, Jakie objawy powodują
- Rozwijają się w przewodzie słuchowym wewnętrznym
- obejmują n. VII i VIII
- objawy: szumy uszne, głuchota, zawroty głowy, osłabienie mięśni twarzy
Objawy nerwiaka nerwu V
Zaburzenia czucia twarzy
