Pierś z prezki Flashcards
Czynniki ryzyka raka piersi
- płeć kobieca
- wiek >50rż
- rak drugiej piersi (20x)
- zmiany niezłośliwe sutka (brodawczak)
- wiek wystąpienia pierwszej miesiączki <12rż
- wiek menopauzy >50rż
- wiek pierwszego porodu >35rż
- napromienianie okolicy piersi zwłaszcza w okresie dojrzewania
- obciążenia rodzinne
- czynniki genetyczne (mutacja BRCA1/2)
- wysoka pozycja socjoekonomiczna
- miejsce zamieszkania (miasto)
- otyłość po menopauzie
- antykoncepcja hormonalna i hormonalna terapia zastępcza
- rasa biała
- bezdzietność
- czynniki geograficzne
- alkohol
- czynniki dietetyczne (nadmierna podaż tłuszczu zwierzęcego)
- mała aktywność fizyczna
Jaki rak piersi najlepiej rokuje?
Przedkliniczny rak rozpoznany w badaniach przesiewowych
Jaki % kobiet ma w momencie rozpoznania raka WCZESNEGO piersi
<25%
Objawy raka piersi
- guz - niebolesny, twardy, słabo ruchomy, źle ograniczony
- zmiany w obrębie brodawki – wciągnięcie brodawki, krwisty wyciek, owrzodzenie na powierzchni
- zmiany skórne – wciągnięcie skóry, objaw skórki pomarańczy, owrzodzenie, guzki satelitarne
- powiększenie regionalnych węzłów chłonnych
- ból piersi – rzadko
- objawy zapalenia (ból, obrzęk, zaczerwienienie)
- zmiana kształtu lub wielkości piersi
Drogi szerzenia się raka piersi
naciekanie okolicznych tkanek
przerzuty drogą chłonną
przerzuty drogą naczyń krwionośnych
Klasyfikacja histpat raków piersi wg. WHO
Raki przedinwazyjne (nienaciekające=in situ): -rak przewodowy in situ (DCIS)=wewnątrzprzewodowy
-zrazikowy in situ (LCIS)
Raki inwazyjne (naciekające): -rak naciekający bez specjalnego typu (NST - dawniej przewodowy) -Rak naciekający zrazikowy postaci specjalne: -Rak cewkowy -Rak sitowaty -Rak śluzowy -Rak metaplastyczny -Rak rdzeniasty (medularny) -Inne
Które inwazyjne raki piersi najczęstsze?
- NST (rak naciekający bez specjalnego typu) 70-80%
- rak naciekający zrazikowy: ok. 10%
Leczenie LCIS (=zrazikowy in situ)
bez czynników ryzyka → obserwacja
dodatkowe czynniki ryzyka RP → postępowanie zmniejszające ryzyko (obustronna amputacja+IBR (jednoczasowa rekonstrukcja) lub profilaktyka farmakologiczna)
typ pleomorficzny → wycięcie
Leczenie DCIS (przewodowy in situ = wewnątrzprzewodowy)
leczenie operacyjne,
ew. uzupełniająca HTH i RTH wg wskazań (zależy od VNPI)
(tamoxifen gdy ER/PR+ - ↓ryzyka wznowy i raka w drugiej piersi)
Leczenie chirurgiczne DCIS
miescowe wycięcie + określenie indeksu prognostycznego Van Nyhus (VNPI) (szacowanie ryzyka nawrotu)
Indeks prognostyczny Van Nyhus (VNPI) - za co punkty
Średnica guza:
1pkt: <16mm
2pkt: 16-40mm
3pkt: >40mm
Margines wycięcia:
1pkt: >10mm
2pkt: 1-10mm
3pkt: <1mm
Stopień złośliwości:
1 pkt: niski/średni, bez martwicy
2 pkt: niski/średni, jest martwica
3 pkt: wysoki, martwica jest lub nie
Wiek chorej:
1pkt: >60
2 pkt: 40-60
3 pkt: <40
Indeks prognostyczny Van Nyhus (VNPI) - interpretacja
≤10 pkt – radioterapia
>10 pkt – mastektomia prosta (+SNB)
SNB=biopsja węzła wartownika - kiedy zaleca się w przedinwazyjnym raku? Czemu?
W przypadkach: • planowanej amputacji piersi • palpacyjnego charakteru zmiany • rozpoznaniu DCIS G3 • średnicy zmian w MMG > 4 cm
bo ryzyko niedoszacowania inwazyjnego raka piersi
Wskazania do amputacji piersi
to w sumie p/wskazania do BCT (zabiegu oszczędzającego)
• wieloośrodkowość zmian
• brak możliwości uzyskania korzystnego efektu estetycznego
• brak zgody na BCT
• przebyta wcześniej radioterapia piersi ?
Powikłania wczesne amputacji piersi
- krwiak
- zakażenie rany
- martwica płatów skórnych
- długotrwały wyciek chłonki
Powikłania późne amputacji piersi
- ograniczenie ruchomości kończyny
- obrzęk limfatyczny ramienia
- zaburzenia czucia
Zabiegi oszczędzające w leczeniu raka piersi - kiedt?
- motywacja chorej
- możliwość osiągnięcia dobrego efektu estetycznego
- brak przeciwskazań
- indywidualizacja leczenia (BCT-zabieg oszczędzający po CTH)
Zabiegi oszczędzające w leczeniu raka piersi - przeciwwskazania bezwzględne
- brak możliwości wykonania zabiegu R0
- rozległe mikrozwapnienia w MMG
- przebyta wcześniej radioterapia piersi lub istniejące p.wskazania do RTH (np. kolagenozy)
- brak zgody chorej na oszczędzający zabieg lub RTH
Zabiegi oszczędzające w leczeniu raka piersi - przeciwwskazania względne
- przewidywany zły efekt estetyczny
- wieloośrodkowość zmian
- ciąża
- nosicielstwo mutacji BRCA1/2
Zabiegi oszczędzające w raku piersi - rodzaje
Oszczędzające pierś:
-BCT
Oszczędzające pachę:
- LAD (wycięcie dolnego piętra dołu pachowego)
- 4NAS (four nodes axillary sampling)
- SNB (biopsja wartownika)
Leczenie oszczędzające pierś - na czym polega?
Wycięcie guza pierwotnego z marginesem tkanek zdrowych
+
wycięcie regionalnych ww chłonnych (ALND)
lub biopsja węzła wartowniczego (SNB)
+
napromienianie
Zabiegi oszczędzające raka piersi - jakie techniki chirurgiczne?
• kwadrantektomia
(margines tkanek zdrowych >2cm)
• szerokie wycięcie
(margines tkanek zdrowych 1-2cm, może być węższy od strony powięzi)
• stożkowe wycięcie kompleksu NAC
(margines tkanek zdrowych co najmniej 1cm)
NIGDY wyłuszczenie guza!!
sposób leczenia nie zależy od typu histologicznego raka
Przeciwwskazania do biopsji wartownika
- cecha N+ bez leczenia neoadjuwantowego
- przebyte RTH (?)
- przebyte zabiegi chirurgiczne w zakresie dołu pachowego
ps stan po szerokim wycięciu guza nie jest p/wskazaniem do SNB
Jak identyfikujemy węzła wartowniczego w biopsji?
Technika identyfikacji: • barwnikowa (błękit metylu) • radioizotopowa • z użyciem ferromagnetyków • fluorescencyjna (zieleń indocyjaninowa)
Co gdy węzeł wartowniczy się nie wyznakuje?
to wskazanie do wycięcia regionalnych ww.chł.
Ile węzłów wycinać przy biopsji wartownika?
Pierwotne leczenie chirurgiczne, po leczeniu neoadjuwantowym gdy wyjściowo cN0 - 1 ww. wartowniczy
Po leczeniu neoadjuwantowym (pierwotnie cN+, całkowita odpowiedź kliniczna) - pobrać przynajmniej 3 węzły chłonne
Chory cT1N0 lub cT2N0 z przerzutami w 1-2 ww. wartowniczych - co robić?
Można odstąpić od limfadenektomii pachowej na rzecz RTH
Leczenie oszczędzające pierś - standard RTH, metody
25 frakcji 50Gy / 15 frakcji 40Gy (to u chorych <50r.ż., N0)
+ boost na lożę 10-20Gy (można odstąpić u niektórych)
- EBRT (wiązki zewnętrzne)
- HDR (brachyterapia śródtkankowa wysokiej dawki)
- IORT (radioterapia śródoperacyjna)
U kogo można odstąpić od boostu na lożę w oszczędzającym leczeniu piersi (RTH)
u tych z niskim ryzykiem nawrotu:
- > 60r.ż.
- ER+
- T1N0
- DCIS-
- R0
Czynniki wpływające na efekt
estetyczny zabiegu oszczędzającego w raku piersi
- lokalizacja guza pierwotnego
- wielkość piersi
- objętość usuniętych tkanek
- planowanie cięć chirurgicznych
- sposób rekonstrukcji ubytku tkanek
- zakres chirurgii w dole pachowym
- BMI
- wiek pacjentki
- wystąpienie powikłań
- dawka całkowita radioterapii
- przebyta/uzupełniająca CHT, HT
- czas od zakończenia leczenia
Zabiegi onkoplastyczne - metody
- płaty przesuwane
- płaty rotowane
- zabiegi redukcyjne
symetryzacja jednoczasowa/odroczona
Zabiegi chirurgiczne w raku piersi obejmujące tylko pierś (bez ww.chł.)
- kwadrantektomia
- WLE (szerokie wycięcie guza)
- stożkowe wycięcie NAC (kompleksu brodawka-otoczka)
- mastektomia podskórna
- mastektomia prosta
Zabiegi chirurgiczne w raku piersi obejmujące pierś i ww.chł.
- mastektomia zmodyfikowana (Pateya, Maddena)
- mastektomia radykalna (Halsteda)
Taktyka leczenia raka piersi T1N0, T2N0, T1N1, T2N1
-guz <3cm + inne kryteria umożliwiające BCT (zabieg oszcz. pierś)
→ BCT
→ jak cN0 to biopsja wartownika, jak cN+ to wycięcie regionalnych ww.chł.
-guz >3cm lub p/wskazania do BCT
→ mastektomia
→ węzły jak wyżej
Leczenie miejscowo zaawansowanych raków piersi - w zależności od typu receptorowego
luminalny A - HTH
luminalny B HER2(-), potrójnie(-) - CTH
HER2(+) ER(-) - CTH + trastuzumab
Leczenie miejscowo zaawansowanych raków piersi - zmiany operacyjne i nieoperacyjne
Operacyjna → zabieg → leczenie uzupełniające
Nieoperacyjna → RTH lub leczenie systemowe II
potem jeżeli stała się operacyjna to zabieg i leczenie uzupełniające, jak dalej jest nieoperacyjna to leczenie paliatywne
Strategia leczenia chorych z miejscowym nawrotem raka piersi
po BCT → mastektomia + SNB/ALND* (wycięcie regionalnych ww.chł = czyli pachowych)
po mastektomii + RTH → doszczętna resekcja + ALND*
po mastektomii bez RTH → doszczętna resekcja + ALND* + RTH
potem HTH u chorych ER/PGR+
CTH u ER/PGR-
- jeśli nie było wcześniej
Strategia leczenia chorych z regionalnym nawrotem
dół pachowy → resekcja* + RTH*
nadobojczykowo → RTH*
zamostkowo → RTH*
potem HTH u ER/PGR+
CTH u ER/PGR-
*jeśli możliwa
U ilu % z rakiem piersi w chwili rozpoznania stwierdza się przerzuty odległe?
3-10%
Przeżycie przy rozsianym raku piersi
5-letnie 5-15%
gdy ER(-): 18-24mcy
długoletnie (>20 lat) 1-3%
U ilu % chorych z rozsianym rakiem piersi zmiana jest miejscowo operacyjna?
50%
Leczenie chirurgiczne rozsianego raka piersi gdy miejscowe zaawansowanie
doszczętne wycięcie ogniska pierwotnego
+
chirurgiczne leczenie zmian wtórnych, zwłaszcza w płucach, wątrobie, kościach
→lepszy czas przeżycia niż przy starszym postępowaniu (mniej się operowało wtedy)
Zalety chirurgicznego leczenia rozsianego raka piersi
- usunięcie źródła dalszego rozsiewu
- właściwa kontrola miejscowa → optymalizacja leczenia systemowego (zmniejszenie prawdopodobieństwa chemiooporności)
- przywrócenie prawidłowej odpowiedzi immunologicznej (modele zwierzęce)
Wady chirurgicznego leczenia rozsianego raka piersi
- spadek odporności na skutek urazu operacyjnego/znieczulenia
- konieczność radykalnego leczenia miejscowego (rozległość zabiegu)
wskazania do chirurgicznego leczenia rozsianego raka piersi
- odpowiednia lokalizacja przerzutów
- młody wiek chorej
- dobry stan ogólny / schorzenia współistniejące
- dobra odpowiedź na leczenie systemowe
- korzystny status receptorowy guza
Leczenie chirurgiczne rozsianego raka piersi - czego można oczekiwać?
- poprawa jakości życia
- wydłużenie czasu do progresji
- poprawa przeżycia
- wyleczenie (1-10% chorych)
Cele badań kontrolnych po raku piersi
- Wczesne wykrycie wznowy miejscowej oraz raka drugiej piersi
- Obserwacja późnych powikłań po leczeniu (menopauza, osteoporoza, nowotwory wtórne)
- Motywowanie pacjentki do kontynuacji HTH
- Poradnictwo psychologiczne i socjologiczne
- Ocena odległych wyników leczenia
Obserwacja chorych po leczeniu DCIS oraz raka inwazyjnego w stopniu I-III - co kiedy badanie kliniczne?
- pierwsze 2 lata – co 3-4 m-ce
- 2-5 lat – co 6 miesięcy
- > 5 lat – co 12 miesięcy
Obserwacja chorych po leczeniu DCIS oraz raka inwazyjnego w stopniu I-III - co kiedy badania dodatkowe?
- MMG, USG – co 12 miesięcy
- badanie ginekologiczne – co 12 miesięcy (TAM = tamoxifen)
- densytometria – co 2 lata (IA = inhibitory aromatazy)
- inne badania w zależności od indywidualnych wskazań
- utrzymywanie należnej masy ciała
- zalecanie aktywności fizycznej
- poradnictwo genetyczne
Przeżycia 5-letnie w raku piersi, w zależności od rozległości
rak wczesny 90-95%
rak lokoregionalny 50-70%
rak uogólniony 5-15%
Kiedy można robić rekonstrukcje odroczone piersi?
3-4 miesiące po zabiegu
8-12 miesięcy po zakończeniu RTH
Wskazania do mastektomii z jednoczasową rekonstrukcją
- rak wieloogniskowy / wieloośrodkowy
- rak wczesny przy braku zgody / możliwości wykonania BCT
- nosicielstwo mutacji BRCA1/2
- brak wskazań do RTH
- motywacja chorej
Rodzaje mastektomii z jednoczasową rekonstrukcją
- z zaoszczędzeniem skóry
- z zaoszczędzeniem kompleksu brodawka-otoczka
- z redukcją skóry
Przeciwwskazania do mastektomii z zaoszczędzeniem kompleksu brodawka-otoczka (NSM)
- centralne / zabrodawkowe położenie guza
- palenie papierosów
- cukrzyca
- przewlekłe stosowanie antykoagulantów
- względy plastyczne (duża pierś, wyraźna ptoza, brak centralnego umiejscowienia brodawki)
Operacje odtwórcze piersi przy użyciu materiałów obcych - jakie opcje?
- proteza (implant)
- ekspander-rozprężacz tkankowy (w II etapie wymiana na protezę)
- ekspandero-proteza (permanent tissue expander)
Operacje odtwórcze piersi przy użyciu tkanek własnych - co można wykorzystać?
- uszypułowane wyspowe płaty skórno-mięśniowe
- z mięśnia najszerszego grzbietu (latissimus dorsi, LAD, LD) na szypule naczyń piersiowo-grzbietowych (zwykle konieczna mała proteza)
- z mięśnia prostego brzucha (transverse rectus abdominis, TRAM) na szypule naczyń nabrzusznych górnych
- wolne płaty z zespoleniem mikrochirurgicznym
Operacje odtwórcze piersi przy użyciu tkanek własnych -wolne płaty z zespoleniem mikrochirurgicznym
- płat pośladkowy dolny/górny na szypule naczyń pośladkowych dolnych/górnych (IGAP/SGAP)
- płat Rubensa na naczyniach okalających biodro głębokich
- płat z mięśnia prostego brzucha (TRAM) na szypule naczyń nabrzusznych dolnych
- płat perforatorowy (deep inferior epigastric perforator, DIEP)
- płat lędźwiowy (lumbar artery perforator flap, LAP)
Rekonstrukcja kompleksu brodawka-otoczka - w jaki sposób?
• przeszczep skóry
z drugiej brodawki, czerwieni wargowej, powiek, pachwiny, zewnętrznych narządów płciowych
• metoda plastyki miejscowej – min. 12 tygodni po rekonstrukcji piersi
• tatuaż – 6 tygodni po odtworzeniu brodawki
Kobiety po rekonstrukcji piersi - przeżycie
żyją dłużej…….. good quality of life……….
Mięsaki tkanek miękkich piersi - częstość
1% nowotworów złośliwych piersi
Mięsaki tkanek miękkich piersi - najczęstsze typy histologiczne
- złośliwy guz liściasty
- naczyniomięsak
- włókniakomięsak
Mięsaki tkanek miękkich piersi - leczenie
-operacja: prosta amputacja piersi (zwłaszcza w angiosarcoma) LUB radykalne wycięcie miejscowe oszczędzające pierś bez limfadenektomii pachowej
- usunąć wyczuwalne ww.chł.
- naciek na m. piersiowy większy? → mastektomia Halsteda
- guz >5cm, wysoki stopień złośliwości → RTH
Unaczynienie tętnicze piersi
tętnica piersiowa wewnętrzna (gałąź t.podobojczykowej)
gałęzie t.pachowej:
- t.piersiowa najwyższa
- g. sutkowa t.piersiowo-barkowej
- t.piersiowe boczne
g. międzyżebrowe (od III do V t.międzyżebrowej)
Odpływ krwi żylnej z piersi
- ż pachowa
- ż piersiowa wewnętrzna
- żż. międzyżebrowe (III-V)