Steinefnin - Kalíum, Klór, Fosfór, Magnesíum og Brennisteinn

Question 1

Kalíum (K) - hlutverk

Answer 1

• viðhalda eðilegu vökva- og elektrólýtajafnvægi
• Örvar mörg efnahvörf
• Aðstoðar við taugaboð og vöðvasamdrátt
• Mikilvægt í stjórnun blóðþrýstings

Question 2

Hvar er Kalíum (potassium) í matvælum ?

Answer 2

• Kartöflur
• Spínat
• Hunangsmelónur
• Vatnsmelónur
• Bananar
• Möndlur
• Valhnetur
• Lambakjöt
• Nýmjólk
• Kaffi
• Te

Question 3

Ráðlagður dagskammtur af Kalíum á dag

Answer 3

KK: 3,5 g/dag
KVK: 3,1 g/dag

Question 4

Skortur á Kalíum

Answer 4

• Kemur oftast fram vegna uppkasta, niðurgangs eða notkun þvagræsilyfja
• Léleg inntaka getur aukið einkenni sem fylgja K tapi
• Vöðvaslappleiki, lömun, minnkuð matarlyst, ruglástand
• Ef um alvarlegt tap er að ræða geta orðið hjartsláttartruflanir

Question 5

Eitrun vegna Kalíum

Answer 5

• óalgengt ef nýrun starfa eðlilega
• vöðvaslappleiki, uppköst og alvarleg eitrun getur valdið hjartastoppi

Question 6

Klór (Cl) - hlutverk

Answer 6

• Steinefni sem aðstoðar við að viðhalda eðlilegu vökva- og elektrólýtajafnvægi
• Hefur hlutverki að gegna í súrefnisflutningi (rbk)
• Er hluti af saltsýru (HCl) sem er í magasafa og nauðsynlegt fyrir eðlilega meltingu
• Hluti af varnarefnum líkamans (ónæmiskerfinu)
• Er hluti af matarsalti (NaCl) (mestur hluti Cl neyslu okkar kemur þaðan)

Question 7

Ráðlagður dagskammtur af klóri (Cl) á dag

Answer 7

Ekki sett (lágmarksneysla 750 mg/dag)
- meðalneysla mun hærri eða um og yfir 4500 mg/dag (miðað við 7,5 g af salti)

Question 8

Skortur af Klóri (Cl) - einkenni

Answer 8

• Uppköst og niðurgangur
• Bulemía (þjást stundum af Cl skorti ásamt skorti á öðrum steinefnum ss. K)
• Ef miklum uppköstum fylgir lítil inntaka af vökva og steinefnum getur það valdið truflunum á sýrustigi í blóði ásamt ofþornun (hjartsláttatruflanir, minnkað blóðflæði til heila, minnkun á súrefnislfutningi, truflanir í öðrum efnaskiptum)

Eitrun varla þekkt

Question 9

Fosfór (P)

Answer 9

Eitt helsta steinefni í beinum og tönnum.
Hluti af öllum frumum
- hluti af frumuhimnum
- mikilvægur hluti erfðaefnis
- notað í orkuflutningi og í bufferkerfum sem viðhalda sýru/basa jafnvægi

Question 10

Fosfór (P) - skortur

Answer 10

Skortur í blóði
- oftast vegna undirliggjandi sjúkdóms, lyfjanotkunar eða skorts á D-vítamíni (minnkuð fæðuinntaka, svimi, sársauki í beinum, vöðvaslappleiki)

Question 11

Fosfór (P) - Eitrun

Answer 11

• Vegna nýrnasjúkdóma, ofneyslu á D-vítamíni eða laxerandi efna sem innihalda P
• P getur bundið kalk (lágt Ca í blóði, krampar)

Question 12

Hvað getur gerst ef fæði inniheldur mjög mikið af P og lítið af Ca?

Answer 12

Getur stuðlað að beinmissi / beinþynningu

Question 13

Magnesíum (Mg) - Hlutverk

Answer 13

• Tekur þátt í beinmyndun
• Er hluti af meira en 300 ensímhvörfum
• uppbyggingu proteina ig DNA
• Orkumyndun (ATP) (7 ensím í glýkólýsu þurfa Mg)

Question 14

Magnesíum (Mg) - Hvar er mesti hluti af Mg í líkamanum og hversu mikil %?

Answer 14

50-60% af Mg í líkamanum er í beinum

Question 15

Helstu uppsprettur Mg eru úr jurtaríkinu

Answer 15

• Heilkorn (heilhveiti)
• Möndlur
• Soðnar sojabaunir
• Soðnar linsubaunir
• Spínat, kartöflur, bananar

Við vinnslu heilkorns tapast 80% af Mg

Question 16

Ráðlagður dagskammtur Mg fyrir kk og kvk?

Answer 16

KK: 350 mg/dag
KVK: 280 mg/dag

Question 17

Skortur á Mg
- Einkenni hjá heilbrigðu fólki

Answer 17

• Mjög óalgengt að sjá einangraðan Mg skort
• Skortur á K og P oftast til staðar líka
• Sykursýki, nýrnasjúkdómar, hjartasjúkdómar, mjög lélegt fæði
• Alkóhólismi, þvagræsilyf, þrálátur niðurgangur

Einkenni koma ekki fram í heilbrigðu fólki fyrr en eftir nokkrar vikur vegna birgða í beinum
- Minni matarlyst, ógleði, slappleiki, ruglástand, versnandi vöðvastjórnun, krampar, hjartsláttartrufalnir

Question 18

Eitrun Mg

Answer 18

óalgeng nema ef um nýrnasjúkdóm sé að ræða

Question 19

Brennisteinn (S) - hlutverk

Answer 19

Er ekki notað eitt og sér sem næringarefni
- Er hluti af próteinum og gerir byggingu þeirra stöðugri með því að mynda tvísúlfíðbrýr
- Er hluti af B-vítamínum bíótíni og þíamíni
- Er hluti af methionine og cystein