D-vítamín

Question 1

Hvar og hvernig myndast D-vítamín ?

Answer 1

D-vítamín myndast í húðinni fyrir tilstilli útfjólublárra geisla

Question 2

Hversu lengi þarf maður að vera úti í sól til að fá nóg af D-vítamíni?

Answer 2

10-15 mín af sól x3 í viku - en bara yfir sumarmánuðina á Íslandi !

Question 3

Hvenær og hvernig minnkar hæfnin til að framleiða D-vítamín?

Answer 3

með aldri og sólarvörn

Question 4

Hver er uppspretta D-vítamíns?

Answer 4

• Feitur fiskur (t.d lax, silungur, síld, sardínur, lúða)
• Fiskiolíur (þorskalýsi og krakkalýsi)
• Smjör, eggjarauða
• íbætt morgunkorn
• íbættar mjólkurvörur
• íbættar jurtaolíur

Question 5

Skortur á D-vítamíni

Answer 5

• Skortur á D-vítamíni hægir á myndun próteins sem eykur upptöku kalks í þörmum (beinkröm og beinmeyra)
• Jafnvel þó nóg kalk sé í fæðinu þá er það ekki tekið upp og beinin fá ekki nóg
• Aðeins um 10-15% af kalki í fæðu er tekið upp í þörmum ef lítið er af D-vítamíni í líkamanum

Question 6

Hvert er hlutverk D-vítamíns í líkamanum?

Answer 6

• Tekur þátt í að stýra kalkbúskap líkamans
• Örvar frásog kalks í meltingarvegi og stuðlar að eðlilegum kalkstyrk í blóði
• nauðsynlegt fyrir uppbyggingu og viðhald beina

Question 7

Vísbendingar um að D-vítamín geti haft jákvæð áhrif á aðra heilsutengda þætti

Answer 7

t.d dregið úr líkum á krabbameini, hjarta- og æðasjúkdómum, sjálfofnæmissjúkdómum, sýkingum og aukið vöðvastyrk

Question 8

D-vítamínskortur veldur …. í börnum

Answer 8

Beinkröm

Question 9

Hvað er beinkröm?
- Bein
- Vöðvar

Answer 9

Bein
- ónóg kölkun beina leiðir til boginna leggja og minnkaðs vaxtar
- Stækkun beinenda langra beina (hné, úlnliður)
- Afmyndun rifja (bogin með hnúðum)
- Seinkun lokunar höfuðmóta leiðir til stækkunar höfuðs

Vöðvar
- slakir
- útstæður kviður
- Vöðvakrampi (spasm)

Question 10

D-vítamínskortur veldur …. hjá fullorðnum

Answer 10

Beinmeyru

Question 11

Hvað er Beinmeyra?

Answer 11

• Bein verða mjúk og bogna
• Aukin hætta á beinbrotum í mjöðmum, hrygg og öðrum beinum
• Aukin hætta hjá einstaklngum með sjúkdóma í maga, nýrum, gallblöðru, lifur eða þörmum
• Beingisnun, aukið umbrot beina og aukin hætta á beinbrotum

Question 12

Hvað gerist við ofneyslu D-vítamíns?

Answer 12

• Hækkar styrk kalks í blóði
• Minni hæfni nýra til að styrkja þvag, leiðir til mikillar migu og þorsta
• útfellingar kalks í mjúkum vefjum, t.d nýrum, æðum, hjarta og lungum
• Áhrif á MTK, þunglyndi

Question 13

Hver eru einkenni ofneyslu D-vítamíns?

Answer 13

• Flökurleiki
• Uppköst
• Lystarstol

Question 14

Ráðlagður dagskammtur D-vítamíns ?
- Efri mörk hjá fullorðnum ?
- Efri mörk hjá börnum ?

Answer 14

RDS er 15 µg/dag
- Efri mörk fullorðinna: 100 µg/dag
- Efri mörk barna: 25 µg/dag