schildkliercarcinoom Flashcards
cellen en hormonen
folliculair: T3 en T4
parafolliculair: calcitonine (daling calcium, tegenhanger PTH)
colloid: thyreoglobuline (slaat T3/4 op)
risicofactoren
- nieuwe nodus, toename grootte
- FA
- RT hals in VG
- nodus <20 jaar of >60 jaar, mannen
- heesheid en verandering stem associatie met struma
- fixatie
- cervicale lymfadenopathie
- stridor
diagnostiek
- TSH bepaling
- echo + punctie: hypo-echogeen, irregulair begrensd, vorm, calcificaties, vascularisatie
> cyste, lipoom, struma, lymfadenopathie kan ook gezien worden - FNAC cytologie
Bethesda classificatie
- niet diagnostisch > opnieuw echo FNAC
- benigne > follow up en na 6 mnd nieuwe
- atypie > herhalen echo FNAC
- neoplasie > hemithreoidectomie
- verdacht maligniteit > hemi/totale threoidectomie
- maligne > totale thyreoidectomie
schildkliertumor
- ouderen
- BRAF (agressiever) of TP53 mutatie
- anaplastisch = zeer slechte prognose
- metastasen naar arcus aortae of longen
- tumor weg, RT en tracheostoma
palpabele nodus
vanaf 1-1,5cm
4% kans maligne
altijd punctie
benigne nodus 96%
lage TSH - hyperthyreoidie
- autonoom functionerende nodus
- toxisch adenoom
- scintigrafie
- I-131 therapie
complicatie chirurgie
- hypoparathyreoidie door schade bijschildklieren; tetanus door weinig Ca
- stemproblemen door schade n recurrens
soorten
papillair 70-80%; goede prognose
folliculair 15-25%; goede prognose
hurthle cell 5-8%; slechtere prognose want geen jodium opname
medullair 5-8%; MEN2 syndroom
anaplastisch 4-10%; zeer slecht
soorten en afkomst
folliculaire cellen
- papillair (BRAF mutatie)
- folliculair
- anaplastisch
c-cellen
- medullair
MEN2 syndroom
- mutatie RET oncogen
- a is minder agressief dan b
b direct operatie en a wachten tot 2e levensjaar - 95-100% krijgt medullair carcinoom
- 50% feochromocytoom (bijniermerg)
>metanefrines in bloed (noradrenaline)
>in crisis door narcose
-25% bijschildklieradenoom
VOOR OPERATIE ALTIJD METANEFRINES TESTEN OM UIT TE SLUITEN DAT FEOCHROMOCYTOOM IS
Behandeling
totale thyreoidectomie
- tenzij unifocaal papillair <1cm (hemi)
- halsklierdissectie als lymfogene metastasen gevonden
jodium ablatie
- goed gedifferentieerd
- kan niet bij medullair (neemt geen jodium op)
TSH supressie
- na ablatie
- levothyroxine
RT
- anaplastisch of symptomatische metastasen
- lokaal
tyrosinekinaseremmers
- als RT niet helpt en ernstige klachten zijn
follow up
goed gediff - 5 jaar thyreoglobuline checken
echo
medullair - calcitonine
> beeldvorming als niet 0 is
metastasen kans naar botten, lever en longen
prognose
papillair het best
Graves
antistoffen TSH
Hashimoto
antistoffen TPO
ablatie therapie en schildklier
verdenking schildklier carcinoom geen CT scan maken met contrast omdat schildklier dan verzadigd is en de ablatie therapie niet werkt
hypothyreoidie
gewichtstoename
traagheid
snel koud
bradycardie
obstipatie
hyperthyreoidie
hartkloppingen/tachycardie
gewichtsafname
diarree
gejaagd gevoel
snel warm hebben
TSH verlaagd
scintigram maken
hete nodus - benigne; ablatie therapie
koude nodus - slechte diff; cytologische punctie (10-15% maligne)
> chirurgisch verwijderen als verdenking maligne (ablatie werkt niet want niet actief weefsel)
niet toxisch struma
hoge TSH stimulatie, door bv
- enzymdefecten
- jodiumdeficientie
- jodium of lithium in dieet
- ontsteking (Hashimoto)
- neoplasma (anaplastisch)
behandelen mechanisch of cosmetisch bezwaar
stimulus onderliggende ziekte wegnemen; verdwijnt struma ook
multinodulair struma > maligniteit uitsluiten
- meest prominente/meest verdachte nodus punctie en onderzoeken
te veel jodium - Wolff Chaikoff Effect
schildklier neemt te veel jodium op > stopt met T3/T4 productie > tekort T3/T4 > hypofyse meer TSH > vergroting schildklier
toxisch folliculair schildklieradenoom
- goedaardige haard
- folliculaire kenmerken
- fibreus kapsel
- puntmutaties TSH receptor
>hoge TSH > hyperplasie schildklier > wordt adenoom bij meer mutaties
diagnose alleen na operatie vaststellen
- hoge T3/4 agv adenoom
papillair schildkliercarcinoom
- 75% schildkliercarcinomen
- beste prognose
- lymfogeen en locoregionale metastasen, soms longen
- BRAF mutatie; slechtere prognose
- kan hemithyreoidie als unilateraal en <1cm (anders ook gehele)
folliculair schildkliercarcinoom
- 16% schildkliercarcinomen
- hematogeen metastasen naar longen en botten
- thyreoidectomie (altijd totaal)
- lymfeklieren verwijderen bij metastasen
- I-131 bij achtergebleven tumorweefsel
Hurthle cell is agressieve vorm; niet gevoelig voor jodium therapie
ablatietherapie
jodium arm dieet > injectie recombinant humaan TSH > stimulatie T3/4 aanmaak > hebben ze jodium voor nodig > I-131 therapie vernietigt deze cellen
thyreoglobuline marker voor recidieven
total body scintigrafie mogelijk; metastasen opsporen
postoperatief en voorafgaand ablatie 4-6 wkn geen levothyroxine suppletie
suppressietherapie
hoog risico pt
TSH onderdrukking waardoor groeifactor voor papillair/folliculair carcinoom niet kan groeien
bijwerkingen
- hyperthyreoidie (AP, decompensatio cordis, osteoporose)
- levenslang om recidief voorkomen
medullair schildkliercarcinoom
- zeldzaam, 3-10% vd schildkliercarcinomen
- c cellen; calcitonine
- metastase lymfogeen en hematogeen
sporadische vorm (75%)
- novo mutaties of somatische
erfelijk (25%)
- MEN2a en MEN2b
- autosomaal dominant
- gain of function in RET
diagnose:
- calcitonine tumormarker
- echogeleide cytologische punctie
uitsluiten feochromocytoom:
10-60% men2a krijgt dit en 50% men2b
- door productie (nor)adrenaline ontstaat hartstilstand bij narcose
> lab naar (nor)adrenaline
behandeling
- chirurgie
totale thyreoidectomie en centrale compartiment dissectie
levenslang calcitonine checken
anaplastisch schildkliercarcinoom
- plotseling snelle groei
- grote knobbel > mechanische problemen en stembandparalyse
- p53 mutaties vaak
slecht diff en geen jodium opname > 6-36 mnd overlevingsduur
debulking om luchtpijp open te houden maar resistent tegen alle vormen; palliatief
