Inleiding hoofd-hals oncologie Flashcards
kanker doodsoorzaak nr 1
vergrijzing en bevolkingsgroei
hart/vaatziekten nemen af door gezondere leefstijl en preventie
roken + alcohol
14x grotere kans ontwikkelen hoofdhalstumor
Synchrone vs metachrone primaire tumoren
2-7% kans per jaar op nieuwe tumor na genezing 1e tumor = doodsoorzaak nr 2 bij deze pt
synchroon: diagnose gelijktijdig of < 6 mnd na indextumor
metachroon: diagnose > 6 mnd na indextumor
p53 mutatie:
- zelfde = recidief of second field tumor
- anders = secundaire primaire tumor
Symptomen hoofdhalstumoren
VAAG!
Heesheid
Veranderde stem/hete aardappelspraak
Oorpijn (eenzijdig)
Eenzijdig gehoorsverlies
Pijnloze zwelling in de hals
Gestuwde speekselklier (glandula submandibularis)
Slikklachten
Afvallen
Gevoel dat er iets in de keel zit
Verslikken
Verstopte neus
Bloedneuzen
Slecht passende prothese
Dyspnoe/stridor (laat symptoom)
Heesheid
>3 wkn = doorsturen!!
- afwijking stemband: sluiten niet meer goed aan
- zenuw aangetast: banden bewegen niet goed
zenuwschade iatrogeen of door long/schildklier tumor (n.laryngeus recurrens)
Eenzijdige oorpijn/doofheid;
eenzijdige oorpijn:
mondholte - via n.V (trigeminus)
oropharynx - via n.IX (glossofaryngeus)
laryngopharynx - via n.X (vagus)
eenzijdige doofheid:
> brughoektumor; vanuit oorzenuw
> nasopharynx tumor; sluit buis Eustachius af -> otitis media met effusie
referred otalgie door centrale convergentie in dit gebied van de hersenen; weet niet waar pijn vandaan komt
Behandeling
- chirurgie (marge 1cm zodat vrije marge 5mm)
- postoperatief histopathologie
- nabehandeling bij risico recidief;
> naresectie
> postoperatief RT
> postoperatief chemoradiatie
postoperatief RT
verkleint kans recidief met factor 3
op de geopereerde tumorregio:
bij > 3 intermediaire risicofactoren:
- pT3, pT4
- krappe resectiemarge (1-5 mm)
- perineurale groei
- vaso-invasieve groei
- sprieterige groei
op hals:
- bij >2 tumorpositieve lymfeklieren
- electief/voorzorg op contralaterale hals als risico >15-20% is
postoperatief chemoradiatie
bij hoog risico pt: <70 jaar, geen contra-indicatie voor cisplatinum:
- irradicale resectie (marge <1mm)
- lymfekliermetastasen met kapseldoorbraak (extranodale groei)
Primaire (chemo)radiotherapie
- mondholte
- oropharynx
- larynx
- hypopharynx
- nasopharynx
Mondholte: alleen wanneer functioneel irresectabel, eigenlijk altijd chirurgie eerste keus
Oropharynx: meestal 1e keus
Larynx: van niet te laseren T1a t/m T3 (beperkt T4)
Hypopharynx: T1 t/m T3 (beperkt T4)
Nasopharynx: geen chirurgie
Variërend van 25 fracties (T1 larynx) tot 35 fracties, soms 2 bestralingen per dag (=acceleratie)
acute bijwerkingen RT
- mucositis
- smaakverlies
- dermatitis
- vermoeidheid
- heesheid
- droge mond
vanaf week 3 en duren 6-8 wkn na laatste RT
late effecten RT
- teleangiectasieen
- fibrose
- xerostomie; droge mond
- trismus
- osteoradionecrose
Zeldzaam: inductie van tumoren, mn bij radiotherapie < 40 jr, latentietijd
15-20 jaar, vaak sarcomen, meningiomen
RT palliatief
- bestrijden symptomen; pijn, benauwd, bloedverlies door tumor
- 1-16x, afhankelijk conditie
Diagnostiek
- locaal: oppervlakte, diepte
- regionaal: lymfeklieren
- afstand: long, lever, bot
anamnese:
- klachten
- risicofactoren (roken, drank, HPV16;oropharynx)
LO (narcose)
- inspectie mondholte, farynx, larynx
- palpatie hals
BO
- CT/MRI
- FDG-PET
- echogeleide cytologische puncties
- schildwachtklierprocedure
Biopsie histopathologisch onderzoek
TNM classificatie
T: grootte tumor
– T0, Tis, T1,T2, T3, T4a, T4b, Tx
(mbv MRI/PET-CT en flexibele scoop test beweeglijkheid stembanden)
N: regionale lymfekliermetastasen:
– N0, N1, N2a, N2b, N2c, N3
(mbv echogeleide punctie en SNP)
Metastasen op afstand:
– M0, M1
Groepering: Stadium I, II, III, IV
indicatie FDG-PET
- onbekende primaire tumor
- uitzaaiingen op afstand
- evaluatie na (chemo)RT
- verdenking terugkeer
pathologisch onderzoek
- histologie: biopt
> morfologie
> HPV/EBV
> moleculaire biologische bepalingen
> CPS - cytologie
> lymfekliermetastasen
behandeling
vroeg stadium
- chirurgie OF
- RT
vergevorderd stadium
- chirurgie en RT +/- chemo
- RT en chemo met ‘salvage’ chirurgie
bij keuze overwegen of chirurgie mogelijk is en of er voldoende functie gespaard kan blijven
gevolgen behandeling
- Stem / spraak
- Eten / slikken
- Smaak
- Droge mond
- Hals- , nek- en schouderklachten
- Uiterlijk
- Vermoeidheid
meest voorkomende hoofdhalstumoren
- farynx
- mondholte
- larynx
HPV16
risico plaveiselcelcarcinoom in orofarynx
roken
risico larynx
slechtere behandeling: complicaties, bijwerkingen en slechtere uitkomstri
verschillende scans BO
CT: infuus met jodium contrast - CI = slechte nierfunctie
MRI: zachte weefsels in beeld
FDG-PET/CT: radioactief glucose contrastmiddel, 6 uur vtv nuchter
- tumor/ontsteking is actief weefsel die dit middel opneemt
- afstandsmetastasen ook te zien
SNP
test metastasen in klier waar tumor als eerste op draineert
> schoon: alles laten zitten
> niet schoon: totale halsklierresectie of RT
metastasen naar lymfeklieren
level IB - tong, mondbodem en lip kk
level II - orofarynx, supraglottische farynx en hypofarynx
level V - nasopharynx
recidieven
lokale recidieven <2 jaar na behandeling 1e tumor
> 5 jaar vaak secundaire tumoren
flexibele en starre scoop
flexibel: slijmvliezen en beweeglijkheid stembanden onderzoeken
star: subtotoscopie (onder narcose) -> inspectie larynx, trachea, bronchus, pharynx, oesofagus en mondholte
electieve nekdissectie
risico 15-20%
2-3 aansluitende klierniveaus incl vet weg
gemodificeerde nekdissectie
bij preoperatief aangetoonde lymfekliermetastasen
level Ib-V verwijderen
sparen vena jugularis interna, n XI of sternocleodomastoideus
> andere 2 wel weggehaald
radicale nekdissectie
bij N3 en klier >6cm
level Ib-V weg + v jugularis interna, n XI en m sternocleodomastoideus allemaal weg
