Erytropoese Flashcards
O2 sensing en EPO
hoog O2 -> instabiel HIF -> EPO omlaag
laag O2 -> stabiel HIF -> EPO omhoog
hepcidine
Fe absorptie darm omlaag
Fe retentie macrofaag
-> minder ijzer beschikbaar
geremd door EPO en ERFE (erythroferrone)
transferrine
transporteert ijzer in plasma
- 2 ijzeratomen
- reversibel
- bacteriostatisch
regulatie ijzerbalans
hoog ijzer -> minder transferrine en meer ferritine (Fe concentratie daalt in cel)
laag ijzer -> meer transferrine en minder ferritine (Fe concentratie stijgt in cel)
Oorzaken van polycytemie
= te veel RBC, soms ook te veel bloedplaatjes en WBC
Primair: direct EPO gemedieerd
* Congenitaal
– EPO receptor mutaties
* Verworven
– Polycytemia vera
Secundair: indirect effect op EPO
Congenitaal
– Defecte oxygen sensing
* VHL gen mutatie (Chuvash)
* PHD2 mutaties
* HIF2α mutaties
– Hb met hoge O2 affiniteit – DPG deficiëntie
Verworven
– EPO gemedieerd
* Centrale hypoxie
* Lokale hypoxie
* Pathol EPO productie
* Drug-geassocieerd
* Idiopatisch
remmen hepcidine
- anemie/hypoxie
- EPO stimulerende drugs
- chronische leverinsufficientie
- alcohol
- HCV infectie
- expanded erytropoese
stimulatie hepcidine
- nierinsufficientie/nierfalen (minder EPO + chronische inflammatie stimuleert hepcidine)
- bloed transfusies
- inflammatie; ijzerretentie macrofaag > gebruikt radicalen hiervan voor doden bacteriën
- stress/ziekte
oorzaken ijzerstapeling
hereditaire hemochromatose
> HFE mutatie 85%
(bij mutatie kan hepcidine niet gestimuleerd worden)
primaire hemochromatose
- thalassemie of sikkelcelziekte (chronische hemolyse)
secundaire ijzerstapeling
> stoornissen ery rijping
> bloedtransfusies
overig
> metabool syndroom (obesitas, hypertensie, insuline resistentie)
> chronische leverziekten (hepatitis, alcohol, NASH)
primaire hemochromatose (HH)
- kenmerken
- klachten
- behandeling
- meest voorkomende recessieve ziekte Westen
- mutatie HFE gen = klassiek (C282Y)
- tussen 40-60 jaar
- Fe verzadiging >0.45; behandelen!
- CRP <10
- normaal Hb
klachten
> gewrichten
> lever
> endocrien
> huid
> hart en bloedvaten
> infecties
>algemene klachten
behandeling
- aderlatingen
- dieetadvies
- maagzuurremmers PPIs
Trias van Brissot - Ijzerstapeling
- onverklaarde chronische moeheid
- gewrichtsklachten (MCP)
- onverklaarde verhoging levertesten
ziekten oxidatieve stress
- ijzerstapeling
- ontstekingen/RA
- ARDS
- atherosclerose
- COPD
- alzheimer
- hypertensie
- diabetes
- obesitas
inhoud RBC
- Hb; 4 eiwitketens (alpha en delta globineketens), 97% HbA1
- Ijzermolecuul; hieraan bindt O2
- Heemgroep; rode kleur
Ijzer bindt aan heemgroep; zorgt voor bescherming lichaam tegen vrij ijzer
Hypoxie
-> O2 sensoren in carotiden merken dat -> ademcentrum signaal om sneller te ademen + hartslag omhoog
-> aantal rode bloedcellen omhoog; door EPO (gemaakt in nier)
Hb tight/relaxed
lagere pH/zuur milieu, hypoxie, hoge temp –> O2 afgifte (Hb wordt tight)
hogere pH/basisch, lage temp –> O2 vast houden (Hb relaxed)
hepcidine
tegenhanger is erytroferrone
Macrofaag bevat ferroportine (ijzerpoortje); hierop zit receptorplaat voor hepcidine; bij binding kan ijzer niet richting bloedplasma gaan.
> onder stress of ziekte gaat hepcidine omhoog waardoor ijzer de macrofagen niet kan verlaten vaak anemie terwijl er wel ijzer aanwezig is maar lichaam kan hier niks mee doen
IJzer kan opgeslagen worden in ferritine in darmcel/enterocyt als er teveel opgenomen is in darmen, kan ook weer via ferroportine naar plasma gaan wanneer het nodig is (weer oiv hepcidine)
