Introductie hematologische maligniteiten Flashcards
Belangrijkste hematologische maligniteiten
Acute leukemie (>20% blasten)
> myeloid (AML)
> lymfatisch (ALL)
> undifferentiated (AUL); nog eerder in ontwikkeling ontspoord
Myelodysplasia (MDS); diagnose op beenmerg uitstrijk
Myeloproliferatieve neoplasmata (MPN)
> chronische myeoloide leukemie (CML)
> essentiele trombocytose (ET)
> polycythemia vera (PV)
> myelofibrose (MF)
Lymfatische maligniteiten
> Hodgkin lymfoom
> Non-Hodgkin lymfoom inclusief CLL
> MM, Waldenstrom
Diagnostiek hematologische maligniteit
- bloed: cel telling (kwantitatief) en morfologie (kwalitatief)
- beenmergonderzoek: cristabiopt, crista aspiraat of sternumaspiraat
- biopt - flowcytometrie (eiwitten celmembraan/intracellulair, markers)
- cytogenetische afwijkingen
- moleculaire diagnostiek
Acute leukemie: ALL/AML
proliferatie van blasten met uitrijpingsstop: ophoping van blastaire (ongedifferentieerde) cellen
- >20% blasten in beenmerg
- Verdringing normale beenmerg door micro-environment; anemie, neutropenie, trombocytopenie
- Indeling obv morfolofie/flocytometrie
> lymfatisch (ALL) (b/t-cel), myeloid (AML) of ongediff (AUL)
- Indeling obv mutaties, risicoclassificatie
- Aberrante fenotypes: combinaties van myeloide en lymfatische markers; bepaling minimale restziekte (MRD)
MDS - dysplasie
gestoorde differentiatie (abnormale vormen) en verhoogde apoptose in beenmerg; cytopenie in bloed
- Abnormale en ineffectieve uitrijping
- Meestal toegenomen cellulariteit in beenmerg en verhoogde apoptose
- Dysplasie en cytopenie in bloed in 1 of meer cellijnen (anemie, trombopenie, neutropenie)
- Myeloblasten in beenmerg (<20%; anders AML)
- Kan in AML overgaan (wanneer het >20% blasten bereikt)
MPN - activatie receptor/signaal route
verhoogde aanmaak met normale differentiatie (functie)
- CML, PV, ET, MF
- Mutaties in cytokine receptor (MPL, GSCF-R) of signaalroutes (JAK2, STAT5, BCR-ABL)
- CML vroeger herkend door Ph chromosoom (cytogenetica t(9;22))
- PV, ET en MF pas na vinden mutaties als maligniteiten beschouwd, klinisch vaak ook “benigne” verloop
Polycythemia vera
- Meest JAK2 mutatie (96%)
- Kwantitatieve stoornis; te veel aan bloedcelproductie; erythrocytose
maar ook trombo- en leukocytose - Arteriële en veneuze trombose
- Vaak ernstige constitutionele symptomen
Essentiële trombocytose
- JAK2, CALR of MPL mutaties
- Te veel bloedplaatjes; arteriële trombocytose en veneuze trombose
- Vaak ernstige constitutionele symptomen
Myelofibrose
- Hematopoetische stamcelziekte waarbij fibrosering van beenmerg
- Megakaryocytaire cytokine productie (groei milt en frequent constitutionele syptomen)
- Extramedullaire hematopoiese
Chronisch myeloide leukemie
- Specifieke translocatie (BCR-ABL)
- Groeivoordeel met relatief meer myelopoese
- Splenomegalie en jonge vormen in bloed
- Hoge mate van genetische instabiliteit; frequent overgang in lymfatische of myeloide blastencrisis (acute leukemie)
Soorten lymfatische maligniteiten
Hodgkin
NHL (incl CLL)
MM
Waldenstrom
Hodgkin
-RS-cellen + reactieve lymfocyten
-Veel cytokine productie (B-symptomen)
-Transformatie RS cel door EBV virus en specifieke gen mutaties (PD-1L)
NHL
-Lymfocyten proliferatie in klieren (nodaal) of in weefsels (extranodaal)
-Kan in alle organen voorkomen
-Spectrum van indolent (laaggradig, weinig agressief, rijpere lymfocyten) tot zeer agressief groeiend, hooggradig, blastair (onrijpe lymfocyten)
-Gestoorde apoptose (oa BLC2, MCL1) en proliferatie (Myc, NFkB route)
CLL
-NHL, deling en groei van maligne lymfocyten in lymfefollikels en beenmerg
-Gestoorde apoptose en proliferatie
-In principe type indolent NHL, maar rijpe lymfatische cellen hopen op in bloed waardoor naamgeving leukemie
immuuntherapie lymfomen
rituximab tegen CD20
immuuntherapie myelomen
daratumumab tegen CD38
