Objawy, Choroby przełyku i żołądka Flashcards
stopnie odwodnienia w zależności od % ubytku m.c.
< 3% - bez cech odwodnienia
3 - 5 % - odwodnienie łagodne
5 - 9 % - umiarkowane/średniego stopnia
≥ 9 % - ciężkie odwodnienie
Doustne płyny nawadniające w biegunce - dawkowanie
rehydratacja - 3 - 4 h
bez cech odwodnienia 20 ml/kg
odwodnienie łagodne 40 ml/kg
odwodnienie średniego stopnia 70 ml/kg
+ 5 ml/kg po każdym biegunkowym stolcu/wymiotach
ciężkie odwodnienie - postępowanie
ubytek m.c. ≥ 9% lub objawy wstrząsu
natychmiastowa hospitalizacja
krystaloidy i.v. (roztwór Ringera/0,9% NaCl 20-40 ml/kg/h do ustabilizowania stanu pacjenta)
definicja biegunki
oddawanie stolca:
- o zmienionej konsystencji (płynne, półpłynne)
- ≥ 3x/dobę/
- > 200 ml/dobę
Zaburzenia elektrolitowe:
- Spadek K+, Cl-
- Kwasica metaboliczna
- Wzrost/spadek Na+
biegunka ostra - czas trwania
≤ 14 dni
biegunka przewlekła - czas trwania
≥ 30 dni
biegunka trwająca 14 - 30 dni
przetrwała
Ból brzucha
Receptorowy:
- Somatyczny - receptory bólowe otrzewnej ŚCIENNEJ i ściany brzucha, typowo dla perforacji PP (nasila się przy ruchu)
- Trzewny - receptory bólowe narządów jamy brzusznej i otrzewnej TRZEWNEJ (nasila się w spoczynku)
Biegunka ostra - opis
Najczęściej przez ZAKAŻENIE lub ZATRUCIE (90%)
Do 14 dni
Najczęstsza biegunka podróżnych - E.coli ETEC (chyba)
Biegunka przewlekła - opis
Trwa powyżej 4 tygodni
Przyczyny (90%):
- Nieswoiste zapalenia jelit
- Rak okrężnicy
- IBS
Biegunka - typy (patomechanizm)
- Osmotyczna
- Sekrecyjna
- Tłuszczowa
- Zapalna
- Rzekoma
Biegunka osmotyczna - patomechanizm
- upośledzenie wchłaniania/uszkodzenie transportu w nabłonku
- przyspieszony pasaż (motoryka)
Substancje osmotycznie czynne ZOSTAJĄ W PP i ściągają wodę
Ścisła dieta POMOŻE
Mało Na w stolcu, duża luka osmotyczna
Biegunka sekrecyjna - patomechanizm
Zwiększenie wydzielania elektrolitów i wody:
- enterotoksyny
- mediatory reakcji zapalnej
- hormony - VIP, gastryna, motylina)
Elektrolity i woda są nadmiernie WYDZIELANE do PP
Ścisła dieta NIE POMOŻE
Dużo Na w stolcu, mała luka osmotyczna
Biegunka tłuszczowa - patomechanizm
Powody:
- Zaburzenia trawienia - TRZUSTKA!, zaburzenia rozrostu bakteryjnego, cholestatyczne choroby wątroby
- Zaburzenia wchłaniania - celiakia, giardioza
Stolce są tłuste, połyskliwe, mają gnilny zapach, trudno je spłukać w muszli
Biegunka zapalna - patomechanizm
Jest KREW w stolcu, jest duża liczba LEUKOCYTÓW, jest często + wynik na LAKTOFERRYNĘ w stolcu
Często objawy reakcji zapalnej:
- Gorączka
- Wzrost CRP
Może być eozynofilia (bieg. alergiczna)
Biegunka rzekoma - patomechanizm
- Częste oddawanie małych ilości płynnego stolca (jest ciężkie zaparcie i płyn “idzie bokiem”)
- Nietrzymanie stolca (tego “płynnego”, bo tak to zaparcie)
Często przez zmiany organiczne, w tym NOWOTWORY!
Odwodnienie łagodne
- Ubytek 3-5% masy ciała
- Wzmożone pragnienie (NIE u starszych!)
- Podsychające błony śluzowe
Odwodnienie umiarkowane/średniego stopnia
- Ubytek 5-9% masy ciała
- Wyraźnie wzmożone pragnienie
- Suche błony śluzowe jamy ustnej
- Podkrążone OCZY
- Skąpomocz
- Hipotensja ortostatyczna
- CRT >1.5-2s (NAJCZULSZY OBJAW!)
- Fałd skórny powoli się rozprostowuje
Odwodnienie ciężkie
- Ubytek >9%
To co wyżej + OBJAWY WSTRZĄSU HIPOWOLEMICZNEGO
Ciężkie odwodnienie - postępowanie
- Natychmiastowa hospitalizacja
2. Wlew krystaloidów i.v. (20-40ml/kg) - płyn Ringera, 0.9% NaCl
Zaparcie - definicja
<=2 wypróżnień/tydzień
lub
Stolce twarde, oddawane z wysiłkiem, z uczuciem niepełnego wypróżnienia
Ciężkie zaparcie - <=2 wypróżnień/MIESIĄC!
Zaparcie - przyczyny
- Idiopatyczne (czynnościowe!)
- IBS
- Leki (opioidy, NLPZ)
- Ciąża
- Choroby okrężnicy
- Choroby odbytu i odbytnicy
- Choroby układu nerwowego
- Choroby miednicy mniejszej
- Choroby endokrynologiczne, metaboliczne (hiperCa, hipoK!)
- Choroby psychiczne
- Choroby tkanki łącznej
Zaparcie - rozpoznanie
Badania:
- Fizykalne, per rectum, wlew kontrastowy
- Kolonoskopia
- Badania laboratoryjne - morfologia, glukoza, Ca, TSH)
Inne:
- Manometria odbytu
- Test Hintona (kapsułka z markerami ukazującymi się na rtg)
Dysfagia - definicja
Są to:
- Zaburzenia połykania
- Trudności w formowaniu kęsa pokarmowego
- Uczucie nieprawidłowego przechodzenia kęsa przez przełyk
Dysfagia - rodzaje
- Przedprzełykowa - trudności z rozpoczęciem ruchów połykowych
- Przełykowa - trudności w przechodzeniu kęsa przez przełyk
- Czynnościowo - wykluczono istotne przyczyny organiczne i związek z kwaśnym refluksem Ż-P
Połykanie - co to?
Akt 3-fazowy, w którym bierze udział:
- Jama ustna
- Gardło
- Przełyk
Faza ustna - charakter DOWOLNY
Faza gardłowa i faza przełykowa - charakter ODRUCHOWY:
Drażnienie receptorów w jamie ustnej -> nerwy V, IX, X -> ośrodek połykania w tworze siatkowatym pnia
Dysfagia PRZEDprzełykowa - przyczyny
- Zmiany strukturalne:
- zapalenie
- nowotwór
- ucisk z zewnątrz
- ciało obce
- ciężkie zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa - Zaburzenia nerwowo-mięśniowe:
- choroby NACZYŃ MÓZGOWYCH (udary etc.)
- GUZY MÓZGU, z. opuszkowy, rzekomoopuszkowy
- zmiany POURAZOWE
Dysfagia przełykowa - przyczyny
- Zwężenie przełyku (szerokość światła ok. 12mm):
- często RAK PRZEŁYKU i WPUSTU
- powikłania GERD
- uchyłki (Zenkera!)
- po radioterapii w okolicy
- pierścień Schatzkiego (włóknisty pierścień w przełyku, przy połączeniu żoł-przeł -> może być bezobjawowy)
- odleżyny po długo utrzymywanej sondzie - Zaburzenia motoryki
- achalazja
- twardzina
- cukrzyca
- leki (azotany!, ARB, estrogeny)
- ch. Chagasa - Ucisk z zewnątrz na przełyk:
- wada zastawki mitralnej serca
- wole zamostkowe
- guzy śródpiersia
- przepukliny okołoprzełykowe
Dysfagia - objawy
- Uczucie zalegania kęsa za mostkiem
- Niemożność formowania kęsa pokarmowego
- Upośledenie ruchów połykowych
Może towarzyszyć ODYNOFAGIA
Odynogagia - co to?
To ból przy przełykaniu
Dysfagia - rozpoznanie
Podstawowe:
- Badanie podmiotowe i przedmiotowe
- Endoskopia z pobraniem wycinków
- RTG z kontrastem
Uzupełniające:
- Manometria przełyku
- pH-metria przełyku (do rozpoznania dysfagii czynnościowej, niezbędna do wykluczenia GERD)
Krwawienie z PP - jak często skąd?
80% hospitalizacji - z GOPP
20% hospitalizacji - z DOPP
Z GOPP 60% pacjentów:
- Wrzód żołądka/XII-cy
- Ostra gastropatia krwotoczna (nadżerkowa)
- Żylaki przełyku i żołądka
Krwawienie z PP - co to?
Wynaczynienie krwi do światla PP
GOPP - powyżej więzadła Treitza (w. wieszadłowego dwunastnicy)
DOPP - poniżej więzadła Treitza
Krwawienie z PP - rodzaje
- Ostre - utrata krwi >500ml/dzień
- Przewlekłe - utrata krwi około 50ml/dzień
- Utajone - dodatni wynik badania na krew utajoną w kale, może być bez objawów klinicznych krwawienia, może być niedokrwistość z niedoboru żelaza
Krwawienie z PP - cczynniki ryzyka krwawienia z wrzodu trawiennego i wystąpienia gastropatii krwotocznej
- Wiek >50 lat
- Wcześniejszy krwotok z wrzodu
- Zakażenie H. pylori
- Przyjmowanie NLPZ/antykoagulantów
Krwawienie z PP - przyczyny JAWNEGO krwawienia z GOPP
- Wrzód XII (częściej!!!) lub żołądka (50-75%)
- Gastropatia krwotoczna (10-20%)
- Żylaki przełyku oraz wpustu (ok. 10%, najczęściej w marskości wątroby)
- Owrzodzenia dalszej części przełyku (w GERD)
- Zespół Mallory-Weissa (linijne pęknięcia w obrębie wpustu, alkoholicy, następstwo gwałtownych wymiotów)
Krwawienie z PP - przyczyny JAWNEGO krwawienia z DOPP
- Guzki krwawnicze (HEMOROIDY!)
- NLPZ, preparaty K+ p.o.
- Infekcyjne zapalenia jelit
- Polipy i krwawienie po polipektomii
Krwawienie z PP - przyczyny JAWNEGO krwawienia z DOPP u STARSZYCH (>50 lat)
- Uchyłki - najczęściej!
- Niedokrwienie jelit
- Rak jelita grubego
Krwawienie z PP - przyczyny JAWNEGO krwawienia z DOPP u 40-50 lat
- Infekcyjne zapalenie JG
2, Nieswoiste zapalenia jelit - Choroby odbytu i odbytnicy
Krwawienie z GOPP - objawy
- Krwiste lub FUSOWATE wymioty
- SMOLISTY stolec
- Stolec z krwią (rzadziej, jeśli masywne krwawienie)
Mogą wystąpić OBJAWY HIPOWOLEMII - do wstrząsu włącznie!
Krwawienie z DOPP - objawy
- Stolec z domieszką krwi
2. Smoliste stolce (rzadko, około 10%, ale też się zdarza)
Krwawienie z PP - rozpoznanie
- Badanie, też per rectum
- Morfologia krwi
- Krew utajona w kale
ENDOSKOPIA - gastroskopia to podstawa w GOPP!
Krwawienie z PP - Skala Forresta
To klasyfikacja nasilenia krwawienia z wrzodu
I - aktywne krwawienie, ryzyko nawrotu 55%:
Ia - czynne krwawienie tętnicze
Ib - czynne krwawienie sączące
II - znamiona przebytego krwawienia, ryzyko nawrotu <43%:
IIa - widoczne NIEkrwawiące naczynie
IIb - skrzep w dnie owrzodzenia
IIc - obraz owrzodzenia z wybroczynami w dnie
III - brak znamion krwawienia, ryzyko nawrotu <5%:
Białe dno owrzodzenia
Choroby przełyku - wymień
- Zaburzenia motoryki przełyku:
- achalazja (ptasi dziób!)
- rozlany skurcz (korkociąg!)
- bolesne skurcze przełyku - Choroba refluksowa przełyku (GERD)
- Rak przełyku
- Uchyłki przełyku
- Grzybica przełyku
- Zespół Plummer-Vinsona
- Eozynofilowe zapalenie przełyku
Przełyk - anatomia, dane
Długość - ok. 23-25cm
Odległość od siekaczy do żołądka - ok. 40cm
Ciśnienie w LES - ok. 10-30mmHg
Zaburzenia motoryki przełyku - klasyfikacja Chicago (manometria wysokiej rozdzielczości)
- Niepełna relaksacja LES (achalazja, utrudnienie pasażu przy połączeniu przeł-żoł)
- Istotne zaburzenia motoryki (brak kurczliwości, skurcz dalszej cz. przełyku, przełyk nadmiernie kurczliwy)
- Łagodne zaburzenia motoryki (nieefektywna motoryka lub perystaltyka odcinkowa)
- Prawidłowa persytaltyka przełyku
Achalazja - definicja
Upośledzenie ROZKURCZU LES oraz brak pierwotnej fali perystaltycznej TRZONU przełyku
Jest to NAJCZĘSTSZE ZABURZENIE MOTORYCZNE PRZEŁYKU (>70%)
Występuje w 30-60r.ż.
Po 15-25 latach 30x wzrasta ryzyko rozwoju RAKA PŁASKONABŁONKOWEGO przełyku
Achalazja - zwiększa ryzyko rozwoju jakiego raka po 15-25 latach?
PŁASKONABŁONKOWEGO (30x!)
Achalazja - patogeneza
- Zwyrodnienie komórek zwojowych Auerbacha (odpowiadają za relaksację LES)
- Zaleganie pokarmu, poszerzenie przełyku, zapalenie błony śluzowej
Tworzy się:
- Zwężenie
- Poszerzenie nad zwężeniem
- Ścieńczenie ściany przełyku
Achalazja - objawy
- Dysfagia (trudność w połykaniu)
- Zarzucanie treści pokarmowej do ust (ZACHŁYSTOWE ZAPALENIE PŁUC!)
- Ból w KLP
- Zgaga
- Przewlekły KASZEL
- Spadek masy ciała -> niedożywienie
- Krztuszenie się
Achalazja - rozpoznanie
- Wywiad i badanie
- RTG z kontrastem
- obraz PTASIEGO DZIOBA - Endoskopia - niezbędna do diagnostyki różnicowej:
- trzeba WYKLUCZYĆ RAKA PRZEŁYKU
- sprawdzić czy jest przepuklina rozworu przełykowego -> wpływa na leczenie operacyjne - Manometria przełyku - ciśnienie LES >45mmHg (N:15-30mmHg)
- stwierdzenie wzrostu c. spoczynkowego LES NIE jest warunkiem do rozpoznania
Achalazja - leczenie
Ogólne i farmakologiczne:
- Dieta rozdrobnione, unikanie pośpiechu, dobre przeżuwanie
- Spanie z uniesionym wezgłoweim
- Leki zmniejszające napięcie LES:
- azotany (diazotan izosorbidu)
- ARB (nifedypina)
Zabiegowe:
- Leczenie endoskopowe:
- mechaniczne rozszerzenie LES (skuteczność 80%)
- iniekcja toksyny botulinowej (hamuje uwalnianie ACh, zmniejsza skurcz LES) - Leczenie operacyjne - przy dużych zwężeniach, u pacjentów <30r.ż.:
- KARDIOMIOTOMIA (podłużne nacięcie mięśni przełyku i wpustu, powikłania - refluks)
Rozlany skurcz przełyku - definicja
Występują SILNE, NIESKOORDYNOWANE skurcze mięśniówki przełyku, równocześnie na różnych poziomach (brak propulsywności)
Głównie u K po 40 rż.
Rozlany skurcz przełyku - objawy
- Ból zamostkowy (z pierwszymi kęsami pokarmu)
- Dysfagia
- Niedozywienie - tylko w ciężkich przypadkach
Rozlany skurcz przełyku - rozpoznanie
- Wywiad i badanie
- RTG z kontrastem - obraz KORKOCIĄGU
- Endoskopia - ZAWSZE, aby wykluczyć zmiany organiczne
- Manometria przełyku
Rozlany skurcz przełyku - leczenie
Farmakologiczne jak w ACHALAZJI:
- ARB (nifedypina)
- azotany (diazotan izosorbidu)
Często chorzy wymagają IPP
Bolesne skurcze przełyku - całość
To skurcze DALSZEJ cz. przełyku, średnie ciśnienie perystaltyczne tej okolicy >180mmHg
Objawy:
- Ból w KLP
- Dysfagia
Badania:
- MANOMETRIA przełyku
- Inne zwykle prawidłowe, ale endoskopia w celu wykluczenia zmian organicznych
Leczenie - jak rozlany skurcz przełyku:
- ARB (nifedypina)
- azotany (diazotan izosorbidu)
- Często chorzy wymagają IPP
Choroba refluksowa przełyku (GERD) - definicja
Występowanie typowych dolegliwości/uszkodzenie bł. śluzowej przełyku przez patologiczne zarzucanie treści żołądkowej do przełyku przez zaburzenia funkcji LES
Wraz z połkniętym wcześniej pokarmem do przełyku wraca też HCl i enzymy trawienne, powodując pieczenie, czyli
ZGAGĘ
GERD - czynniki ryzyka
- Zaburzenie czynności LES, opróżniania żołądka
- Podeszły wiek
- Otyłość
- Palenie
Może się rozwinąć w chorobach:
- twardzina
- cukrzyca
- polineuropatia alkoholowa
Ciąża i antykoncepcja!!!
Leki - duuuuużo
Czy H. pylori wpływa na częstość GERD?
NIE - H. pylori nie ma wpływu na częstość GERD
GERD - objawy
- Zgaga, puste odbijania, cofanie się treści (zwłaszcza przy leżeniu, po obfitym posiłku)
- CHRYPKA PORANNA (bo drażnienie strun głosowych w nocy)
- Poranny SUCHY KASZEL
- Ból w KLP (50% NIESERCOWYCH bóli zamostkowych!)
Co jest najczęstszą przyczyną NIESERCOWEGO bólu zamostkowego?
GERD (50%!)
GERD - objawy alarmowe (wskazania do pilnej gastroskopii)
- Dysfagia
- Odynofagia
- Spadek masy ciała
- Krwawienie
GERD - rozpoznanie
- Objawy kliiczne
- 24h pH-metria - ZŁOTY STANDARD DIAGNOSTYCZNY (ocenia też czy jest kwaśny czy nie)
- Endoskopia z wycinkami - NIE jest konieczna do rozpoznania, ale wskazana u 40+ i w przypadku objawów alarmowych;
To METODA Z WYBORU do rozpoznania powikłań! - Rtg z kontrastem - rzadko, raczej się nie przydaje