Choroba niedokrwienna serca Flashcards
Choroba niedokrwienna serca (ChNS) - definicja
Obejmuje wszystkie stany niedokrwienia mięśnia sercowego BEZ WZGLĘDU NA PATOMECHANIZM
Choroba wieńcowa (ChW) - definicja
Obejmuje stany niedokrwienia mięśnia sercowego związane ZE ZMIANAMI W TĘTNICACH WIEŃCOWYCH
Choroba niedokrwienna serca (ChNS) - podział
- Stabilne zespoły wieńcowe (przewlekłe zespoł wieńcowe)
2. Ostre zespoły wieńcowe
Stabilne zespoły wieńcowe - wymień
- Dławica piersiowa stabilna
- Dławica mikronaczyniowa
- Dławica związana z mostkami mięśniowymi
- Dławica naczyniowoskurczowa (odmienna, Prinzmetala)
Ostre zespoły wieńcowe - podział:
I Na wyjściowe EKG:
- OZW bez uniesienia odcinka ST
- OZW z uniesieniem odcinka ST
II Na podstawie ewolucji obrazu EKG:
- Zawał serca bez załamka Q
- Zawał serca z załamkiem Q
III Na podstawie obrazu klinicznego, biochemicznych markerów uszkodzenia serca i EKG:
- Niestabilna dławica piersiowa (UA)
- Zawał serca bez uniesienia odcinka ST (NSTEMI)
- Zawał serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI)
- Zawał serca nieokreślony
- Nagły zgon sercowy
Zawał serca nieokreślony - co to?
Zmiany w EKG uniemożliwiają jednoznaczne rozpoznanie uniesienia ST:
LBBB
Rytm ze stymulatora
Zawał rozpoznano na podstawie kryteriów klinicznych i biochemicznych, ale EKG wykonano po >24h od początku objawów
Klasyfikacja kliniczna zawału serca
Typ 1 - samoistny zawał serca w wtniku niedokrwienia spowodowanego pierwotnym zespołem wieńcowym wskutek nadżerki, pęknięcia, rozwarstwienia blaszki; SPEŁNIA KRYTERIA OZW, do niego odnoszą się zalecenia postępowania w OZW
Typ 2 - zawał wtórny do niedokrwienia z powodu zwiększonego zapotrzebowania lub zmniejszonego dowozu tlenu; Najczęściej NSTEMI, częściej u starszych, GORSZE ROKOWANIE któtko- i długoterminowe!
Typ 3 - nagły zgon sercowy - zgon przez możliwością pobrania próbek lub w czaseie poprzedzającym uwolnnienie biochemicznych markerów do krwi
Typ 4a - zawał związany z PCI
Typ 4b - zawał spowodowany zakrzepem w stencie
Typ 4c - zawał związany z restenozą
Typ 5 - zawał związany z CABG
Uszkodzenie mięśnia sercowego wg IV uniwersalnej definicji zawału serca
To zwiększone stężenie troponin sercowych (cTn) we krwi z przynajmniej 1 wartością powyżej ggn na pozziomie 99 percentyla.
Uszkodzenie:
1. Ostre - dynamiczne zmiany cTn
2. Przewlekłe - wasrtości cTn stabilne (zmienność w kolejnych pomiarach <20%)
Istotą rozpoznania zawału jest wystąpienie ostrego uszkodzenia mięśnia sercowego i wykazanie jego niedokrwiennego podłoża
Co jest istotą rozpoznania zawału serca?
Istotą rozpoznania zawału jest wystąpienie ostrego uszkodzenia mięśnia sercowego i wykazanie jego niedokrwiennego podłoża
ChNS - przyczyny
- Najczęściej (98%!) to miażdżyca tętnic wieńcowych
- Inne:
- skurcz tętnicy wieńcowej
- zator tętnicy wieńcowej
- zapalenie tętnic wieńcowych
etc.
Przewlekły zespół wieńcowy - przyczyny
Najczęściej zwężenie NASIERDZIOWEJ TĘTNICY WIEŃCOWEJ przez BLASZKĘ MIAŻDŻYCOWĄ
Klasyfikacja zwężeń tętnic nasierdziowych
- Zwężenie NIEISTOTNE - zmniejszenie średnicy światła tętnicy o <50% i pola przekroju światła o <75%; Taka blaszka miażdżycowa może być przyczyną OZW, ale w stanie stabilnym nie powoduje dolegliwości
- Zwężenie ISTOTNE, SUBKRYTYCZNE - przepływ wieńcowy może się w małym zakresie dopasować do zapotrzebowania, ale przy dalszym wzroście obciążenia (wysiłek) występują OBJAWY DŁAWICOWE
- Zwężenie KRYTYCZNE - średnica światła zmniejszona o >80%, pole przekroju o >90%; objawy niedokrwienia MS także w SPOCZYNKU
OZW - przyczyny
Zaburzenie równowagi między zapotrzebowaniem MS na tlen i jego podażą, najczęściej przzez nagłe ograniczenie drożności t.w. przez zakrzep na uszkodzonej blaszcze miażdżycowej.
- UA - skutek uszkodzenia blaszki, zakrzep OGRANICZA przepływ, ale go nie blokuje
- STEMI - zakrzep całkowicie i ngale zamyka światło tętnicy, martwica już w ciągu 15-30 minut
- NSTEMI - często następstwo UA, obszar dotknięty niedokrwieniem ma zwykle dobrze rozwinięte KRĄŻENIE OBOCZNE lub jest mały (na końcu tętnicy)
Stabilne zespoły wieńcowe - definicja
Nawracające epizody NIEDOKRWIENIA miokardium, objawiające się bólami dławicowymi.
Typowo utożsamiane z:
1. Dławicą piersiową stabilną - spowodowaną miażdżycowym zwężeniem nasierdziowych naczyń wieńcowych
Inne:
- Dławica mikronaczyniowa
- Dławica związana z mostkami mięśniowymi
- Dławica naczynioskurczowa (odmienna, Prinzmetala)
Dławica piersiowa - definicja
To zespół kliniczny charakteryzujący się uczuciem BÓLU w KLP z powodu NIEDOKRWIENIA M.S., wywołanego zwykle WYSIŁKIEM FIZYCZNYM lub STRESEM (może też wystąpić samoistnie
oraz
NIEZWIĄZANEGO Z MARTWICĄ KARDIOMIOCYTÓW
Jest to wyraaz niedostatecznego dostarczania tlenu w stosunku do zapotrzebowania do serca
Przewlekły zespół wieńcowy - kiedy rozpoznać?
Rozpoznaje się, jeśli objawy dławicowe NIE NASILIŁY SIĘ PRZEZ OSTATNIE 2 MIESIĄCE
Dławica piersiowa stabilna - etiopatogeneza
Najczęstszą przyczyną jest ZWĘŻENIE NASIERDZIOWEJ TĘTNICY WIEŃCOWEJ przez BLASZKĘ MIAŻDŻYCOWĄ, co powoduje SPADEK REZERWY WIEŃCOWEJ
Stabilna - jeśli objawy nie uległy nasileniu w ciągu ostatnich 2 miesięcy
Dławica piersiowa stabilna - ból dławicowy
Ból w klatce piersiowej:
- Charakter UCISKU, DŁAWIENIA lub GNIECENIA
- Zwykle umiejscowiony ZAMOSTKOWO (może promieniować - szyja, żuchwa, nadbrzusze, lewe ramię)
- Jest wywołany przez WYSIŁEK FIZYCZNY, ustępuje w spoczynku
- Stres emocjonalny też może wywołać ból
- Nasilenie bólu często WIĘKSZE W GODZINACH PORANNYCH
- Zależy od pogody - sprzyja mu ZIMNE POWIETRZE, wietrzna pogoda
- Może być nasilony przez POSIŁEK
- Zwykle trwa kilka minut, nie zmienia się w zależności od pozycji ciała czy oddychania
- Ustępuje po przyjęciu NITROGLICERYNY S.L. zwykle w CIĄGU 1-3 minut
Jak szybko ustąpi ból dławicowy w stabilnej dławicy piersiowej po podaniu nitrogliceryny s.l.?
Zwykle w ciągu 1-3 minut!
Jeśli dopiero po 5-10 minutach - najpewniej NIE jest związany z niedokrwieniem M.S., przyczyną może być choroba przełyku itd.
“Równoważniki/maski” bólu dławicowego - wymień
- Duszność wysiłkowa (chorzy w podeszłym wieku, z cukrzycą)
- Zmęczenie
- Ból brzucha
- Nudności
Skala CCS - co to?
To skala nasilenia dławicy piersiowej
Pozwala MONITOROWAĆ PRZEBIEG CHOROBY
Stanowi PODSTAWĘ DECYZJI O SPOSOBIE LECZENIA
Dławica piersiowa - skala CCS - klasa I
Zwyczajna aktywność fizyczna NIE WYWOŁUJE DŁAWICY
Dławica tylko przy większym, dłuższym wysiłku fizycznym
Dławica piersiowa - skala CCS - klasa II
NIEWIELKIE ograniczenie aktywności
Dławica przy:
- szybkim chodzeniu po płaskim/wchodzeniu po schodach
- przy wchodzeniu pod górę
- przy chodzeniu po płaskim lub wchodzeniu po schodach: po posiłkach, gdy zimno, gdy wieje, gdy stres, gdy kilka h po przebudzeniu
PO PRZEJŚCIU >200m PO PŁASKIM
i
wchodzeniu po schodach na WIĘCEJ NIŻ JEDNO PIĘTRO w normalnym tempie i zwykłych warunkach
Dławica piersiowa - skala CCS - klasa III
ZNACZNE ograniczenie aktywności fizycznej
Dławica PO PRZEJŚCIU 100-200m PO PŁASKIM
lub
PRZY WCHODZENIU NA JEDNO PIĘTRO w normalnym tempie i zwykłych warunkach
Dławica piersiowa - skala CCS - klasa IV
JAKAKOLWIEK AKTYWNOŚĆ WYWOŁUJE DŁAWICĘ
MOŻE występować w SPOCZYNKU
Dławica piersiowa stabilna - badnia laboratoryjne
STANDARDOWO - Czynniki ryzyka miażdżycy/sprzyjające wystąpieniu dławicy:
- Profil lipidowy na czczo
- Glikemia na czczo i HbA1c
- Morfologia krwi
- Stężenie kreatyniny i eGFR
PRZY WSKAZANIACH:
- Troponiny sercowe (podejrzenie OZW)
- Hormony tarczycy
- Próby wątrobowe (ocena wątroby przy leczeniu statynami)
- Kinaza kreatynowa (podejrzenie uszkodzenia mięśni - statyny)
- BNP/NT-proBNP (podejrzenie niewydolności serca)
Dławica piersiowa stabilna - badania do rozpoznania
- Badania laboratoryjne
- EKG spoczynkowa
- Echo spoczynkowe
- Obrazowe próby obciążeniowe
- Koronarografia
Inne:
- Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa
- EKG holter
- Angio-TK
- PET, MR
Dławica piersiowa stabilna - EKG spoczynkowy
U większosci chorych bez zawału - OBAZ PRAWIDŁOWY
W czasie bólu dławicowego - u 50% obniżenie ST (cechy niedokrwienia)
W okresach bezbólowych - obniżenie ST - znaczny zasięg niedokrwienia
Dławica piersiowa stabilna - próbwa wysiłkowa EKG
NIE jest już zalecana jako badanie pierwszego wybory w rozpoznaniu ChW (Szczeklik)
WNL:
Podstawowe badanie, gdy prawdopodobieństwo stabilnej ChW wynosi 15-65%
Dławica piersiowa stabilna - ECHO spoczynkowe
Zaleccana u wszystkich chorych z PZW
U chorych, którzy nie przebyli zawału, zwykle BEZ NIEPRAWIDŁOWOŚCI
Ocena zaburze kurczliwości, czynności rozkurczowej i pomiar frakcji wyrzutowej LK (LVEF)
Może ujawnić inne choroby wywołujące ból dławicowy
Dławica piersiowa stabilna - koronarografia
Podstawowe badanie pozwalające ocenić ANATOMIĘ TĘTNIC WIEŃCOWYCH, rokowanie, możliwość leczenia inwazyjnego
Dławica piersiowa stabilna - obrazowe próby obciązeniowe
ECHO i Scynty-graficzna
Ujawniają ODCINKOWE ZABURZENIA KURCZLIWOŚCI (ECHO)
lub
UBYTKI PERFUZJI (próba scyntygraficzna)
Dławica piersiowa stabilna - TK
Pozwala ocenić anatomię naczyń wieńcowych i wskaźnik uwapnienia (calcium score)
Calcium score - wartość liczbowa informuje o ilości złogów, a nie o stopniu zwęzenia tętnic!
Dławica piersiowa stabilna - MR
NAJDOKŁADNIEJSZA TECHNIKA DO OCENY ŻYWOTNOŚCI MIĘŚNIA SERCOWEGO
Pozwala ocenić nieprawidłowości strukturalne i rozległość blizny pozawałowej
Wskazany gdy ECHO nie pozwala na dokładną ocenę (SUBOPTYMALNE OKNO WIEŃCOWE)
Dławica piersiowa stabilna - ocena wstępnego prawdopodobieństwa ChW przed badaniami (PTP)
PTP - pre test probability, ocena na podstawie
I Charakter bólu w KLP:
- Lokalizacja za mostkiem i charakterystyczne promieniowanie
- Wywołany przez wysiłek fizyczny lub stres
- Ustępuje w spoczynku lub po podjęzykowym przyjęciu azotanu
a) typowy - 3 kryteria
b) nietypowy - spełnia 2 kryteria
c) niecharakterystyczny - spełnia 1 kryterium
II Wiek i płeć chorego
Charakter bólu w KLP - 3 kryteria
Charakter bólu w KLP:
- Lokalizacja za mostkiem i charakterystyczne promieniowanie
- Wywołany przez wysiłek fizyczny lub stres
- Ustępuje w spoczynku lub po podjęzykowym przyjęciu azotanu
Ból:
a) typowy - 3 kryteria spełnione
b) nietypowy - spełnia 2 kryteria
c) niecharakterystyczny - spełnia 1 kryterium
Dławica piersiowa stabilna - dalsze postępowanie w zależności od PTP
PTP:
- Duże (>85%) - KORONAROGRAFIA
- Pośrednie (15-85%) - próba obciążeniowa
- Małe (<15%) - poszukuj innych przyczy dolegliwości
Dławica piersiowa stabilna - LECZENIE
- Kontrola czynników ryzyka miażdżycy
- palenie, NT, żywienie
- zwiększenie akt. fizycznej (BEZ przekraczania progu dławicy, 5 dni/tydzień, 30-60 minut dziennie) - Leczenie chorób mogących nasilać niedokrwienie (niedokrwistość, ch. tarczycy, arytmie)
- Coroczne szczepienie na grupę
- Leczenie FARMAKOLOGICZNE (zapobieganie incydentom sercowo-naczyniowym i śmierci, znoszące objawy)
- Leczenie INWAZYJNE (PCI, CABG)
Dławica piersiowa stabilna - leczenie farmakologiczne poprawiające rokowanie
- ASA lub klopidogrel - wszyscy chorzy DO KOŃCA ŻYCIA (jeśli ASA przeciwwskazane to stosuj klopidogel, jeśli objawy niepożądane z PP możesz dodać IPP)
- Statyny - zmniejszyć LDL <70mg/dl (1.8mmol/l), ewentualnie o >50%
- ACEI lub ARB - szczególnie u chorych z tow. cukrzycą, NT, niewydolnością serca
- Beta-bloker - u chorych PO ZAWALE, u chorych Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA
Dławica piersiowa stabilna - jakie leki poprawiają rokowanie?
- ASA/klopidogrel
- Statyny
- ACEI lub ARB
- B-bloker
Dławica piersiowa stabilna - leki do zmniejszania nasilenia objawów i/lub niedokrwienia
Leki I wyboru: 1. Krótko działający azotan 2. Beta-bloker i/lub 3. Bloker kanału wapniowego
Leki II wyboru:
1. Długo działający azotan
2. Iwabradyna
Inne (nikorandil, ranolazyna etc.)
Dławica piersiowa stabilna - leki I WYBORU do zmniejszania nasilenia objawów i/lub niedokrwienia -
krótko działający azotan
Doraźnie znosi dolegliwości, zapobiegawczo przez planowanym wysiłkiem
Jeśli po przyjęciu 1 dawki nitrogliceryny w ciągu 5 minut ból w KLP nie ustępuje - chory powinien WEZWAĆ POGOTOWIE
Przeciwwskazania waględne:
- kardiomiopatia przerotowa z zawężeniem drogi odpływu
- sildenafil
- ciężkie zwężenie zastawki aortalnej
Działania niepożądane
- ból głowy, zaczerwienienie twarzy
- odruchowy wzrost HR
- hipotonia ortostatyczna
Dławica piersiowa stabilna - leki I WYBORU do zmniejszania nasilenia objawów i/lub niedokrwienia -
BETA-BLOKER
Poprawia tolerancję wysiłku, zmniejsza natężenie i częstość bólu wieńcowego i zużycie doraźnie przyjmowanych azotanów
LEPIEJ TOLEROWANE NIŻ AZOTANY CZY CaBlokery
P-wskazania BEZWZGLĘDNE:
- OBJAWOWA bradykardia
- OBJAWOWA hipotensja
- Blok AV II lub III stopnia
- Z. chorego węzła
- ASTMA!!!!!!!
- Ciężka, niewyrównana NS
Dławica piersiowa stabilna - leki I WYBORU do zmniejszania nasilenia objawów i/lub niedokrwienia -
Bloker kanału wapniowego
Powodują ROZSZERZENIE TT. NASIERDZIOWYCH i tt. oporowych, ZWIĘKSZAJĄ PRZEPŁYW WIEŃCOWY
Zmniejszają zapotrzebowanie MS na tlen (mniejszy opór obwodowy)
Diltiazem, werapamil - zwalniają HR i zmniejszają kurczliwość, pochodne dihydropirydyny (amlodypina) tego nie robią
Dławica piersiowa stabilna - leki I WYBORU do zmniejszania nasilenia objawów i/lub niedokrwienia -
blokery kanały wapniowego - kiedy jaki?
I Diltiazem i werapamil
ZAMIAST Beta-blokerów, w razie p-wskazań/nietolerancji
II Pochodne dihydropirydyny (np. amlodypina) - w POŁĄCZENIU z B-blokerem, gdy leczenie nim samym nieskuteczne
Diltiazem i werapamil - działania niepożądane
- Bradykardia
- Blok AV
- Hipotensja
Pochodne dihydropirydyny (amlodypina) - działania niepożądane
- Zaczerwienienie twarzy
- Ból głowy
- Obrzęk stóp i dłoni
Dławica piersiowa stabilna - leki II WYBORU do zmniejszania nasilenia objawów i/lub niedokrwienia:
azotany DŁUGO działające
Diazotan i monoazotan izosorbidu
Nitrogliceryna w tbl. o przedłużonym uwalnianiu
W przypadku dawkowania 2x/dzień około 10h przerwy miedzy dawkami- unikanie rozwinięcia tolerancji na azotany
Dławica piersiowa stabilna - leki II WYBORU do zmniejszania nasilenia objawów i/lub niedokrwienia:
IWABRADYNA
Działą CHRONOTROPOWO UJEMNIE (selektywnie na węzeł zatokowy)
NIE wpływa na kurczliwość MS (NIE działa ino - ), przewodzenie AV, CTK
II wybór u chorych z p-wskazaniami/nietolerujących B-blokerów, w przypadku niedostatecznej kontroli przy BB - w skojarzeniu z nimi
Dławica piersiowa stabilna - zmniejszanie nasilenia objawów/niedokrwienia - leczenie inwazyjne - PCI
Za PCI przemawiają:
I Klinicznie:
1. Chorzy z dużym ryzykiem operacyjnym (ciężkie choroby, wiek, krótka przewidywana długość życia)
2. Niewielkie możliwości rehabilitacji po operacji
II Anatomiczne i techniczne:
- MVD z SYNTAX 0-22 pkt
- Duże prawdopodobieństwo niepełnej rewaskularyzacji za pomocą CABG z powodu złej jakości pomostów lub ich braku
- Cieżkie zniekształcenie KLP lub boczne skrzywienie kręgosłupa
- Następstwa napromieniania KLP
- Aorta porcelanowa
MVD - choroba wielonaczyniowa
SYNTAX - skala odzw. ocene anatomiczną ChW - wieńcej punktów to bardziej złożona postać
Dławica piersiowa stabilna - zmniejszanie nasilenia objawów/niedokrwienia - leczenie inwazyjne - CABG
Za CABG przemawiają:
I Kliniczne:
1. Cukrzyca
2. Upośledzona czynność LK (LVEF <=35%)
3. P-wskazana podwójna terapia p-płytkowa
4. Nawracająca rozlana restenoza w stentach
II Anatomiczne i techniczne:
- MVD z SYNTAX >=23 pkt
- Duże prawdopodobieństwo niepełnej rewaskularyzacji za pomocą PCI
- Bardzo zwapniałe zmiany z ograniczoną możliwością ich poszerzenia balonem
III Wskazania do innej jednoczasowej interwencji (wskazania do operacji serca/aorty)
Dławica piersiowa stabilna - strategia leczenia zachowawczego
Stosowanie przynajmniej 1 leku p-dławicowego oraz leków poprawiających rokowanie
Jeśli postępowanie I wyboru nie przynosi efektu - możesz dołączyć leki II wyboru lub zastąpić nimi dotychczasowe
W przypadku NIESKUTECZNOŚCI optymalnego lezcenia zachowawczego rozważ KORONAROGRAFIĘ z myślą o rewaskularyzacji
Dławica piersiowa stabilna - rokowanie
Umieralność roczna 1.2-3.8%
Ryzyko zgonu z przyczyn sercowych: 0.6-1.4%
Ryzyko zawału nieskończonego zgonem: 0.6-2.7%
Dławica naczynioskurczowa (odmienna, Prinzmetala) - definicja
Ból dłąwicowy wywołany przez SAMOISTNY SKURCZ TĘTNICY WIEŃCOWEJ
W typowej postaci charakteryzuje się PRZEJŚCIOWYM UNIESIENIEM ST zwykle NIEprowadzącym do zawału
Dławica naczynioskurczowa (odmienna, Prinzmetala) - obraz kliniczny
I Ból dławicowy -NIEsprowokowany - czasem długotrwały - Najczęściej między 24 a 6 w SPOCZYNKU Może się zjawiać po wysiłku
II Nasilenie objawów największe w ciągu 1 roku
III Dolegliwości nawracają, ale zawały są rzadkie
Dławica naczynioskurczowa (odmienna, Prinzmetala) - rozpoznanie
Występowanie NIEsprowokowanego bólu dławicowego z towarzyszącym UNIESIENIEM ST oraz SKURCZEM tt. wieńcowej w koronarografii
Dławica naczynioskurczowa (odmienna, Prinzmetala) - leczenie
I Zachowawcze
- Modyfikacja czynników ryzyka (palenie, kokaina…)
- ASA
- Bloker kanału wapniowego
B-Blokery są PRZECIWWSKAZANE
II Inwazyjne
Zazwyczaj NIESKUTECZNE, u 50% po zabiegu dolegliwości wracają
Czy dawać B-blokery w dławicy Prinzmetala?
NIE, bo są PRZECIWWSKAZANE
Mostki mięśniowe - co to?
Jest to pasmo mięśnia sercowego przebiegające NAD nasierdziową tt. wieńcową, powodujące ZWĘŻENIE ŚWIATŁA NACZYNIA W CZASIE SKURCZU MIĘŚNIA SERCOWEGO
Mostek mięśniowy występuje prawie wyłącznie nad gałęzią międzykomorową przednią LAD
Dławica związana z mostkami mięśniowymi - ogólnie
Objawy - ból dławicowy związany z wysiłkiem, przebieg choroby zwykle łagodny
Rozpoznanie - KORO
Leczenie - B-blokery, rzadziej blokery kanału wapniowego (werapamil, diltiazem)
azotany PRZECIWWSKAZANE
Dławica mikronaczyniowa - ogólnie
To dławica z anatomicznie prawidłowymi tt. wieńcowymi, podstawą choroby jest DEFEKT MIKROKRĄŻENIA WIEŃCOWEGO, który może być współodpowiedzialny za niedokrwienie
Dawniej - sercowy zespół X
Dławica mikronaczyniowa - definicja
Dławica z obniżeniem ST w EKG wysiłkowym, spoczynkowe EKG zwykle prawidłowe
Tętnice wieńcowe - prawidłowy obraz w KORO
BRAK mostków mięśniowych
Dławica mikronaczyniowa - rozpoznanie
Objawy:
Ból w KLP często nietypowy, może być bardzo silny!
Zwykle trwa >10 minut
Odpowiedź na nitroglicerynę s.l. jest SŁABA
Rozpoznanie:
Wykluczenie istotnej miażdżycy i innych choró
Dławica mikronaczyniowa - leczenie
U wszystkich chorych ( w szczekliku trochę inaczej):
- Kontrola czynników ryzyka
- ASA - do rozważenia
- Statyna - do rozważenia
Aby zniejszyć dolegliwości:
- BB
- CaB
- ACEI/ARB
- azotany
- techniki behawioralne
Dławica mikronaczyniowa - rokowanie
Na ogół dobre co do przeżycia
Wieloletnie dolegliwości POGARSZAJĄ komfort życia
OZW i zawał - definicja zawału serca (IV u.d.z.s ESC 2018)
Ostry zawał serca = ostre USZKODZENIE miokardium + ostre NIEDOKRWIENIE mięśnia sercowego
Uszkodzenie miokardium - wzrost cTn z przynajmniej 1 wartością powyżej 99 percentyla GGN
Ostre - gdy nastąpił wzrost i/lub spadek stężenia cTn
Przewlekłe - gdy troponiny są na stałym poziomie
OZW i zawał - cechy ostrego niedokrwienia
- Wystąpienie OBJAWÓW niedokrwienia MS
- NOWE niedokrwienne zmiany w EKG
- Pojawienie się PATOLOGICZNYCH Q w EKG
- NOWY ubytek żywotnego MS w badaniach obrazowych odpowiadający etiologii niedokrwiennej
- Wykrycie SKRZEPLINY w tętnicy wieńcowej podczas koro/sekcji (NIE w MI typu 2 i 3)
OZW i zawał - typy
Typ 1 - SAMOISTNY ZW w wyniku niedokrwienia spowodowanego PIERWOTNYM INCYDENTEM WIEŃCOWYM wskutek nadżerki, pęknięcia czy rozwartstiwnia blaszki miażdżycowej
Typ 2 - zawał związany z NIERÓWNOWAGĄ ZAPOTRZEBOWANIA i PODAŻY TLENU do MS, niezwiązany bezpośrednio z ostrym procesem miażdżycowo-zakrzepowym w tt. wieńcowej (skurcz tętnicy, niedokrwistość, hipotensja, arytmie)
Typ 3 - nagły zgon sercowy z objawami sugerującymi niedokrwienie zanim oznaczono cTn/stały się nieprawidłowe
Typ 4 - ZS związany z PCI
Typ 5 - ZS związany z CABG
OZW i zawał - rozpoznanie przebytego/nierozpoznanego wcześniej ZS
Spełnienie przynajmniej 1 kryterium:
- Obecność patologicznych Q z objawami lub bez objawów przy braku przyczyn innych niż niedokrwienie
- Uwidocznienie w badaniach obrazowych UBYTKU ŻYWOTNEGO MS
- Obraz przebytego zawału w sekcji
OZW - ogólnie, definicja
Ten termin stosuje się przy PODEJRZENIU/POTWIERDZENIU ostrego niedokrwienia MS lub jego zawału
Najczęstsza przyczyna - ograniczenie lub ustanie przepływu w tętnicy wieńcowej spowodowane przez ZAKRZEP na uszkodzonej blaszcze miażdżycowej przez:
- Pęknięcie łącznotkankowej pokrywy blaszki (60-70%)
- Nadżerki śródbłonka (30-40%)
OZW i zawał - 3 postaci OZW
- Niestabilna dławica piersiowa (UA) - BEZ CECH USZKODZENIA MS
- Zawał bez uniesienia ST (NSTEMI)
- Zawał z uniesieniem ST (STEMI)
OZW i zawał - inne podziały OZW
W zależności od wyjściowego EKG:
- bez uniesienia ST (NSTE-ACS)
- z uniesieniem ST (STE-ACS)
W zależności od ewolucji EKG:
- zawał z załamkiem Q
- zawał bez załamka Q
NSTE-ACS - ogólnie
Zespół kliniczny spowodowany przez ŚWIEŻE lub NARASTAJĄCE ograniczenie przeływu krwi przez tt. wieńcową (UA), doprowadzające u części chorych do MARTWICY MIOKARDIUM (NSTEMI) bez świeżego uniesienia ST
Niejednorodne przyczyny:
- Zakrzepica na blaszce
- Postępujące zwężenie tętnicy
- SKURCZ tętnicy
- Niedostateczna podaż tlenu do zapotrzebowania
Niestabilna dławica piersiowa (UA) - ogólnie
Najczęściej przez uszkodzenie ekscentrycznej blaszki miażdżycowej
Zakrzep OGRANICZA PRZEPŁYW, ale NIE blokuje całkowicie
Wielkość zakrzpeu może się zmieniać!
NSTEMI - ogólnie
To często NASTĘPSTWO UA!
Obszar objęty zawałem często ma DOBRZE ROZWINIĘTE KRĄŻENIE OBOCZNE lub jest nieznaczny
Zawał może być NIEPEŁNOŚCIENNY
NSTE-ACS - objawy
Podstawowy - BÓL W KLP lub RÓWNOWAŻNIK bólu dławicowego
NIE USTĘPUJE w ciągu 5 minut po ustaniu czynników wywołujących lub przyjęciu AZOTANU s.l.
Brak innych objawów lub niespecyficzne
UA/NSTEMI - klasyfikacja bólu dławicowego
- Dławica SPOCZYNKOWA - ból wieńcowy występujący w spoczynku, trwający >20 minut
- Dławica NOWO POWSTAŁA - ból wieńcowy, który wystąpił po raz pierwszy w ciągu ostatniego miesiąca, o nasileniu klasy III wg CCS
- Dławica NARASTAJĄCA - ból wieńcowy odczuwany dotychczas przez chorego występuje coraz częściej i przy mniejszym wysiłku fizycznym, trwa dłużej, nasila się co najmniej o jedną klasę CCS i odpowiada co najmniej III klasie CCS
STEMI - ogólnie
Zespół kliniczny spowodowany najczęściej USTANIEM PRZEPŁYWU KRWI przez tt. wieńcową wskutek JEJ ZAMKNIĘCIA
Prowadzi do MARTWICY MS (ostre uszkodzenie miokardium)
Przejawia się PRZETRWAŁYM UNIESIENIEM ST w EKG
Występuje najczęściej w GODZINACH PORANNYCH!
Chorzy mogą umrzeć przed dotarciem do szpitala, najczęściej w mechanizmie MIGOTANIA KOMÓR
Czy STEMI może przebiegać skrycie, niecharakterystycznie?
TAK! Opóźnia to rozpoznanie
Taki przebieg częściej u:
- kobiet
- starszych
- chorych na cukrzycę
STEMI - ból w KLP
Ma charakter BÓLU DŁAWICOWEGO o BARDZO DUŻYM NASILENIU
Piekący, dławiący, gniotący, ściskający
Trwa >20 minut, NIE PRZECHODZI PO AZOTANACH s.l.
Zawał ściany dolnej - jedynym objawem może być ból w nadbrzuszu!
STEMI - objawy - z czego wynikają?
- Charakterystyczny BÓL!
Inne - zależą od lokalizacji i rozległości zawału, mogą być wynikiem:
- Niewydolności LK/PK
- Rozwijającym się wstrząsem
- Zaburzeniami rytmu serca
- Powikłaniami
- Pobudzeniem układu współczulnego, reakcją na ból i emocje
STEMI - objawy - wymień
- BÓL w KLP!
- Duszność, kaszel
- Osłabienie, omdlenie
- Kołatanie serca
- Bladość, poty, sinica
- CTK - może być N, może być w górę (stres, NT), może spadać (wstrząs)
- Zaburzenia rytmu
Osłuchiwanie:
- Trzeszczenia płuc (niewydolność LK)
- III, IV ton, szmery nad sercem
OZW - MINOCA - co to?
To ZS bez istotnych zmian w KORONAROGRAFII
Obraz kliniczny sugeruje podłoże niedokrwienne, ale w KORO bez istotnych zwężeń miażdżycowych (zwężających światło o >50%)
Dotyczy około 10% przypadków
Dalsza diagnostyka może POTWIERDZIĆ lub WYKLUCZYĆ tło niedokrwienne
OZW i zawał - podstawowe badania
- EKG spoczynkowe
- Badania krwi
- RTG KLP
- ECHO spoczynkowe
- Koronarografia
OZW i zawał - EKG - lokalizacja zawału
Zmiany w przynajmniej 2 sąsiednich odprowadzeniach!
OZW i zawał - EKG - V1-V4 jaka ściana?
Ściana przednia, przegroda międzykomorowa
OZW i zawał - EKG - II, III, aVF jaka ściana?
Ściana dolna
OZW i zawał - EKG - I, aVL, V5, V6 jaka ściana?
Ściana boczna i koniuszek
OZW i zawał - EKG - Vr3 i Vr4 - jaka ściana?
Ściana prawej komory
Ściana przednia i przegroda międzykomorowa - jakie odprowadzenia?
V1-V4
Ściana dolna - jakie odprowadzenia?
II, III, aVF
Ściana boczna i koniuszek - jakie odprowadzenia?
I, aVL, V5-V6
Ściana prawej komory - jakie odprowadzenia?
Vr3 i Vr4
OZW i zawał - EKG w UA/NSTEMI
- Obniżenie (rzadziej przemijające uniesienie) ST
To nowe, poziome/skośne w dół obniżenie ST o przynajmniej 0.05mV (0.5mm) - Ujemny załamek T
O głębokości >0.1mV (1mm)
Też zmiana załamków uprzednio ujemnych na dodatnie! - Prawidłowe EKG (nawet 30-50% chorych!)
OZW i zawał - EKG w STEMI
I Typowa ewolucja zmian:
- Wysokie, spiczaste T
- Wypukłe/poziome uniesienie ST (fala Pardeego)
- Pojawienie się pat. Q ze zmniejszeniem wysokości R
- Powrót odcinków ST do linii izoelektrycznej z dalszym zmniejszaniem R, pogłębieniem amplitudy Q, powstaniem ujemnych T
II Świeży blok pęczka Hisa (LBBB, RBBB)
OZW i zawał - istotne uniesienie ST
W V2-V3:
U kobiet - przynajmniej 1.5mm
U starszych (>=40) M - przynajmniej 2mm
U młodszych M - przynajmniej 2.5mm
Reszta odprowadzeń:
Przynajmniej 1mm
OZW i zawał - patologiczne Q
W V2-V3:
- Jakiekolwiek załamki Q >= 0.02s
- Zespoły QS
W przynajmniej 2 odprowadzeniach z grup sąsiadujących:
- Załamki Q>= 0.03s
- Głębokość >= 1mm (0.1mV)
OZW i zawał - markery martwicy MS
- Troponiny sercowe - najbardziej czuły i swoisty marker!
Wzrasta stężenie po 1-3h od zamknięcia tętnicy!
- troponina T (cTnT)
- troponina I (cTnI) - Stężenie białka CK-MB
- jeśli niemożliwe oznaczenie troponin
Inne stany z podwyższeniem troponin:
- rabdomioliza
- zatorowość płucna
- niewydolność serca, nerek
- sepsa
OZW i zawał - wykładniki stanu zapalnego
OB, CRP, WBC
WBC - szczyt między 2. a 4. dobą, najwięcej NEU
OZW i zawał - diagnostyka - ECHO
Może ujawnić:
1. Odcinkowe zaburzenia ruchomości ścian serca, które występują już SEKUNDY po zamknięciu tętnicy (ale nie odróżnimy zawału świeżego od starego!)
- Mechaniczne powikłania STEMI (tamponada, ostra niedomykalność z. mitralnej itd.)
- Inną przyczynę bólu w KLP
OZW i zawał - diagnostyka - KORONAROGRAFIA
Ujawnia zmiany w tętnicach wieńcowych
Pozwala określić KONIECZNOŚĆ i MOŻLIWOŚĆ leczenia inwazyjnego
Rozpoznajemy STEMI - co robić?
Jeśli w szpitalu obi się pierwotną PCI - pierwotna PCI (najlepiej do 60 minut!)
Jeśli nie:
Czy można dojechać do takiego szpitala i wykonać PCI w 120 minut?
TAK - Transport i PCI
NIE - Leczenie fibrynolityczne i transport do ośrodka, w którym robi się PCI
STEMI - leczenie przedszpitalne
- Nitrogliceryna (1 dawka s.l., ewentualnie dalsze od ZRM)
- ASA (tabletka niepowlekana, rozgryźć, 150-300mg)
- W razie wskazań inne leki (O2, azotany, morfina, tikagrelor/klopidogrel, B-bloker)
- Lek przeciwkrzepliwy - po uzgodnieniu z pracownią hemodynamiczną
*przedszpitalne lleczenie fibrynolityczne - rozważyć jeśli nie ma możliwości szybko dostarczyć pacjenta do wykonania PCI (czas od kontaktu do wykonania PCI > 120minut)
Co jak ból nie ustępuje w ciągu 5 minut po przyjęciu nitrogliceryny s.l.?
Chory powinien WEZWAĆ POGOTOWIE RATUNKOWE
STEMI - leczenie SZPITALNE - leki (wymień)
- Tlen
- Azotany
- Morfina
- Leki przeciwpłytkowe
- Beta-blokery
- Blokery kanału wapniowego
- ACEI/ARB
- Leki przeciwkrzepliwe
- Statyna
+
Leczenie REPERFUZYJNE!
STEMI - leczenie SZPITALNE
TLEN
Podawać każdemu z SpO2 < 90%
Przy nieprawidłowym wyniku pulsoksymetrii wykonuj GAZOMETRIĘ
STEMI - leczenie SZPITALNE
AZOTANY
Nitrogliceryna s.l.:
0.4 mg co 5 minut jeśli ból się utrzymuje, łącznie 3 dawki)
Można kontynuować i.v., jeśli:
- Objawy się utrzymują (ból dławicowy)
- Występuje niewydolność serca
- Utrzymuje się istotnie podwyższone CTK
Przeciwwskazania u chorych ze STEMI:
- CTK skurczowe < 90mmHg
- HR < 50/min
- Podejrzenie ZAWAŁU PRAWEJ KOMORY
- Viagra w ciągu ostatnich 24h
- HR > 100/min (?)
Podejrzewasz zawał STEMI prawej komory - podasz azotany?
NIE! Bo przeciwwskazane w tym przypadku
STEMI - leczenie SZPITALNE
MORFINA
Lek przeciwbólowy Z WYBORU w STEMI
4-8 mg i.v., kolejne wstrzyknięcia po 2 mg co 5-15 minut
Działania niepożądane:
- N&W
- Hipotensja i bradykardia
- Depresja układu oddechowego
STEMI - leczenie SZPITALNE
LEKI PRZECIWPŁYTKOWE
- ASA
- Blokery rec. ADP (P2Y12)
- prasugrel, tikagrelor (preferowane)
- klopidogrel - Blokery rec. GP IIb/IIIa:
- abcyksymab
- eptifibatyd
- tirofiban
STEMI - leczenie SZPITALNE
BETA-BLOKERY
Stosuj gdy brak przeciwwskazań!
Stosuj w przypadku:
- Tachyarytmii
- Podwyższonego CTK
Wybieraj raczej preparaty p.o.
STEMI - leczenie SZPITALNE
Blokery kanały wapniowego
Stosuj jeśli NIE MOŻNA DAĆ B-BLOKERÓW, a zachodzi potrzeba zwolnienia HR
Stosuj DILTIAZEM lub WERAPAMIL
Przeciwwskazania:
- Dysfunkcja skurczowa LK
- Blok AV
STEMI - leczenie SZPITALNE
ACEI/ARB
Jeśli brak przeciwwskazań - już w 1. dobie zawału
Szczególnie zalecany u chorych z NS i LVEF < 40%
Jeśli chory nie toleruje ACEI (kaszel!) stosuj ARB
STEMI - leczenie SZPITALNE
Leki przeciwkrzepliwe
Wybór leku i dawkowanie zależy od metody leczenia reperfuzyjnego STEMI
STEMI - leczenie SZPITALNE
Leki przeciwkrzepliwe
Niezależne wskazania do zastosowania heparyn
Dawka lecznicza:
- Rozległy zawał
- Zawał ściany przedniej
- Migotanie przedsionków
- Skrzeplina w LK
- Wstrzas kardiogenny
Dawka profilaktyczna
Profilaktyka ŻChZZ - do czasi pełnego uruchomienia chorego!
STEMI - leczenie SZPITALNE
Statyna
Stosuj U WSZYSTKICH CHORYCH, niezależnie od cholesteroli
Docelowe stężenie DL < 70mg/dl
STEMI - leczenie SZPITALNE
Leczenie reperfuzyjne
- PCI
- CABG
- Leczenie fibrynolityczne
STEMI - leczenie SZPITALNE
PCI
PREFEROWANA metoda leczenia reperfuzyjnego
Zaleca się stosowanie STENTU POWLEKANEGO DES
NIE zaleca się stosowania “ułatwionej PCI” (PCIpo podaniu leku fibrynolitycznego)
STEMI - leczenie SZPITALNE
PCI - kryteria skuteczności
Obraz kliniczny:
Szybkie ustępowanie objawów
KORO:
Przywrócenie przepływu w tętnicy dozawałowej
EKG:
Uzyskanie zmniejszenia wyjściowego uniesienia ST o >= 50%
STEMI - leczenie SZPITALNE
PCI - wskazania do PIERWOTNEJ PCI
- U wszystkich chorych z bólem/dyskomfortem w KLP <12h i przetrwałym uniesieniem ST lub świeżym LBBB/RBBB
- U chorych we wstrząsie niezależnie od czasu
- U chorych, u których objawy podmiotowe wystąpiły więcej niż 12h temu, ale utrzymuje się niedokrwienie/są zagrażające życiu arytmie/ból i zmiany w EKG ustępują i nawracają
STEMI - leczenie SZPITALNE
PCI - wskazania do RATUNKOWEJ PCI
PCI po nieskutecznej fibrynolizie:
Jeżeli w ciągu 60 minut BRAK USTĘPOWANIA OBJAWÓW oraz jeżeli UTRZYMUJE SIĘ UNIESIENIE ST (ST > 50% w stosunku do wyjściowego EKG)
STEMI - leczenie SZPITALNE
PCI po skutecznym leczeniu fibrynolitycznym
Wykonać u WSZYSTKICH CHORYCH, jeżeli są do tego wskazania wynikające z charakteru zmian w tt. wieńcowych
W ciągu 2-24h od skutecznego leczenia fibrynolitycznego
STEMI - leczenie SZPITALNE
PCI - leczenie przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe
Przeciwpłytkowe:
- ASA
- Prasugrel/tikagrelor (preferowane), jeżeli niedostępne - klopidogrel
- abcyksymab, eptifibatyd, tirofiban (gdy brak powrotu przepływu, powikłania zakrzepowe)
Przeciwkrzepliwe:
1. Zaleca się HNF i.v.
Można rozważyć biwalirudynę i.v. lub enoksaparynę i.v.
STEMI - leczenie SZPITALNE
CABG - wskazania
- Nieudany PCI
- Gdy nie można wykonać PCI lub ryzyko zbyt duże
- U wybranych we wstrząsie kardiogennym (istotne zwężenie w pniu lewej t. wieńcowej lub 2-3 naczyń wieńcowych)
- W razie konieczności operacji kardiochirurgicznej z powodu powikłań mechanicznych zawału
STEMI - leczenie SZPITALNE
REPERFUZJA
Leczenie fibrynolityczne
Zaleca się gdy NIE MOŻNA WYKONAĆ PCI W ZALECANYM CZASIE
NIE MA KORZYŚCI Z LECZENIA FIBRYNOLITYCZNEGO >12H
Rozpocząć w ciągu 30 minut od przybycia ZRM
STEMI - leczenie SZPITALNE
REPERFUZJA
Leczenie fibrynolityczne
PRZECIWWSKAZANIA BEZWZGLĘDNE
- Udar KRWOTOCZNY lub o nieznanej przyczynie (KIEDYKOLWIEK)
- Udar NIEDOKRWIENNY w ciągu ostatnich 6 MIESIĘCY
- Krwawienie żoł-jel w ciągu ostatniego MIESIĄCA
- Niedawny DUŻY URAZ, ZABIEG, URAZ GŁOWY w ciągu ostatniego MIESIĄCA
- Nakłucie naczynia w miejscu, którego NIE DA SIĘ UCISNĄĆ (biopsja wątroby, nakłucie lędźwiowe) w ciągu OSTATNICH 24H
- Uszkodzenie, malformacja t-ż, nowotwór OUN
- Rozpoznana SKAZA KRWOTOCZNA
- Rozwarstwienie aorty
STEMI - leczenie SZPITALNE
REPERFUZJA
Leczenie fibrynolityczne
LEKI FIBRYNOLITYCZNE
Preferuj leki swoiste do fibryny: (względnie miejscowy efekt działania)
- ALTEPLAZA
- TENEKTEPLAZA
Streptokinazy NIE DAWAĆ PONOWNIE u chorego, który kiedyś był nią leczony (p-ciała, anafilaksja)
STEMI - leczenie SZPITALNE
REPERFUZJA
Leczenie fibrynolityczne
LEKI PRZECIWPŁYTKOWE
- ASA
2. Klopidogrel
STEMI - leczenie SZPITALNE
REPERFUZJA
Leczenie fibrynolityczne
LEKI PRZECIWKRZEPLIWE
I Przy ALTE/TENEKTEPLAZIE:
1. Enoksaparyna i.v. (preferowana)
lub
2. HNF i.v.
II Przy STREPTOKINAZIE:
- Fondaparynuks i.v.
- Enoksaparyna i.v.
- HNF i.v.
NSTE-ACS - postępowanie z pacjentem
- Hospitalizacja na oddziale intensywne opieki kardiologicznej
- Monitorowanie, częsta ocena chorego + wyrównywanie zaburzeń
- Ocena ryzyka krwawienia
- Ocena ryzyka zgonu/zawału serca na podstawie kryteriów ESC i skal (GRACE, Antmana)
- Leczenie farmakologiczne - przeciwniedokrwienne i stabiluzujące blaszkę miażdżycową, przeciwzakrzepowe
- Wybór strategii (inwazyjna/zachowawcza)
NSTE-ACS - postępowanie z pacjentem - leczenie przeciwniedokrwienne i stabilizujące blaszkę miażdżycową
- Azotany
- B-blokery (ew. Ca-blokery)
- ACEI (ew. ARB)
- Statyna
- Morfina
NSTE-ACS - postępowanie z pacjentem - leczenie przeciwzakrzepowe
- ASA
- Inhibitor P2Y12 (klopidogrel, tikagrelor, prasugrel)
TE DWA PRZEZ 12 MIESIĘCY (można modyfikować!)
- Leki przeciwkrzepliwe
W NSTE-ACS NIE STOSUJ FIBRYNOLIZY
Powikłania zawału serca - wymień
- Ostra niewydolność serca
- Ponowny zawał
- Pęknięcie wolnej ściany wolnej
- Pęknięcie przegrody międzykomorowej
- Pęknięcie mięśnia brodawkowatego
- Zaburzenia rytmu i przewodzenia
- Tętniak serca
- Udar mózgu
Powikłania zawału serca - zaburzenia rytmu i przewodzenia
Mogą być skutkiem ZABURZEŃ ELEKTROLITOWYCH
1. Dodatkowe pobudzenia komorowe - częste w 1. dobie zawału, na ogół nie wymagają leczenia
- Tachykardia (do 120/min) - często w 1. dobie
- Nietrwały częstoskurcz komorowy - zwykle nie wymaga leczenia
- VF -> DEFIBRYLACJA
- Trwały częstoskurcz komorowy:
a) wielokształtny -> DEFIBRYLACJA
b) jednokształtny -> KARDIOWERSJA - AF (migotanie przedsionków)
- Bradyarytmie
Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych - czynniki podlegające modyfikacji
Oceń, wykryj, wyeliminuj czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego:
I Podlegające modyfikacji
- Żywienie
- Palenie tytoniu
- Mała aktywność fizyczna
- Podwyższone CTK
- Zwiększone LDL
- Mało HDL
- Zwiększone triglicerydy
- Stan przedcukrzycowy lub cukrzyca
- Nadwaga i otyłość
Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych - czynniki NIEpodlegające modyfikacji
- Wiek
>=45 u M
>= 55 u K - Płeć - większe ryzyko u M niż K przed menopauzą
- Wywiad rodzinny - wczesne występowanie chrób o podłożu miażdżycowym (<55 u M, <65 u K)
Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych - jak często oceniać?
- U osób o zwiększonym ryzyku co 5 lat (występowanie w rodzinie przedwczesnej ChSN, rodzinna hipercholesterolemia, główne czynniki ryzyka)
- Częsciej u osób z ryzykiem bliskim wartościom granicznym stanowiącym wskazanie do wdrożenia określonej interwencji
- Oceniaj co 10 lat u osób bez dodatkowych obciążeń
- użyj w tym celu KARTY SCORE
Skala SCORE - co to?
Szacowanie indywidualnego ryzyka ZGONU z powodu incydentu sercowo-naczyniowego w ciągu następnych 10 lat
Tylko w PROFILAKTYCE PIERWOTNEJ
Uwzględnia się:
- Wiek
- Płeć
- Palenie tytoniu
- Poziom cholesterolu CAŁKOWITEGO
- Wartość SKURCZOWEGO CTK
Skala SCORE - wyniki
<1% - małe ryzyko
[1%;5%) - umiarkowane
[5%;10%) - duże
>= 10% - bardzo duże
Osoby z rozwiniętą chorobą sercowo-naczyniową, chorzy na cukrzycę lub przewlekłą chorobę nerek są obciążeni bardzo dużym lyb dużym ryzykiem niezależnie od obecności innych czynników ryzyka (nie ma potrzeby oceniania u nich ryzyka wg SCORE!)
Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych - CELE
- NIEpalenie papierosów
- Przestrzeganie zasad zdrowego żywienia
- Aktywność fizyczna:
MINIMUM 30 minut przez 5dni/tydzień - Zmniejszenie masy ciała
BMI w przedziale 20-25kg/m2
Obwód talii <94cm(M)/<80cm(K) - CTK <140/90
- LDL zależnie od kategorii ryzyka:
Bardzo duże - <70mg/dl
Duże - <100mg/dl
Umiarkowane i małe - <115mg/dl - Odsetek HbA1c u chorych na cukrzycę t.2 - <7%