Choroby układu oddechowego - sarkoidoza, ZP, inne ch. śródmiąższowe, gruźlica, CF Flashcards
Sarkoidoza
uogólniona choroba ziarniniakowa o nieznanej etiologii
najczęstsza manifestacja → powiększenie węzłów chłonnych wnęk i zmiany śródmiąższowe w płucach
częściej chorują kobiety i Afroamerykanie
20-40 r.ż.
w miejscach aktywnego procesu zapalnego gromadzą się limfocyty Th1 i makrofagi, tworzące nieserowaciejące ziarniniaki
Sarkoidoza - obraz kliniczny
u 1/3 objawy ogólne → zmęczenie, osłabienie, utrata łaknienia, chudnięcie, podwyższona temperatura ciała
Sarkoidoza - objawy
płuca → duszność, kaszel, ból w KP
wątroba i śledziona → hepatomegalia, splenomegalia
narząd wzroku → zapalenie błony naczyniowej, spojówki, gruczołów łzowych
skóra → rumień guzowaty, toczeń odmrozinowy, wykwity skórne
węzły chłonne → powiększone, ruchome, niebolesne
serce → zaburzenia rytmu/przewodzenia, niewydolność, omdlenia, nagły zgon
układ kostno-stawowy → ból stawów i mięśni
układ nerwowy → zajęcie nerwów czaszkowych (VII, II, III), objawy guza wewnątrzczaszkowego, depresja, zaburzenia pamięci
ślinianki → jedno- / obustronne powiększenie ślinianki przyusznej z bolesnością i obrzękiem
Zespół Löfgrena
sarkoidoza o ostrym początku
1) gorączka
2) ból stawów
3) rumień guzowaty
4) obustronne powiększenie węzłów chłonnych wnęk
Zespół Heerfordta
może występować w sarkoidozie
1) powiększenie ślinianek przyusznych
2) gorączka
3) porażenie nerwu twarzowego
4) zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka
Sarkoidoza - przebieg naturalny
u ok. 85% chorych samoistna remisja w ciągu 2 lat od rozpoznania; u pozostałych przebieg przewlekły lub postępujący
Ostry początek oraz obustronne powiększenie węzłów chłonnych wnęk na ogół ROKUJĄ DOBRZE.
Przyczyny zgonu: niewydolność oddechowa, zajęcie OUN lub serca.
Sarkoidoza - badania laboratoryjne
→ hiperkalcemia, hiperkalciuria → zwiększona aktywność konwertazy angiotensyny w surowicy → hipergammaglobulinemia → niedokrwistość → leukopenia
Sarkoidoza - stadia choroby na podstawie RTG
0 → obraz prawidłowy
I → wyłącznie powiększenie węzłów chłonnych wnęk i śródpiersia
II → powiększenie węzłów chłonnych wnęk i śródpiersia + zmiany w miąższu płuc
III → zmiany w miąższu płuc, bez powiększenia węzłów chłonnych
IV → włóknienie płuc - obraz plastra miodu
Sarkoidoza - inne badania obrazowe
TKWR KP:
1) rozsiane zmiany drobnoguzkowe położone okołooskrzelowo, okołonaczyniowo i podopłucnowo, wzdłuż szczelin międzypłatowych
2) zgrubienie przegród międzyzrazikowych
3) zmiany siateczkowate
4) powiększenie węzłów chłonnych wnęk i śródpiersia
MR → ocena zajęcia OUN i serca
PET → ocena aktywności choroby
Sarkoidoza - inne badania
spirometria → zmniejszenie DCLO i podatności płuc, restrykcja
bronchoskopia → biopsja węzłów chłonnych, BAL
badanie okulistyczne przy użyciu lampy szczelinowej
badanie PMR → w 80% zajęcia OUN limfocytoza i zwiększone stężenie białka
odczyn tuberkulinowy → zwykle ujemny, nawet jeśli chory był zakażony prątkami gruźlicy
Sarkoidoza - kryteria rozpoznania
typowy obraz kliniczny oraz radiologiczny = zajęcie ≥ 2 narządów
+
wynik biopsji* (błony śluzowej oskrzela, węzłów chłonnych lub płuca wykonanej podczas bronchoskopii)
- w stadium I i II, jeśli wykonanie biopsji nie jest możliwe, można postawićrozpoznanie na podstawie obrazu klinicznego i radiologicznego
- w typowym obrazie klinicznym od 2020 można odstąpić od biopsji, ale należy monitorować pacjenta
Sarkoidoza - leczenie
wskazania do leczenia
1) stadium II i III z progresją w miąższu płuc lub narastającymi zaburzeniami czynności płuc
2) zajęcie serca, OUN, narządu wzroku
3) hiperkalcemia
I rzut: GKS ogólnoustrojowo (≥ 12 miesięcy)
II rzut: dodanie MTX, azatriopryny, leflunomidu, MMF
ew. anty-TNFalfa
w ciężkiej niewydolności oddechowej w przebiegu zaawansowanej sarkoidozy oraz w przypadkach nadciśnienia płucnego → przeszczepienie płuc
Sarkoidoza - monitorowanie
RTG, spirometria, DLCO + inne w zależności od zajętych narządów
przez pierwsze 2 lata co 3-6 miesięcy, później co rok, kontunuacja ≥3 lat od zakończenia leczenia
Powikłania sarkoidozy
→ niewydolność oddechowa
→ nadciśnienie płucne
→ niewydolność serca, nagła śmierć sercowa
→ grzybniak płuc (aspergilloma)
→ zrosty między tęczówką i soczewką (jaskra, zaćma, utrata wzroku)
→ wapnica nerek, kamica nerkowa, niewydolność nerek, moczówka prosta
→ niedoczynność tarczycy oraz nadnerczy
Pozaszpitalne zapalenie płuc - definicja
Choroba charakteryzująca się objawami zakażenia DDO oraz zacienieniem na RTG KLP, którego WCZEŚNIEJ NIE BYŁO i którego NIE MOŻNA WYTŁUMACZYĆ W INNY SPOSÓB
Nie dotyczy pacjentów z ch. nowotworową, w stanie immunosupresji itd.
Pozaszpitalne zapalenie płuc - czynniki etiologiczne
- Streptococcus pneumoniae - NAJCZĘŚCIEJ
- H. inflienzae
- Mycoplasma pneumoniae
U 25% chorych - koinfekcja!
Pozaszpitalne zapalenie płuc - objawy
- Nagły początek
- Gorączka, dreszcze, poty
- Ból w KLP o charakterze opłucnowym
- KASZEL, czasem odkrztuszanie plwoociny
- Duszność
- Tachypnoe
- Tachykardia
Pozaszpitalne zapalenie płuc - osłuchowo
Nad naciekiem zapalnym:
- Stłumienie odgłosu opukowego
- Rzężenia drobnobańkowe
- Wzmożone drżenie głosowe
Jeśli płyn w jamie opłucnej:
- Stłumienie odgłosu opukowego
- Zniesienie drżenia głosowego
- Osłabienie szerów oddechowych`
Pozaszpitalne zapalenie płuc - kryteria rozpoznania
- Objawy zakażenia DOPP - kaszel i przynajmniej jeden z innych (duszność, ból opłucnowy, krwioplucie)
- Zlokalizowane objawy w badaniu przedmiotowym KLP (których wcześniej nie było)
- Przynajmniej 1 objawz ogólnoustrojowych - poty, dreszcze, ból mięśni, T>38 stopni
- Nie ma innego wyjaśnienia stwierdzanych objawów
Pozaszpitalne zapalenie płuc - skala CRB-65
Jeśli badasz chorego POZA SZPITALEM, do podjęcia decyzji gdzie leczyć chorego:
- Confusion (splątanie)
- Respiratory rate >= 30/min
- Blood pressure (skurczowe <90mmHg, rozkurczowe <=60mmHg)
- > =65 lat
Jeśli żaden z tych czynników - PZP lekkie, raczej w domu
Jeśli 1/2 czynniki - PZP umiarkowane, rozważ w szpitalu
Jeśli 3/4 czynniki - PZP ciężkie, PILNE PRZYJĘCIE
Pozaszpitalne zapalenie płuc - skala CURB-65
Jeśli badasz chorego na PZP w szpitalu:
- Confusion
- Urea (stężenie mocznika w sur. >7mmol)
- Respiratory rate >=30/min
- Blood pressure (skurczowe <90mmHg, rozkurczowe <=60mmHg)
- > =65 lat
Brak lub 1 czynnik - PZP lekkie - rozważ inne wskazania do hospitalizacji
2 czynniki - PZP umiarkowane - leczenie w szpitalu
Przynajmniej 3 czynniki - PZP ciężkie - leczenie w szpitalu, ewentualnie na OIT
Pozaszpitalne zapalenie płuc - zmiany w RTG
1) Pneumokoki - lity naciek zajmujący segment lub płat, widoczny bronchogram powietrzny
2) Gronkowce - zmiany WIELOOGNISKOWE, tendencja do rozpadu z tworzeniem ROPNI i cienkościennych torbieli (czasem samoistna ODMA OPŁUCNOWA)
3) K. pneumoniae - zmiany w GÓRNYCH PŁATACH, zwłaszcza prawym
Pozaszpitalne zapalenie płuc - co robić u każdego chorego przyjętego do szpitala?
- RTG
- Badanie morfologii z rozmazem
- Mocznik, kreatynina, Na, K, bilirubina, AspAT, AlAT
- CRP lub prokalcytonina
- Ocena utlenowania krwi
PRÓBKA PLWOCINY NA POSIEW PRZED PODANIEM ANTYBIOTYKU
U chorych z PZP umiarkowanym/ciężkim - POSIEW KRWI, mocz do oznaczenia antygenu S. pneumoniae
Pozaszpitalne zapalenie płuc - leczenie, zalecenia ogólne
- NIEpalenie tytoniu
- Odpoczynek
- Pić dużo płynów
- Paracetamol/NLPZ do zwalczania gorączki/bólu opłucnowego
Pozaszpitalne zapalenie płuc - leczenie szpitalne
- Tlenoterapia pod kontrolą SpO2 - PaO2 > 60mmHg oraz:
a) SpO2 94-96%
b) SpO2 88-92% u chorych na POChP i zagrożonych hiperkapnią - Stan nawodnienia i odżywienia chorego
- Wentylacja mechaniczna, wstrząs septyczny - rozważ GKS
- Powikłania - wysięk parapneumoniczny, ropniak opłucnej - drenaż opłucnej
Pozaszpitalne zapalenie płuc - ANTYBIOTYKOTERAPIA
Kiedy?
U chorych przyjętych do szpitala BEZWZGLĘDNIE W CIĄGU 4H!
Antybiotyki - początkowo empirycznie, gdy znany czynnik etiologiczny - antybiotyk celowany
W szpitalu, gdy tylko stan kliniczny na to pozwala - zmień i.v. na p.o.
Czas:
Przynajmniej 5 dni! Zależy od osiągnięcia KRYTERIÓW STABILIZACJI KLINICZNEJ
Jeśli NIE zachodzi oczekiwana poprawa - NIE MODYFIKUJ ANTYBIOTYKOTERAPII SZYBCIEJ NIŻ PO 3 DNIACH STOSOWANIA!
Pozaszpitalne zapalenie płuc - ANTYBIOTYKOTERAPIA, kryteria stabilizacji klinicznej
- T <37.2
- HR <=100/min
- CTKskurcz >=100mmHg
- SpO2 >=90% lubb PaO2 >=60mmHg (na powietrzu)
- Mozliwość przyjmowania pokarmów p.o.
- NIEwystępowanie zaburzeń świadomości
Pozaszpitalne zapalenie płuc - ANTYBIOTYKOTERAPIA, czas leczenia ze względu na typ
1) PZP o nieciężkim i niepowikłanym - przynajmniej 5 dni lub 3 dni dłużej niż obecna gorączka
2) Ciężkie PZP o NIEustalonym czynniku - 7-10 dni
3) PZP wywołane przez Legionelle, gronkowca, Pseudomonas, A. baumanii lub G- pałeczki - 14-21 dni
Pozaszpitalne zapalenie płuc - ANTYBIOTYKOTERAPIA, LEKI
W leczeniu ambulatoryjnym:
I wyboru: amoksycylina p.o
II wyboru: makrolid lub doksacyklina
W szpitalu, NIEciężkie:
I wyboru: B-laktam + makrolid
II wyboru: fluorochinolon oddechowy
CIĘŻKIE:
I wyboru: B-laktam + makrolid
II wybory B-laktam + fluorochinolon
Jeśli w szpitalu i możliwe było narażenie na MRSA - dołączyć wankomycynę (duży schemat, nie na pewno, nie chce mi się pisać)
Pozaszpitalne zapalenie płuc - monitorowanie
W leczeniu ambulatoryjnym - po 48h lub jeśli bedzie potrzeba; Jeśli bez poprawy - RTG KLP
W leczeniu szpitalnym:
T, RR, CTK, HR, SpO2, stan świadomości
!Stan ogólny chorych, którzy otrzymali właściwy antybiotyk, poprawia się w ciągu 24-48h!
Jeśli objawy kliniczne ustąpiły w ciągu 5-7 dni - nie wykonuj RTG przed wypisem
WYZNACZ TERMIN KONTROLI PO ok. 6 tyg.
Pozaszpitalne zapalenie płuc - jak szybko poprawia się stan chorych, którzy otrzymali właściwy antybiotyk?
Stan ogólny chorych, którzy otrzymali właściwy antybiotyk, poprawia się w ciągu 24-48h!
Pozaszpitalne zapalenie płuc - kiedy NIE WYPISYWAĆ chorego ze szpitala?
NIE wypisuj, gdy w ciągu ostatnich 24h występowały przynajmniej 2 z poniższych:
- T >37.5
- RR >=24/min
- HR >100/min
- CTKskurcz <=90mmHg
- SpO2 < 90% na powietrzu
- Zaburzenia świadomości
- Niezdolność do samodzielnego przyjmowania posiłków
WYZNACZ TERMIN KONTROLI PO ok. 6 tyg.
Pozaszpitalne zapalenie płuc - powikłania
1, Wysięk w jamie opłucnej, ropniak opłucnej
2. Ropień płuca - zwłaszcza gronkowce! Objawy jak w ZP, rozpoznanie na RTG
Atypowe zapalenie płuc - drobnoustroje, przebieg
Drobnoustroje:
- Mycoplasma pneumoniae - NAJCZĘSTSZY
- Chlamydia pp.
- Legionella pneumophila
- Coxiella burnetii
Przebieg:
- Stan chorego zwykle dobry, początek mniej gwałtowny
- Dominujące objawy - długo się utrzymujący, suchy kaszel, stan podgorączkowy, nieżyt nosa, ból gardła, bóle mięśni i stawów, wymioty, biegunka
- Zmiany osłuchowe - często nieznaczne
Atypowe zapalenie płuc - leczenie
Mycoplasma i chlamydia:
- MAKROLID (azytromycyna, klarytromycyna, erytromycyna)
- TETRACYKLINY (np. doksycyklina)
- FLUOROCHINOLON
Legionella:
1. FLUOROCHINOLON
2. MAKROLID lub DOKSYCYKLINA
(odwrotnie niż wyżej)
Szpitalne zapalenie płuc - definicja
ZP, które wystąpiło PO 48H OD PRZYJĘCIA, u chorego NIEzaintubowanego w chwili przyjęcia.
VAP - ZP związane z wentylacją mechaniczną - ZP które wystąpiło po upływie 48h od rozpoczęcia wentylacji mechanicznej
Szpitalne zapalenie płuc - czynniki etiologiczne
I W ciągu pierwszych 4 dni hospitalizacji:
- Te same co PZP
- Pałeczki G- (E.coli, K.pneumoniae, Enterobacter, Proteus, Serratia)
II Od 5. dnia hospitalizacji:
- Szczepy wielolekooporne, najczęściej G- (Pseudomonas, E. coli, K. pneumoniae, Acinetobacter, Legionella)
- Także G+ - S. aureus, też MRSA
Każdy szpital - OPRACOWAĆ WŁASNY PROFIL DROBNOUSTROJÓW
Szpitalne zapalenie płuc - obraz kliniczny
Jak w PZP: Objawy: 1. Nagły początek 2. Gorączka, dreszcze, poty 3. Ból w KLP o charakterze opłucnowym 4. KASZEL, czasem odkrztuszanie plwoociny 5. Duszność 6. Tachypnoe 7. Tachykardia
Osłuchowo: Nad naciekiem zapalnym: 1. Stłumienie odgłosu opukowego 2. Rzężenia drobnobańkowe 3. Wzmożone drżenie głosowe
Jeśli płyn w jamie opłucnej:
- Stłumienie odgłosu opukowego
- Zniesienie drżenia głosowego
- Osłabienie szerów oddechowych`
Szpitalne zapalenie płuc - badania pomocnicze
Jak w PZP
Dodatkowo:
U wszystkich z podejrzeniem SZP - POBIERZ PRÓBKI WYDZIELINY Z DDO (aspiracja ze światła tchawicy, metody bronchoskopowe)
(PRZED ROZPOCZĘCIEM ANTYBIOTYKOTERAPII)
Szpitalne zapalenie płuc - kryteria rozpoznania
Z definicji SZP oraz:
- Pojawienie się nowych lub progresja istniejących nacieków w płucach
- Przynajmniej 2 z 3 poniższych:
a) T >=38
b) LEUkocytoza lub LEUkopenia
c) Ropna wydizelina w oskrzelach (zwiększenie ilości wydzieliny, zmiana charakteru na ropny)
Rozpoznanie TYLKO NA KRYTERIACH KLINICZNYCH, bez patrzenia na PCT/CRP!!!
Czy trzeba patrzeć na PCT/CRP przy rozpoznawaniu SZP?
NIE!!!!!!
Rozpoznanie TYLKO NA KRYTERIACH KLINICZNYCH, bez patrzenia na PCT/CRP!!!
Szpitalne zapalenie płuc - ANTYBIOTYKOTERAPIA
Wybór antybiotyku zależy od podejrzewanej etiologii (jakie bakterie są w danym szpitalu!)
Leczenie zacząć od i.v.!
Kontynuuj antybiotykoterapię przez 7-8 dni
Decyzję o zakończeniu leczenia podejmij na podstawie KRYTERIÓW KLINICZNYCH oraz ZMNIEJSZENIA PCT
Szpitalne zapalenie płuc - śmiertelność
U chorych z pooperacyjnym SZP - około 20%
Na OIT: 30-40%
Szpitalne zapalenie płuc - MONITOROWANIE
Wyniki leczenia oceń po 48-72h
W razie braku poprawy powtórz badania mikrobiologiczne, rozważ zakażenie innymi ustrojami i w ogóle ZUPEŁNIE INNE ROZPOZNANIE
Szpitalne zapalenie płuc - ZAPOBIEGANIE
- Profilaktyka nieswoista - edykacja personelu, odkażanie rąk itp.
- Zapobieganie aspiracji:
a) ułożenie w pozycji półleżącej (30-45 stopni), a nie leżącej na plecach
b) utrzymywane ciśnienie w balonie uszczelniającym rurki dotchawiczej >20cmH2O
c) stosowanie rurek z dodatkowym kanałem do odsysania wydzieliny znad balony - Żywienie enteralne - jeśli nie ma przeiwsskazań
Szpitalne zapalenie płuc - CECHY SKUTECZNEGO LECZENIA
Ocena po 48-72h:
- Ustąpienie gorączki
- Zmniejszenie leukocytozy
- Poprawa utlenowania krwi
- Poprawa stanu ogólnego
Choroby śródmiąższowe płuc - ogólnie
Niejednorodna grupa NIEinfekcyjnych i NIEnowotworowych chorób, które charakteryzują się:
1) Zmianami ROZSIANYMI w RTG KLP
2) Zaburzeniami wentylacji typu RESTRYKCYJNEGO ze zmniejszeniem TLCO i upośledzeniem wymiany gazowej
Choroby śródmiąższowe płuc - wymień
- Idiopatyczne włóknienie płuc (IPF)
- Sarkoidoza
- Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
- Rozlane krwawienie pęcherzykowe (DAH)
- Eozynofilie płucne
- Pylice płuc