Leki Przeciwgrzybicze Teoria Flashcards
Amfoterycyna B działanie
- Budowa: polienowy makrolid
- Jest antybiotykiem wytwarzanym przez Streptomyces nodosus
- Łączy sie z ergosterolem błon grzyba -> tworzy w nich pory-> powoduje wypływ jonów i białek z komórki
- Działanie grzybobójcze
Amfoterycyna B spektrum działania
- > bd szerokie
1. Candida
2. Cryptococcus neoformans
3. Histoplasma capsulatum
4. Blastomyces dermatitidis
5. Coccidioides immitis
6. Aspergillus fumigatus
7. Mucor
Amfoterycyna B oporność
A) pierwotna: Candida lusitaniae i Pseudallescheria boydii
B) mechanizmy wtórnej -> zmniejszenie zawartości ergosterolu w błonie lub zmiana ich struktury
Amfoterycyna B formy podania
- Mie podaje sie samej bo praktycznie zupełnie nie rozpuszczalna w H2O
- W postaci koloidalnej mieszaniny z deoksycholanem sodu do wstrzyknięć dożylnych -> toksyczna
- W preparatach liposomalnych dożylnie lub miejscowo
Liposomalne formy amfoterycyny B preparaty
- Sfery (AmBisome)
- Dyski lipidowe (Amphotec)
- Taśmy lipidowe (Abelcet)
Liposomalne formy amfoterycyny B
- Lek przyłącza sie do lipidów nosnikowych z powinowactwem większym niz lipidy bł. kom ludzi ale mniejszym niz ergosterolu grzybów
- Preparat służy wiec jako rezerwuar leku uwalniając go jedynie w miejscu infekcji grzybiczej
- Niektóre zawierają tez lipazy aktywnie uwalniające lek
Liposomalne formy amfoterycyny B zalety
- Mniejsza toksyczność natychmiastowa i lepsza skuteczność
- Mniejsza tox kontrowersyjna przy dyskach
- Mniejsza nefrotoksyczność
Liposomalne formy amfoterycyny B wady
- 20-100razy droższe
- Użycie zarezerwowane tylko dla pacjentow którzy nie tolerują formy koloidalnej lub gdy jest ona u nich nieskuteczna
- Mała skuteczność preparatów liposomalnych w grzybicach CNS i dróg moczowych
Amfoterycyna B zastosowanie dożylne
- Ciężkie zagrażające życiu grzybice układowe (głownie Candida i Aspergillus)
- Zwykle używana w początkowej fazie leczenia
- Potem zastępowana przez azole
Amfoterycyna B zastosowanie miejscowe
- > rzadziej
1. Do worka spojówkowego w grzybiczym owrzodzeniu rogówki
2. Do stawu w grzybiczym zapaleniu stawu
3. Do pęcherza moczowego w kandydurii
4. Terapia leiszmaniozy
Amfoterycyna B farmakokinetyka
- Nie wchłanialna z pp-> działa w jego swietle
- Db penetruje do większości tkanek, ale słabo do CNS
- > moze byc podawana do CSF - Nie łączy sie jej z azolami bo hamują syntezę ergosterolu
Działania niepożądane Amfoterycyny mechanizmy
- Mechanizm: przyłączanie sie leku do lipidów bł. kom człowieka
- Liczne
- Podział:
A) natychmiastowe
B) powoli rozwijające sie
Amfoterycyna B działania niepożądane natychmiastowe
- Gorączka
- Dreszcze
- Skurcze mięśniowe
- Nudności i wymioty
- Bóle głowy
- Spadek BP
Amfoterycyna B działania niepożądane natychmiastowe uwagi kliniczne
- Prawie wszystkich pacjentow
- Objętość zmniejsza:
- wolniejsze podawanie leki
- Zredukowanie jego dawki
- Podanie wcześniejsze paracetamolu, antagonistów H1, Glikokortykosteroidow
- Czasem zaleca sie podanie dawki testowej (1mg domięśniowo) -> w celu oszacowania ciężkości reakcji
Amfoterycyna B działania niepożądane
- Nefrotoksyczność
- Hepatotoksyczność
- Niedokrwistość (bo spadek EPO przez uszkodzenie nerek)
- Objawy ZOMR przy podaniu do CSF
Amfoterycyna B działania niepożądane - nefrotoksycznosc
- U prawie wszystkich pacjentow
- Częściowo odwracalna
- Objawia się kwasicą cewkowa z masywną utrata Mg i K
- Można częściowo zapobiec stosując wlewy 0,9% NaCl tuż przed podaniemu lub po
Flucytozyna działanie
- Syntetyczny analog pirymidyny
- Wychwytywana przez grzyba przy udziale permeazy cytozynowej
- Przekształcana do 5-fluorouracylu a następnie do
1) monofosforanu 5-fluorodeoksyurydyny (FdUMP) -> hamuje syntezę DNA i
2) trifosforanu 5-fluorourydyny (FUTP) -> hamuje powstanie RNA - Dziala bakteriostatyczne
- Komórki człowieka nie przekształcają Flucytozyny do aktywnych metabolitów
Flucytozyna spektrum działania
-> węższy niz Amfoterycyny B
- Cryptococcus neoformans (głownie)
- Niektóre gatunki Candida
Rzadziej
- Aspergillus
- Grzyby wywołujące chromomicosis
Flucytozyna oporność
- Częsta
- Polega na zmianach w metabolizmie leku do aktywnych pochodnych
- Rozwija się zwykle w monoterapii -> wiec z reguły Flucytozyna stosowana z Amfoterycyna B-> synergizm
Flucytozyna zastosowanie
- Leczenie kryptokokowego ZOMR
2. Leczenie zapalenia wsierdzia przez Candida
Flucytozyna działania niepożądane
- > zależą prawdopodobnie od powstawania Fluorouracylu
1. Uszkodzenie szpiku kostnego (niedokrwistość, leukopenia, małopłytkowość)
2. Zaburzenia z pp (nudności i wymioty, biegunka, enterocolitis)
3. Zmiany skórne (osutki i nekroliza naskórka)
4. Uszkodzenie wątroby -> zapobieganie przez monitorowanie stężenia leku we krwi
Azole działanie
- Hamują enzymy cyt. P450 grzyba katalizujące syntezę ergosterolu (14-α-demetylazę lanosterolu (CYP51))
- Jest ona odpowiedzialna za przekształcanie lanosterolu w ergosterol
- O wiele słabiej łącza sie z ludzkimi enzymami cyt. P450
- Triazole sa bd wybiórcze w stosunku do grzybów niz imidazole-> stąd imidazole maja wiecej działań niepożądanych
Azole spektrum działania
- > szerokie
1. Candida
2. Cryptococcus neoformans
3. Coccidioides immitis
4. Blastomyces
5. Histoplasma
6. Dermatofity
Dodatkowo tylko Itrakonazol, Worykonazol i Pozakonazol:
- Aspergillus
- Pseudallescheria boydii (pierwotnie oporna na Amfoterycyne B)
- Wykazują również słabe działanie przeciwbakteryjne -> wobec niektórych Gram+
Azole oporność
- Wiele niepoznanych mechanizmów
2. Stopniowo narastający problem kliniczny
Azole farmakokinetyka
- Sposób podania: ogólny i miejscowy
2. Mniej lub bardziej wpływają na cyt. P450 ludzki
Ketokonazol
- Pierwszy azol wypierany przez nowsze
- Silnie hamuje enzymy cyt. P450
- Doustny a także miejscowy w szamponie przeciwłupieżowym (Nizoral)
Flukonazol
- Najczęściej używany z azoli
- Dostępny w postaci dożylnej i doustnej
- Łatwo sie wchłania z pp
- Dobrze penetruje do CNS
- Lek z wyboru w grzybicach CNS
- Ma nwlk wpływ na enzymy cyt. P450
Flukonazol spektrum działania
- Candida albicans i parapsilosis
- Słabo działa na Candida glabrata
- Brak aktywności wobec Candida krusei, Aspergillus i Blastomyces
Azole tylko o działaniu miejscowym zastosowanie
- Grzybice powierzchniowych wywołane przez Candida i dermatofity
- Leczeniu łupieżu pstrego
- Grzybica paznokci -> Efinalonazol miejscowo (10% rr, nowy, pierwszy azol w tej chorobie)
Azole tylko o działaniu miejscowym formy
- Kremy
- Maści
- Płyny do użytku zewnętrznego
- Globulki dopochwowe
Itrakonazol
- Słabiej niz Flukonazol wchłania sie z pp
- Słabo penetruje do CNS
- Aktywność:
1) słabiej niz Flukonazol na Candida
2) aktywny wobec Aspergillus i Blastomyces - Silnie hamuje enzymy cyt. P450 i wchodzi w liczne interakcje
Itrakonazol
- Formy podawania: doustna lub dożylna
2. Dożylny preparat zawiera cyklodekstryny, które mogą byc nefrotoksyczne
Worykonazol spektrum działania
- Candida wrazliwe i oporne (C. krusei) na Flukonazol
- Aspergillus
- Scedosporium
- Fusarium
Worykonazol farmakokinetyka
- Formy: doustna lub dożylna
- Db wchłanialny z pp
- Db penetruje do CNS
- Nie wydala sie z moczem -> nie moze byc użyty do leczenia grzybic dróg moczowych
- Słabiej niz ketokonazol działa na cyt. P450, ale jednak hamuje CYP3A4, 2C19 i 2C9 -> możliwe liczne interakcje
Worykonazol swoiste działania niepożądane
- Odwracalne zaburzenie widzenia -> 20-45% pacjentow występują zaburzenia widzenia barw, ostrości widzenia i jasności
- Dożylny preparat zawiera cyklodekstryny, które mogą byc nefrotoksyczne
Pozakonazol spektrum działania
- > nowy lek o szerokim spektrum:
1. Candida (tez C. glabrata, krusei)
2. Aspergillus
3. Fusarium
4. Coccidioides immitis
5. Madurella
6. Fonsecaea pedrosoi
Pozakonazol zastosowanie
- Leczenie grzybic inwazyjnych (doustnie)
2. Profilaktyka grzybic u pacjentów z neutropenia i po przeszczepie szpiku
Pozakonazol farmakokinetyka
- Hamuje CYP3A4 -> nie stosować z lekami metabolizowanymi przez to i przedłużającymi odstęp QT (Chinidyna, Cyzaprydem, Halofantryna)
Isawukonazol spektrum działania
- > nowy lek o szerokim spektrum:
1. Większość Candida
2. Większość Aspergillus
3. Cryptococcus
4. Mukormykoza
Isawukonazol farmakokinetyka
- dostępny w formie proleku -> Siarczanu Isawukonazolium
- Do podawania dożylnego i doustnego
- Db penetruje do CNS
- Długi t1/2
- Hamuje CYP3A4 i liczne interakcje
- Dożylny preparat nie zawiera cyklodekstryn -> jest bezpieczny dla nerek
Działania niepożądane azoli
- Łagodne dolegliwości zoladkowo-jelitowe
- Zahamowanie cyt. P450-> blokowanie metabolizmu hormonów -> mogą wywoływać ginekomastie przez ↓ rozkładu estrogenów
-> liczne interakcje lekowe - ↑ aktywności aminotransferaz w surowicy
Rzadziej - Zapalenie wątroby
Echinokandyny działanie
- Acylowane cykliczne peptydy
- Hamują syntezę β(1-3)glukanu ściany grzyba
- Ma właściwości grzybobójcze
Echinokandyny spektrum działania
- Candida
- Aspergillus
- Brak aktywności wobec Cryptococcus neoformans
Echinokandyny zastosowanie
- Inwazyjna Candida oporna na Flukonazol
2. Aspergillus oporny na inne leki
Echinokandyny farmakokinetyka
- Podanie: pozajelitowe
- Dystrybucja: słaba do CNS
- Nie wydalają sie z moczem-> nie nadają sie do leczenia infekcji dróg moczowych
- Nie wymagają korekcji dawki w niewydolności nerek
Echinokandyny działania niepożądane
- > rzadko
1. Zaczerwienienie skory
2. Dolegliwości z pp słabo nasilone
3. Degranulacja mastocytow przy infuzji Anidulafunginy -> skutkuje (świąd skóry, pokrzywka, rzadko skurcz oskrzeli)
Echinokandyny interakcje lekowe
- Uszkodzenie wątroby przy skojarzeniu Kaspofunginy i Cyklosporyny
- Mikafungina hamuje metabolizm:
1) Nifedypiny
2) Cyklosporyny
3) Syrolimusu
Inhibitory epoksydazy skwalenowej działanie
- Hamują epoksydaze skwalenowa -> przekształcająca skwalen w lanosterol
- Hamuje syntezę ergosterolu o krok wcześniej niz azole
- Powodują nagromadzenie toksycznego skwalenu
- Ma grzybobójcze właściwości
Inhibitory epoksydazy skwalenowej spektrum działania
- Szeroki zakres działania in vitro
2. Ale stosuje sie tylko do leczenia grzybic skóry i paznokci
Inhibitory epoksydazy skwalenowej zastosowanie
- Terbinafina jest podawana doustnie w grzybicy paznokci przez 3 miesiące
- Naftyfina i Butenafina są podawane jedynie miejscowo w postaci żelów i lakieru do paznokci
- Naftyfina jest całkowicie metabolizowana podczas pierwszego przejścia przez wątrobę
Działania niepożądane Terbinafiny
- > nie wypływa na cyt. P450
1. Bóle głowy
2. Zaburzenia smaku
3. Łagodne dolegliwości z pp
Tolnaftat
- Działanie i zastosowanie podobne do Naftyfiny
Gryzeofulwina działanie
- Wytwarzana przez Penicillum
- Niejasny mechanizm działania
- Prawdopodobnie zaburza funkcje mikrotubul i czynność wrzeciona mitotycznego
- Właściwości grzybostatyczne
Gryzeofulwina zastosowanie
- Miejscowo w leczeniu grzybicy skory -> dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Mikrosporon)
- Wypierana obecnie przez Itrakonazol lub Terbinafinę
Gryzeofulwina farmakokinetyka
- Doustna w formie mikrokrystalicznej -> pokarm bogaty w tłuszcz silnie nasila jej wchłanianie z pp
- Praktycznie nierozpuszczalna w wodzie
- Po wchłonięciu kumuluje sie w naskórku (łączy sie z keratyną) i zapobiega zakażeniu nowych warstw naskórka
- Z tego powodu musi byc używana 2-6 tyg (aby zdążył powstać zupełnie nowy naskórek)
- Stosowana w grzybicy paznokci -> stosowanie leku przez cały czas odrastania (miesiące)
Gryzeofulwina działania niepożądane
- Reakcje alergiczne (częste, o typie choroby posurowiczej)
- Uszkodzenie wątroby
- Zaburzenia z pp
- Objawy z CNS
- Fotosensytyzacja
- Silny induktor enzymów wątrobowych
- Teratogenna
Nystatyna działanie
- Antybiotyk przeciwgrzybiczy o budowie polienowych makrolidów
- Mechanizm działania podobny do Amfoterycyny B
- Grzybobójczy
Nystatyna spektrum działania
- Candida
- Aspergillus
- Cephalosporium
- Fusarium
- Średniego stopnia aktywność wobec pierwotniaków -> Trichomonas vaginalis, Gardia lamblia
Nystatyna zastosowanie
- Miejscowo w grzybicach Candida -> na skóre, błony śluzowe, dopochwowo
- Grzybice pp -> doustne
- Nie wchłaniają sie z pp -> zbyt toksyczne do podania pozajelitowego
Natamycyna
- Działanie, spektrum działania i zastosowanie jak Nystatyna
- Działania niepożądane też jak Nystatyna ale bez reakcji alergicznych
Nystatyna działania niepożądane
- > rzadko
1. Nieswoiste-> miejscowe zaczerwienienie skory, świąd
2. Doustnie -> nudności lub wymioty, reakcje alergiczne
3. Bardzo rzadko zespół Stevensa-Johnsona
Cyklopiroks działanie
- Niejasny mechanizm działania
- Hamuje transport leucyny do grzyba
- Nasila tworzenie wolnych rodników i uszkadza błony komórkowe
- W nwlk stopniu blokuje wytwarzanie prostanoidów -> słabe działanie przeciwzapalne
- Słabe działanie przeciwbakteryjne (gram + i -, Mycoplasmy)
Cyklopiroks zastosowanie
- > tylko miejscowo
1. Grzybica skory i paznokci -> w formie maści, kremu, szamponu, lakieru do paznokci
2. Kandydoza narządów moczowo-płciowych -> globulki dopochwowe
Cyklopiroks działania niepożądane
- Nie wykazuje poważniejszych
2. Niekiedy miejscowe -> świąd, podrażnienie skóry
Tawaborol
- Inhibitor grzybiczej syntetazy leucylo-tRNA -> hamuje syntezę białek
- Zastosowanie -> grzybica paznokci -> miejscowo, 5% rr
Tawaborol działania niepożądane
- Nie wykazuje poważniejszych
2. Niekiedy miejscowe -> świąd, podrażnienie skory