Leki Ilosciowe Przeciwbakteryjne Teoria Flashcards
Pierwsze historyczne leki przeciwbakteryjne
- Pochodne arsenu (Salwarsan, Neowarsan) -> do leczenia kiły
- Prontosil (Sulfachryzoidyna) -> prekursor sulfonamidów
- Penicylina
Pochodne 8-chlorochinoliny działanie
- Niejasny mechanizm działania
- Powstają wolne pochodne chlorowe które niszczą DNA i białka
- Odporność wtórna nie występuje
Pochodne 8-chlorochinoliny spektrum działania
- Gram+
2. Słabiej grzyby i niektóre pierwotniaki (rzęsistek, pełzak czerwonki)
Pochodne 8-chlorochinoliny zastosowanie
- > obecnie rzadko
1. Maść -> zakażenia bakteryjne i grzybicze skory
2. Tabletki do ssania -> zakażenia pp
3. Globulki dopochwowe -> zakażenia dróg moczowo-płciowych
4. Miejscowo w rzesistkowicy
Pochodne chinoliny działania niepożądane
- SMON - Subacute Myelo-Optic Neuropathy
- Nieswoiste objawy uboczne
1) nudności, wymioty
2) alergiczne reakcje skory
SMON - Subacute Myelo-Optic Neuropathy
- Przy dłuższych stosowaniu i wchłonięciu do krwi pochodnych chinoliny
- Zwłaszcza przy tabletkach do ssania
- Ciężkie uszkodzenie CNS z zaburzeniami ruchowymi i czuciowymi (w tym bólowymi) i postępująca utrata wzroku i ślepotą
Pochodne nitrofuranu działanie
- Niejasny mechanizm
- Są redukowane w drobnoustrojach do wolnych rodników nitrowych -> uszkadzają DNA i białka ->
- W większych stężeniach hamują enzymy węglowodanów
- Są bakteriostatyczne, a w większych stężeniach bakteriobójcze
Pochodne nitrofuranu spektrum działania
-> szerokie
- Gram + i -
- Niektóre grzyby
- Pierwotniaki (Gardia lamblia)
Pochodne nitrofuranu oporność
- Brak aktywności wobec Pseudomonas aeruginosa i Acinetobacter
- Oporność wtórna: praktycznie brak
Pochodne nitrofuranu wchlanialne z pp działanie
- Nitrofurantoina -> praktycznie niestosowana -> osiąga w tkankach duże stężenie
- Furagina -> niemal natychmiast wydalana z moczem -> nie uzyskuje w tk. odpowiedniego stężenia do działania do działania i działań niepożądanych
Furagina zastosowanie
- Niepowołane zakażenia prostaty
3. Niewywołanych przez trudne bakterie (Proteus, Pseudomonas, Acinetobacter, Klebsiella) zakażenia dróg moczowych
Pochodne nitrofuranu niewchlanialne z pp zastosowanie
- Ostre biegunki
- Salmonelloza
- Gardiaza
- Inne zakażenia pp
Pochodne nitrofuranu miejscowe zastosowanie
- Wyprzenia bakteryjne i grzybicze skory
2. Zakażenia jamy ustnej
Pochodne nitrofuranu działania niepożądane
- Nitrofurantoiny -> toksyczna, inne leki -> duzo bezpieczniejsze
- Nitrofural -> skórne reakcje alergiczne
- Furazolidon hamuje MAO i moze prowadzić do hipotonii ortostatycznej
Nitrofurantoina działania niepożądane
-> najbd toksyczna z grupy
- Polineuropatie
- Niedokrwistość hemolityczna
- Zwłókniające zapalenie płuc
- Nudności i wymioty
- Jadłowstręt
- Częste reakcje alergiczne
Pochodne nitrofuranu przeciwwskazania
- Ciąża
- Noworodki
- Ciężkie uszkodzenie wątroby
- Niewydolność nerek
- Alkohol -> mogą wywołać reakcje disulfiramowa
Pochodne nitrofuranu interakcje
- Nitrofurantoina -> antagonizuje działanie kwasu nalidyksowego i słabiej innych chinolonów
Pochodne nitroimidazolu działanie
- Grupa nitrowa ulega w drobnoustrojach redukcji do wolnych rodników nitrowych-> uszkodzenie DNA i białek
- Zachodzi tylko przy małej ilosci tlenu
Pochodne nitroimidazolu spektrum działania
- Większość bakterii beztlenowych
2. Pierwotniaki o metabolizmie beztlenowym (rzesistek, pełzak czerwonki)
Pochodne nitroimidazolu oporność
- Wtorna: bakterie -> nawet do 70% Helicobacter i rzadziej pasożyty
Pochodne nitroimidazolu zastosowanie
- Terapia zakażeń drobnoustrojami beztlenowymi i mieszanych z udziałem beztlenowców np. w jamie brzusznej czy miednicy
- Choroby pp:
1) Eradykacja Helicobacter (terapia wielolekowa)
2) Clostridium difficile
3) Choroba Crohna
4) Colitis ulcerosa - Leczenie zakażeń przyzębia
- Trądzik różowaty
- Mieszane zakażenia skory
- Z wyboru przy gardiozie, rzesistkowicy i amebozie
Pochodne nitroimidazolu farmakokinetyka
- Bd przenikają do wszystkich narządów w tym CNS
- Wydalane w postaci niezmienionej przez nerki
- Stosowane ogólne (doustne lub dożylne) lub miejscowo -> globulki dopochwowe
Pochodne nitroimidazolu działania niepożądane
- Ze strony pp
1) metaliczny posmak w ustach
2) nudności, wymioty
3) biegunka
4) obłożony język
5) zapalenie trzustki - Zaburzenia neurologiczne (rzadko)
1) bóle głowy
2) encefalopatia
3) parastezje
4) ataksja
5) drgawki - Zaburzenia hematologiczne (rzadko, ustępują po odstawieniu leku)
1) agranulocytoza
2) pancytopenia - Metronidazol barwi mocz na kolor brązowy
Pochodne nitroimidazolu przeciwwskazania
- Ciąża, zwłaszcza 1 trymestr, 2 i 3 można użyć jedynie w absolutnej konieczności
- Kobiety karmiące
- Noworodki
- Środki antykolagulanty-> doustne, nasilają działanie
- Alkohol -> dość nasilona reakcja disulfiramowa
Synteza folianu i miejsce działania sulfonamidów i Trimetoprymu
- Kwas para-aminobenzoesowy (PABA) -(Syntaza dihydrofolianu)->
- Kwas dihydrofoliowy -(Reduktaza dihydrofolianu)->
- Kwas tetrahydrofoliowy –> Puryny
Sulfonamidy działanie
- Hamują kompetycyjnie syntazę dihydrofolianu
(brak u człowieka) - Są bakteriostatyczne
Sulfonamidy spektrum działania
- > szerokie
1. Wiele gram+ w tym Nocardia
2. Gram- E. Coli, Klebsiella, Shigella, Salmonella, Enterobacter
3. Chlamydia trachomatis
4. Niektóre pierwotniaki i grzyby (Pneumocystis jiroveci)
Sulfonamidy oporność
- Częsta
- Działają bd słabo na beztlenowe
- Pseudomonas, Proteus, Serratia, Treponema i Mycoplasma sa praktycznie niewrażliwe
- Sulfonamidy stymulują wzrost Riketsji
Sulfonamidy mechanizmy oporności
- Nadprodukcja PABA
- Mutacja syntazy dihydrofolianu
- Zmniejszenie przepuszczalności bł kom dla leku
Sulfonamidy zastosowanie
-> straciły na znaczeniu oprócz połączenia z inhibitorami reduktazy dihydrofolianu
- > stosowane samodzielnie w leczeniu:
1. Jaglicy
2. Bakteryjnego zapalenia spojówek
3. Oczyszczania pp przed operacjami
4. Zwalczaniu zakażeń skory
Sulfonamidy farmakokinetyka
- Są wydalane w niezmienionej postaci z moczem lub glukuronidacja lub acetylacja
- Moze dojść w kwaśnym pH do krystalurii
- Działają znacznie słabiej przy ropie
Sulfonamidy interakcje lekowe
- Z Prokainą i Tetrakainą -> są metabolizowane do PABA i niwelują działanie sulfonamidów
- Łączą sie z białkami osocza-> mogą wzmagać doustne środki hipoglikemizujace lub antykolagulanty
- Pogłębiają toksyczność Metotreksatu
- Krzyżowa alergia z diuretykami petlowymi, tiazydowymi, diazoksydem i pochodnymi sulfonylomocznika
Sulfonamidy działania niepożądane
- Reakcje alergiczne
1) gorączka
2) wysypka
3) pokrzywka - Zmiany skórne
1) zaczerwienienie
2) złuszczające zapalenie skory
3) fototoksycznosc
4) zespół Stevensa-Johnsona (1% pacjentów) - Zaburzenia pp
1) biegunka
2) nudności i wymioty
3) zapalenie jamy ustnej - Układ moczowy
1) kamica (zapobieganie -> alkalizacja moczu np. NaHCO3)
2) krwiomocz - Zaburzenia hematologiczne
- >zapobieganie: podanie kwasu foliowego
1) anemia hemolityczna (zwłaszcza gdy niedobór dehydrogenazy G6P)
2) anemia aplastyczna
3) granulocytopenia
4) małopłytkowość - Zmiany zapalne stawów
- Zapalenie spojówek
- Zapalenie wątroby
- Zaburzenia neuropsychiatryczne
- Mafenid-> po wchłonięciu z dużej pow. skóry moze wywołać kwasicę (hamuje anhydraze węglanową)
Sulfonamidy przeciwwskazania
- Ciąża 3 trymestr
- > mogą powodować kernicterus noworodków
Inhibitory reduktazy dihydrofolianu działanie
- Efekt synergiczny w połączeniu z sulfonamidami
- Umożliwia to w stosunku do niektórych drobnoustrojów osiągniecie efektu bakteriobójczego
- Trimetoprym hamuje bakteryjna DHFR ok 50 tys razy silniej niz ludzka
Trimetoprym mechanizmy oporności
- Zaburzenia przepuszczalności ściany bakterii dla leku
- Nadprodukcja DHFR
- Mutacja DHFR
Trimetoprym zastosowanie
- Samodzielnie w leczeniu niepowołanych zakażeń dróg moczowych
- Jako Kotrimoksazol -> w połączeniu z Sulfametoksazolem
Trimetoprym farmakokinetyka
- Jest lipofilny-> wchłanialny po podaniu doustnym, penetruje do wszystkich tkanek, też CNS
- Jest słabo zasadowy -> kumuluje sie w prostacie i wydzielinie pochwowej
Trimetoprym działania niepożądane
- Nudności i wymioty
- Wysypka
- Anemia megaloblastyczna
- Leukopenia
Kotrimoksazol działanie
(Biseptol)
- Zawiera Sulfametoksazol i Trimetoprym (5:1)
- Idealny stosunek 50:1 bo szeroka dystrybucja trimetoprymu w tkankach
Kotrimoksazol oporność
-> wiele szczepów
60% pneumokoków
30% H. influenzae
Kotrimoksazol zastosowanie
-> doustne lub dożylne
- Zakażenia dróg moczowych
- Zakażenia podatnymi bakteriami np Shigella czy Salmonella
- Lek drugiego rzutu w wielu zakażeniach
- Pierwszy rzut w Pneumocystis jiroveci
Kotrimoksazol działania niepożądane
-> gdy w dużych dawkach takie jak składników
Kotrimoksazol przeciwwskazania
- Niewydolność nerek
- Niewydolność wątroby
- Nadwrażliwość na sulfonamidy
- Ciąża
Pirymetamina zastosowanie
- Handlowa nazwa: Daraprim
- Połączenie z Sulfadiazyna -> leczenie toksoplazmozy i leiszmaniozy
- Połączenia z Sulfadoksyna -> Fansidar -> terapia malarii
Iklaprym
- Nowy DHFR inhibitor o znacznie większym powinowactwie niż Trimetoprym
- Wolniej wytwarzana oporność
- W ostatniej fazie badań klinicznych
- Zastosowanie w leczeniu zakażeń skory i tkanki podskórnej wieloopornymi szczepami Gram+