HC.4 - Rose en preventie paradox

Question 1

Wat is de preventieparadox van Geoffrey Rose?

Answer 1

De schijnbare tegenstelling dat preventieve maatregelen op populatieniveau een grote gezondheidswinst opleveren, maar relatief weinig voor elk individu in die populatie.

Question 2

Wat houdt Rose’s paradigma in?

Answer 2

• Individuele benadering: zoekt naar oorzaken van ziekte bij individuen en richt zich op hoog-risico personen.
• Populatiebenadering: zoekt naar oorzaken van incidentie in een populatie en probeert die voor iedereen te verminderen.

Question 3

Welke strategieën bestaan er binnen het preventiebeleid?

Answer 3

• Populatiebenadering: gericht op de hele populatie, kleine verschuiving in risicofactoren leidt tot grote gezondheidswinst.
• Hoog-risico benadering: gericht op individuen met het hoogste risico, preventieve maatregelen om hen te beschermen.

Question 4

Wat is het relatieve risico (RR)?

Answer 4

Het risico op sterfte door hart- en vaatziekten (HVZ) in een blootgestelde groep gedeeld door het risico in een niet-blootgestelde groep.

risico op X in blootgestelde groep / risico op X in niet-blootgestelde groep

Question 5

Wat is de attributieve fractie (AF)?

Answer 5

Het percentage van sterfte door HVZ in een blootgestelde groep dat direct te wijten is aan de blootstelling zelf.

Berekening: AF = (RR - 1) / RR.

Question 6

Welke stappen bevat Rose’s paradigma?

Answer 6

1. Verband tussen blootstelling en respons bepalen.
2. Relatief risico (RR) en attributieve fractie (AF) berekenen.
3. Verdeling van blootstelling in de populatie vaststellen.
4. Sterfte door HVZ per categorie berekenen.
5. Aantal doden door verhoogd cholesterol berekenen.
6. Totale bijdrage van verhoogd cholesterol aan oversterfte bepalen.

Question 7

Wat betekent de populatiebenadering in preventiebeleid?

Answer 7

Als een risicofactor gradueel stijgt met blootstelling en veel voorkomt in de populatie, draagt een kleine risicogroep meer bij aan de totale ziektelast. Daarom is het effectiever om de hele populatie aan te pakken dan alleen hoog-risicogroepen.

Question 8

Wat zijn voorbeelden van situaties waarin Rose’s paradigma toepasbaar is?

Answer 8

• Obesitas
• Gebrek aan beweging
• Voedingsfactoren zoals suiker-, zout- en vetinname

Question 9

Wat zijn de drie vormen van preventie?

Answer 9

• Primaire preventie: Voorkomen van ziekte door onderliggende oorzaken weg te nemen (bv. rookverbod, autogordels).
• Secundaire preventie: Vroegtijdige opsporing en behandeling van ziekte (bv. borstkankerscreening).
• Tertiaire preventie: Voorkomen van complicaties en beperkingen bij patiënten met een ziekte (bv. revalidatie na hartfalen).

Question 10

Wat is het verschil tussen gezondheidsbescherming, gezondheidsbevordering en ziektepreventie?

Answer 10

• Gezondheidsbescherming: Verminderen van blootstelling aan risicofactoren (bv. rookverbod, riolering).
• Gezondheidsbevordering: Stimuleren van gezond gedrag (bv. lesprogramma’s, campagnes).
• Ziektepreventie: Voorkomen van specifieke ziekten (bv. vaccinatieprogramma’s).

Question 11

Wat zijn de vier niveaus van preventie op basis van doelgroep?

Answer 11

• Universele preventie: Gericht op de algemene bevolking (bv. autogordels, vaccinatie).
• Selectieve preventie: Gericht op risicogroepen (bv. neonatale screening, statines).
• Geïndiceerde preventie: Gericht op individuen met beginnende klachten (bv. slaapprobleemtraining).
• Zorggerelateerde preventie: Gericht op individuen met een ziekte (bv. beweegprogramma’s bij diabetes).

Question 12

Wat is de conclusie van Rose’s paradigma voor preventiebeleid?

Answer 12

Preventiebeleid moet zich niet alleen richten op hoog-risico groepen, maar vooral op kleine verschuivingen in de populatie om een grote gezondheidswinst te realiseren.

Question 13

De doorbraak-gedachte van Geoffrey Rose:

Answer 13

1. De grootste gezondheidswinst in de populatie is te boeken in de
   groep met een matig verhoogd risico op sterfte
2. Ergo, preventiebeleid dat een kleine verschuiving in de verdeling
   van de risicofactor richting gezonde mensen realiseert, kan veel
   effectiever zijn dan een preventiebeleid dat zich alleen richt op
   de mensen met het hoogste risico
   (Dus: populatie-aanpak ipv hoog-risico benadering)

Question 14

Wanneer is Rose’s paradigma van toepassing?

Answer 14

De volgende voowaarden zijn belangrijk:
1. Als het risico op ziekte gradueel stijgt met toenemende blootstelling, en
2. lage niveaus van blootstelling zeer veel voorkomen in de populatie, dan
3. zullen personen met een klein risico meer bijdragen aan de ziektelast, dus
4. ligt dan de populatiebenadering in preventiebeleid meer voor de hand.

Concrete voorbeelden:
- Obesitas
- Gebrek aan bewegen
- Voeding (suiker, zout, vet)

Question 15

Drie indelingscriteria: Ziekte, Aangrijpingspunt of Doelgroep