H8 Het nut van theorie

Question 1

Wat is wetenschap volgens de logisch positivisten?

Answer 1

Het observeren van de realiteit en het afleiden van een theorie door middel van inductie.

Question 2

Wat is inductie?

Answer 2

Van empirie naar theorie. Theorieën zijn geen weergave van de realiteit, maar van onze vertekende interpretatie van het voor ons waarneembare stukje van de realiteit.

Question 3

Wat is het inductieprobleem?

Answer 3

E.g. bij de uitspraak ‘alle zwanen zijn wit’, kun je nooit testen of alle zwanen die ooit hebben bestaan, die bestaan of ooit zullen bestaan wit zijn.

Question 4

Wat zei de kritische rationalist Popper over theorieën?

Answer 4

Dat ze niet meer zijn dan onbewijsbare aannamen over hoe de wereld in elkaar steekt, en dat met deductie voorspellingen uit theorieën zijn af te leiden.

Question 5

Wat is de theoriegeladenheid van waarnemingen?

Answer 5

Al onze waarnemingen worden gekleurd door eerdere ervaringen, vooroordelen, verwachtingen. Dus de waarnemingen zijn nooit volledig objectief.

Question 6

Wat zijn paradigma/onderzoeksprogramma’s?

Waar maakte Lakatos een onderscheid tussen?

Answer 6

Verzameling van basisprincipes, theorieën, methoden en technieken.

Tussen harde kern van basisaannamen en een beschermgordel van theorieën.
De basisaannamen zijn niet aan de realiteit te toetsen, en er is geen objectieve maatstaaf. Als een paradigma wordt vervangen door een andere, is er geen gemeenschappelijk maat meer, en zijn ze dus incommensurabel.

Question 7

Wat is metafysica?

Answer 7

Metafysica[1] is de wijsgerige leer die niet de werkelijkheid onderzoekt zoals ze ons gegeven wordt uit zintuiglijke of instrumentele waarneming (wat bijvoorbeeld de fysica doet), maar op zoek gaat naar het wezen van die werkelijkheid en wat er achter zit.

Question 8

Wat is ontologie?

Answer 8

De ontologie of zijnsleer is onderdeel van de metafysica, de filosofische tak die het wezen onderzoekt dat achter de waargenomen werkelijkheid schuilgaat.

Question 9

Wat is determinisme?

Answer 9

Determinisme is de opvatting dat alles in de wereld bepaald wordt door de blinde werking van de causaliteit. Dat wil zeggen: alles is, letterlijk, gedetermineerd en voltrekt zich omdat het nu eenmaal zo heeft moeten zijn.

Question 10

Wat is reductionisme?

Answer 10

Reductionisme is de opvatting dat verklaringen voor fenomenen altijd zijn te herleiden tot verklaringen op onderliggende niveaus. Dat wil zeggen: sociologische verklaringen zijn te reduceren tot psychologische verklaringen, en die zijn op hun beurt weer te reduceren tot biologische verklaringen, en zo verder.

Question 11

De (neuro)biologische benadering combineert XXX (genetische predispositie) en het XXX (processen die leiden tot psychopathologie). Fysiologische mechanismen dienen XXX te worden. Tegenwoordig gebeurt dit met behulp van XXX.

Answer 11

1. determinisme
2. Reductionisme
3. hersteld
4. psychofarmaca

Question 12

De leertheoretische benadering is een sterk XXX paradigma, maar minder XXX. XXX worden niet gezocht in de werking van het lichaam, maar de interactie tussen lichaam en omgeving. XXX probeert disfunctioneel gedrag uit te doven en/of te vervangen. Toepassingen zijn XXX en XXX.

Answer 12

1. deterministisch
2. reductionistisch
3. causale relaties
4. Gedragstherapie
5. fobieën
6. impulsstoornissen

Question 13

De cognitieve benadering is even XXX als de leertheoretische benadering, maar focust zich meer op XXX inhouden. Deze benadering is dus minder XXX. De cognitieve gedragstherapie richt zich op XXX, maar ook op correctie van XXX XXX. Toepassingen zijn XXX, XXX, XXX.

Answer 13

1. deterministisch
2. mentale
3. reductionistisch
4. gedragsverandering
5. foutieve schema’s
6. depressie
7. angststoornissen
8. psychoses.

Question 14

De (neuro)biologische, leertheoretische en cognitieve benadering zien de mens als een XXX XXX waarvan het gedrag mechanische te verklaren is. Deze benaderingen worden behandeld met XXX therapie.

Answer 14

1. fysiologishce machine

2. integratieve

Question 15

Wat is de hermeneutische methode?

Door wie werd die opgesteld?

Answer 15

Stelt dat het menselijk bestaan niet natuurwetenschappelijk verklaard moet worden, maar met behulp van context.

Dilthey.

Question 16

De psychoanalytische benadering heeft een XXX mensbeeld, maar is XXX van aard. Dit kan hermeneutisch geïnterpreteerd worden om aan te duiden hoe innerlijke conflicten de cliënt storen in het dagelijks functioneren. De nadruk ligt op de totale XXX en op de behandeling van algemene XXX.

Answer 16

1. deterministisch
2. interpretief
3. persoonlijkheidsverandering
4. persoonlijkheidspathologie

Question 17

De humanistische benadering kenmerkt zich door haar XXX karakter. De mens leeft in een eigen XXX XXX. De nadruk ligt op het XXX; individu beschikt over een vrije wil. Therapie focust op het proces van XXX.

Answer 17

1. hermeneutische
2. subjectieve ervaringswereld
3. voluntarisme
4. zelfactualisatie

Question 18

De systeembenadering is een reactie op het XXX. De nadruk ligt op het XXX: individu vormt samen met die context een systeem, waarbinnen gedrag tot stand komt. De systeembenadering is dus XXX. Dit is handig voor XXX- en XXXproblematiek.

Answer 18

1. Reductionisme
2. hoisme
3. deterministisch
4. relatie- en gezins

Question 19

De psychoanalystische, humanistische en systeembenadering zijn minder geschikt voor een XXX aanpak, omdat ze XXX zijn met een deterministische en redutionistische ontologie.

Answer 19

1. integratieve

2. incommensurabel

Question 20

Waarom is er nooit sprake van een volledige theoretische integratie?

Answer 20

Vanwege de incommensurabiliteit van ontologische beginselen.

Question 21

Wat is technisch electicisme?

Answer 21

Inzetten van uiteenlopende therapeutische technieken zonder theoretische integratie na te streven.

Question 22

De keuze voor een benadering moeten we laten afhangen van effectstudies over welke 3 dingen?

Answer 22

1. Problemen opgelost
2. Tempo
3. Duurzame effecten

Question 23

Wat is de consequentie van een atheoretische houding in zowel de therapeutische praktijk als bij empirisch onderzoek?

Answer 23

Zonder theorie zijn de observaties betekenisloos.

Question 24

Reductionisme (Latijn: reducere, herleiden tot, terugvoeren op) is de opvatting die stelt dat de natuur van complexe entiteiten steeds herleid kan worden tot meer fundamentele entiteiten.

Answer 24

Het enige wat we ooit zeker zullen weten, is dat we geen gelijk hebben.

Al onze pogingen om te bewijzen dat we wel gelijk hebben - bijvoorbeeld als we een theorie hebben over de oorzaken van angststoornissen - stranden in fundamentele onzekerheden. Onze waarneming is fysiologisch beperkt. Op onze zintuigen kunnen we dus niet volledig vertrouwen. Onze redeneringen zijn vertekend door biases. Ook onze ratio kunnen we dus niet volledig vertrouwen. De grootste drempel is echter het inductieprobleem. Zelfs als we even accepteren dat waarneming en ratio gebrekkig zijn, dan maakt het inductieprobleem nog dat we op basis van een per definitie beperkt aantal waarnemingen nooit zeker kunnen weten of onze theorieën in alle relevante gevallen kloppen.

Dit betekent dat er nog maar een weg over is. We moeten accepteren dat onze theorieën over de wereld louter hypothetisch zijn. Wat we vervolgens wel kunnen doen is met behulp van deductie specifieke hypothesen uit onze theorieën afleiden. Immers, van deductie weten we zeker dat zij, mits correct uitgevoerd, altijd tot kloppende hypothesen leidt. Die hypothesen kunnen we vervolgens empirisch toetsen. Zolang zij daarbij bevestigd worden, mogen we onze theorie voorlopig accepteren als aannemelijk. Zodra bij die empirische toetsing blijkt dat onze theorie niet bevestigd wordt, weten we eindelijk een ding zeker: onze theorie klopte niet. Met die zekerheid op zak, kunnen we vervolgens aan een nieuwe theorie beginnen.

Question 25

Wat is Objectivisme?

Answer 25

Objectivisme is de opvatting dat wetenschap objectief kan en moet zijn, dat wil zeggen: zij is gebaseerd op observeerbare feiten, en de kennis die we daaruit afleiden is een objectieve, realistisch afspiegeling van de werkelijkheid

Question 26

Wat is subjectivisme?

Answer 26

Staat tegenover objectivisme. Dat is de opvatting dat kennis niet objectief vast te stellen is omdat iedereen in zijn eigen subjectieve ervaringswereld leeft, en die is altijd relatief ten opzichte van de lokale en historische context waarin die persoon zich bevindt.

Question 27

Wat is voluntarisme?

Answer 27

Staat tegenover determinisme. Dat is de opvatting dat het individu beschikt over een vrije wil en vanuit die vrije wil intentioneel kan handelen. Dat wil zeggen: niet alles is gedetermineerd, want het individu kan vanuit zijn eigen vrije wil besluiten om dingen anders te doen.

Question 28

Wat is holisme?

Answer 28

Staat tegenover reductionisme. Dat is de opvatting dat zaken niet reduceerbaar zijn tot onderliggende niveaus. Holisme benadrukt juist dat het individu een geheel vormt met zijn omgeving en dat dit alles als een omvattend systeem gezien moet worden.

Question 29

Waar kunnen de benaderingen worden geplaatst op de dimensie objectivisme/subjectivisme?

Answer 29

Objectivisme:
biologische leertheoretische benadering
Beide houden zich bezig met de observeerbare facetten van gedrag.

Subjectivisme:
spychoanalytische en humanistische benadering .
Want zij stellen dat de subjectieve betekenis die de persoon aan de wereld toeschrijft onderzocht moet worden.

Tussenin:
De cognitieve en de systeembenadering zijn wat minder uitgesproken. E
nerzijds modelleren beide benaderingen naar de objectieve methoden van de natuurwetenschappelijke benadering. Anderzijds besteden zij veel aandacht aan de relationele aspecten van het menselijke leven. Dat kan niet zonder tot op zekere hoogte kennis te nemen van de individuele belevingswereld, anders worden die relaties niet goed zichtbaar.

Question 30

Welke 2 benaderingen kunnen worden geplaatst op de dimensie determinisme/voluntarisme?

Answer 30

Voluntarisme:
humanistische benadering.
Zij is zeer stellig in haar uitgangspunt dat de mens een vrije wil heeft, en vanuit die vrijheid intentioneel handelt.

Determinisme:
Alle andere perspectieven gaan er impliciet of expliciet vanuit dat een dergelijke vrije wil niet bestaat, al bevat de traditie van de systeembenadering wel aanknopingspunten voor een voluntaristische benadering.

Question 31

Welke 2 benaderingen kunnen worden geplaatst op de dimensie reductionisme/holisme?

Answer 31

Reductionisme:
biologische, de leertheoretische en de psychoanalytische benadering aan de kant van het reductionisme.

Daarna volgen, in afnemende mate van reductionisme, de cognitieve benadering, de humanistische benadering en de systeembenadering. Met name de laatste twee zijn expliciet holistisch te noemen omdat zij benadrukken dat het individu zich bevindt in een bredere context waarin het individu begrepen moet worden.

Question 32

Wat is theoretische integratie?

Answer 32

Theoretische integratie is een aanpak waarbij gepoogd wordt om meerdere benaderingen op conceptueel niveau met elkaar te integreren en daar eventueel ook een nieuwe behandelvorm uit af te leiden. Een voorbeeld is te vinden in de manier waarop het mogelijk gebleken is om de biologische, leertheoretische en cognitieve benadering grotendeels te integreren in één systeem, wat vervolgens ook aanleiding gaf tot de ontwikkeling van de cognitieve gedragstherapie.

Question 33

Wat is de kern van de kritisch rationalistische filosofie van Popper?

Answer 33

Zekerheid bereiken we alleen op het moment dat in onderzoek blijkt dat onze theorieën niet kloppen

Question 34

Een wetenschapper stelt: ‘alles in de wereld wordt bepaald door de blinde werking van causale mechanismen’. Met welke term benoemen we dit standpunt?

Answer 34

Determinisme

Question 35

Wanneer spreken we van technisch eclecticisme in de klinische psychologie?

Answer 35

als therapeuten zonder achterliggende conceptuele integratie uiteenlopende therapeutische methoden inzetten

Question 36

Voluntarisme is het standpunt dat

Answer 36

het individu beschikt over een vrije wil en dus geen speelbal is van genen en opvoeding.