H3 Leertheoretische benadering van psychopathologie

Question 1

De leertheoretische benadering kijkt naar de interactiegeschiedenis van een XXX met XXX. Er wordt veronderstelt dat de interactiegeschiedenis op een bepaalde manier zijn sporen nalaat in het individu, en zodoende XXX vormt met name
in de hersenen.

Answer 1

1. fysiologisch systeem
2. de omgeving
3. gewoonten

Question 2

Wat is de transnationale benadering?

Answer 2

Voortdurende wisselwerking tussen onderzoek en praktijk

Question 3

Wat is Thorndike’s wet van het effect?

Answer 3

Gedrag dat tot een aangename uitkomst leidt, zal in frequentie toenemen terwijl gedrag dat tot een onaangename uitkomst leidt in frequentie zal afnemen.

Question 4

Wat zijn 2 voordelen van de Skinner-box vs Thorndike’s kat in de kooi? (operante conditionering)

Answer 4

1. Procedure van Thorndike onderzoekt niet het natuurlijke verloop van het proefdier
2. Onderzoeker hoeft niet zelf aanwezig te zijn

Question 5

Beschrijf klassieke en operante conditioning.

Answer 5

klassieke conditionering:
Door twee prikkels altijd tegelijk te geven, gaat het individu de twee met elkaar associëren.

Operante conditionering:
Het individu wordt beloond of gestraft, zodat hij de handeling gaat associëren met iets leuks of iets vervelends.

Question 6

Wat is de traditionele verklaring voor conditionering?

Answer 6

Dat het leren plaatsvindt door associatievorming in het geheugen

Question 7

Is klassieke conditionering stimulus-respons leren, of een stimulus-stimulus leren?

Answer 7

S-S. Vroeger dacht men S-R.

Question 8

Wat is naast de associatieve leertheorie een verklaring voor conditionering?

Wat is het voordeel van propositie vergeleken met associatie?

Answer 8

Propositionele theorie: leren gebeurt door dat hypotheses (proposities) worden bevestigd of niet.

In tegenstelling tot een associatie doet een propositie uitspraak over de aard van het verband.

Question 9

Wat zijn ontogenetische en fylogenetische adaptatie?

Answer 9

Ontogenetisch: aanpassing aan de omgeving tijdens de levensloop van één organisme

Fylogenetisch: aanpassing van de soort aan de omgeving

Question 10

Instrumenteel gedrag staat onder controle van welke 2 systemen?

Door welk systeem wordt het initiële leren gedomineerd?
Waardoor wordt het gedrag dan gestuurd?

Answer 10

1. Doelgericht gedrag: gebaseerd op associaties tussen responsen en uitkomsten (R-O).
2. Gewoontegedrag: gebaseerd op associaties tussen stimuli en responsen, maar wordt
   niet gemedieerd door de uitkomst die het gedrag genereert (S-R).

Tijdens het initiële leren zijn de instrumentele gedragingen doelgericht en wordt het gedrag
gestuurd door de motivationele waarde van de uitkomst (en de causale relatie). Daarna
wordt het gedrag meer een gewoonte, waarbij de respons automatisch wordt opgewekt en
de motivationele waarde niet langer een rol speelt.

Question 11

Wat is de uitkomstdevalutatieprocedure?

Answer 11

Wordt gebruikt om R-O en S-R uit elkaar te halen. Als na devaluatie van de uitkomst tot een vermindering van het gedrag leidt, ging het om
doelgericht gedrag. Zo niet, dan ging het om gewoontegedrag (uitkomst speelt geen rol).

Question 12

Wat is Pavloviaanse-isntrumentele transfer (PIT)? Noem een voorbeeld.

Answer 12

Het toont de interactie tussen klassieke en
instrumentele conditionering.

Voorbeeld:
Een verslaafde mevrouw wil geen alcohol drinken. Ze
weet dat drank kopen leidt tot alcoholinname (instrumenteel). Ze weet dat vermoeid zijn leidt
tot alcoholinname (klassiek). PIT toont dat vermoeid zijn de kans vergroot op drank te kopen

Question 13

Wat besturen behavioristen? Wie is de grondlegger?

Answer 13

Behavioristen bestudeerden uitsluitend objectief waarneembare reacties op (externe) prikkels.

Watson

Question 14

Wat is de angsttheorie die voortkwam uit Watson’s klassieke experiment met kleine Albert?

Wat zijn 2 kritiekpunten van de angsttheorie?

Answer 14

1. initieel neutrale gebeurtenissen die gepaard gaan met een akelige of gevaarlijke gebeurtenis zullen angst uitlokken
2. • Niet iedereen met een angststoornis heeft geschiedenis van aversieve conditionering.
   • Niet iedereen met een geschiedenis aan aversieve conditionering ontwikkelt een
     angststoornis.

Question 15

Beschrijf hoe ervaringen die 1) Voor, 2) Tijdens en 3) Na aversieve conditioneringsgebeurtenissen plaatsvinden een substantiële impact kunnen hebben op het angstleren.

Answer 15

VOOR – Latente inhibitie laat zien dat conditionering trager verloopt als de VP vooraf enkele
keren zonder OP aangeboden is. Voorafgaande ervaringen kunnen het risico ook vergroten.
TIJDENS – Aangeleerde hulpeloosheid kan volgens Seligman ontstaan als je zelf geen
invloed hebt op de uitkomst, waardoor passief en hulpeloos gedrag ontstaat. Dit zou een rol
kunnen spelen bij het ontstaan van depressie en langdurige angstklachten.
NA – Het inflatie-effect beschrijft dat herhaald denken (= rumineren) aan een aversieve
conditioneringsgebeurtenis kan leiden tot versterking van de relatie tussen VP en OP. Dit
kan leiden tot het in stand houden van de aangeleerde angst en het ontwikkelen van een
angststoornis. Het is dus van cruciaal belang hoe mensen de aversieve ervaring verwerken.

Question 16

Hoe speelt generalisatie een rol bij het ontstaan van een angststoornis?

Answer 16

Vreesreacties worden getransfereerd naar stimuli die perceptuele kenmerken delen
met de oorspronkelijke geconditioneerde prikkel.

Question 17

Hoe kan vermijdingsgedrag bij angststoornissen worden verklaard door de tweefactorentheorie van Mower?

Answer 17

1. Klassieke conditionering – opwekken van angst (feestje > negatieve beoordeling).
2. Instrumentele conditionering – vermijdingsgedrag wordt gesteld.

Question 18

Kan conditionering een rol spelen bij de acquisitie van allerhande maladaptieve overtuigingen?

Answer 18

Ja.

Question 19

Is conditionering betrokken bij het leren van een oorzakelijk verband tussen 2 gebeurtenissen (e.g. melk drinken en allergische reactie)?

Answer 19

Ja

Question 20

Wat toont de voorspellingsfout bij conditionering?

Answer 20

Dat leren allen gebeurt als een prikkel voorafgaat aan een verrassende gebeurtenis. Je leert alleen door fouten te maken.

Question 21

Wat stelt de verrassingshypothese?

Answer 21

Organisme leert alleen als prikkel voorafgaat aan verrassende gebeurtenis.

Leren kan worden geblokkeerd door een reeds gevestigde relatie, en dat het leersysteem actief blijft zoeken naar betere voorspellers als een OP onvoldoende voorspellend is.

Question 22

Wat is het blokkeringseffect?

Answer 22

Geen conditionering als er al een goede voorspeller is voor de VR.

Question 23

Welke 2 vragen staan centraal bij psychotherapie als het gaat om gedragsverandering?

Answer 23

-Hoe lok je een gedragsverandering uit op korte termijn?
- Hoe maak je deze gedragsverandering duurzaam (= meer weerstand tegen uitdoving)
op lange termijn?

Question 24

Wat zijn 3 voorwaarden van exctinctie?

Answer 24

1. Partiéle bekrachtiging tijdens acquisitie zal het verloop van uitdoving vertragen tijdens exctinctieprocedure
2. Bij volgehouden vermijding leiden extinctie-ervaringen niet tot uitdoving
3. Snelheid van uitdoving hangt van het type gedrag af Preparatorische gedragingen doven meestal snel uit
   tijdens extinctie, maar niet-preparatorische gedragingen doven vaak trager uit of helemaal
   niet. Een voorbeeld is conditionering van valentie, oftewel evaluatieve conditionering.
   Extinctie leidt niet of minder snel tot uitdoving van de geconditioneerde valentie.

Question 25

Wat wordt er geleerd tijdens extinctie (3x)?

Answer 25

 De opgebouwde associatie neemt af, zonder sporen achter te laten.
 Je leert dat iets in de omgeving toediening van de OP kan verhinderen.
 Je leert dat de VP nú geen voorspeller is van de OP, maar je onthoudt de associatie.

Question 26

Is uitdoving context-afhankelijk?

Wat kun je doen om angsttherapie te verbeteren? (3x)

Answer 26

Ja, uitdoving is alleen effectief in de context waarin de extinctie plaatsvond.

1. Toepassen in meerdere contexten
2. Extra factor toevoegen (e.g. armband)
3. Extinctie versterken door 2 VP’s toe te voegen, waardoor de verrassing dat geen OP optreedt nog groter is.

Question 27

Welke 3 hersendelen zijn betrokken bij extinctie?

Answer 27

1. Hippocampus: verwerken en onthouden complexe prikkels
2. PFC
3. Amygdala

Question 28

Wat is contraconditionering?

Answer 28

houdt in dat de VP niet alleen zonder de OP wordt aangeboden, maar
ook gekoppeld wordt aan een nieuwe OP met een tegengestelde valentie. In tegenstelling tot
conditionering, is contraconditionering wel effectief om de geconditioneerde valentie van een
VP te wijzigen. Voorbeeld: Disulfiram wordt gebruikt bij de behandeling van
alcoholverslaving.

Question 29

Wat is differential reinforcement of other behaviours?

Wat is het voordeel hiervan vergeleken met straffen van ongewenst gedrag?

Answer 29

het bekrachtigen van andere, meer
gewenste, gedragingen om ongewenst instrumenteel gedrag te verminderen.

Voordelig is
dat het hierbij duidelijker is wat gewenst gedrag is, vergeleken met het afstraffen van het
ongewenst gedrag. Vaak wordt bestraffing en DRO in combinatie gebruikt.

Question 30

Welke “wet” kun je onttrekken uit Pavlov’s werk?

Answer 30

Wanneer een prikkel, die een natuurlijke reactie uitlokt, herhaaldelijk gepresenteerd wordt met een neutrale prikkel, zal de neutrale prikkel op den duur dezelfde reactie uitlokken.

Question 31

Wat zijn de verschillen tussen de wet van Thorndike en Pavlov?

Answer 31

1. Bij Pavlov is het dier passief, terwijl het leereffect in de experimenten van Thorndike afhankelijk is van de activiteit van het dier.
2. Het dier leert in beide situaties dan ook fundamenteel andere dingen. In het eerste geval leert het dier een associatie tussen twee prikkels, het dier leert dus geen nieuw gedrag. Het leert enkel om met hetzelfde gedrag op een nieuwe prikkel te reageren. In het tweede geval leert het dier wel nieuw gedrag. Het leert namelijk de relatie tussen een handeling en een prikkel. Het leert zich zo te gedragen dat het een gewenste prikkel ontvangt.

Question 32

Wat is appetitieve conditionering?

Treedt het op bij klassieke of instrumentele/operationele conditionering?

Answer 32

1. Appetitieve conditionering is het proces waarbij prikkels aan de orde zijn die we aangenaam vinden.
2. Treedt op bij beide. In geval van klassieke conditionering gaat het dan bijvoorbeeld om voedsel dat een speekselreflex opwekt, waarna omgevingsfactoren die toevallig in de buurt waren diezelfde reflex gaan opwekken omdat zij de verwachting wekken dat de appetitieve, aangename prikkel ook weer zal verschijnen. In geval van instrumentele conditionering zien we appetitieve conditionering optreden in alle gevallen waar gedrag bekrachtigd wordt doordat het opgevolgd wordt door een appetitieve, aangename prikkel. Appetitieve conditionering zal dus vooral optreden rondom zaken die we van nature al lekker vinden, zoals voedsel of seks, of andere stimulanten die ons een bevredigend gevoel geven.

Question 33

Welk soort gedragsstoornissen komt door appetitieve conditionering tot stand? Geef een paar voorbeelden en leg uit waarom het logisch is dat juiste deze stoornissen in verband staan met appetitieve conditionering

Answer 33

Het principe van appetitieve conditionering kan ons dus helpen bij het begrijpen van onder meer diverse verslavingen of obesitas.

Neem bijvoorbeeld alcoholmisbruik. In eerste instantie zal het gedrag, de alcoholinname, gevolgd worden door het aangename effect van de alcohol. Dat aangename effect bekrachtigt het gestelde gedrag. Hier is dus sprake van appetitieve, instrumentele conditionering. Men zal dus meer en vaker alcohol gaan gebruiken. Vervolgens zullen prikkels uit de context waarin men gewoonlijk de alcohol gebruikt - bijvoorbeeld de keuken bij het moment van thuiskomen na een lange werkdag - geassocieerd raken met de alcohol. Hier is dus sprake van appetitieve, klassieke conditionering. Immers, de aangename appetitieve prikkel van de alcohol raakt geassocieerd met het gevoel van thuiskomen, de aanblik van de keuken, de vermoeidheid, enzovoort. Al die prikkels kunnen vervolgens de behoefte aan alcohol uitlokken en aanzetten tot toenemende alcoholinname. Na verloop van tijd kunnen ontwenningsverschijnselen ontstaan, die verdwijnen zodra alcohol geconsumeerd wordt. Het verdwijnen van deze onaangename verschijnselen is ook weer een aangename consequentie van het gebruik van alcohol, die het gedrag dus verder zal bekrachtigen. Hier is dus weer sprake van appetitieve, instrumentele conditionering.

Question 34

Wat is aversieve conditionering?

Treedt het op bij klassieke of instrumentele/operationele conditionering?

Answer 34

1. Aversieve, onaangename prikkels kunnen tot conditionering leiden. Hierbij zijn de effecten echter omgekeerd.
2. Bij beide.
   In geval van klassieke conditionering gaat het dan om een prikkel waar we van nature een afkeer van hebben, zoals grommende honden. Deze roepen een aversieve reactie op. Toevallige omgevingsfactoren, zoals het bos waarin we de hond tegenkomen, kunnen vervolgens dezelfde aversieve reactie oproepen waardoor we het bos gaan vermijden.
   In geval van instrumentele conditionering zien we aversieve conditionering optreden zodra gedrag gecorrigeerd wordt doordat het opgevolgd wordt door een aversieve onaangename prikkel. Aversieve conditionering zal dus vooral optreden rondom zaken die van nature al angst of afkeer bij ons oproepen.

Question 35

Welk soort gedragsstoornissen komt door aversieve conditionering tot stand? Geef een paar voorbeelden en leg uit waarom het logisch is dat juiste deze stoornissen in verband staan met aversieve conditionering.

Answer 35

Allerlei angststoornissen en specifieke fobieën bij uitstek voorbeelden zijn van stoornissen die goed verklaard kunnen worden door het principe van aversieve conditionering.

U kunt zich voorstellen dat op deze wijze allerlei vermijdingsgedrag kan ontstaan. Iemand die bijvoorbeeld éénmaal een nare, pijnlijke ervaring bij de tandarts heeft gehad, zal de oorspronkelijke pijnprikkel onmiddelijk associeren met de context van de tandartspraktijk. De stoel, de witte jas, de wachtkamer, het linoleum op de vloer, de leesmap; ze kunnen allemaal gekoppeld raken aan de aversieve, onaangename prikkel van de behandeling en dezelfde angst oproepen. De angstreactie jegens de behandeling door de tandarts generaliseert dus als het ware naar de context door aversieve, klassieke conditionering. Hierdoor zal men de tandarts gaan vermijden. Bij het ontstaan van dergelijk vermijdingsgedrag speelt ook appetitieve instrumentele conditionering een grote rol. Immers, door het vermijden van de tandarts, neemt de angst voor de tandarts af omdat de persoon heeft besloten er niet meer naar toe te gaan. Deze daling van angst is een aangenaam gevolg van het vermijdingsgedrag en zal het dus nog verder bekrachtigen. In dit laatste geval betreft het appetitieve instrumentele conditionering door het wegvallen van een onaangename prikkel.

Question 36

Conditionering lijkt in belangrijke mate betrokken bij het leren van oorzakelijke verbanden in de wereld. Zo leren we bijvoorbeeld dat sommige prikkels de komst van andere prikkels kunnen voorspellen - klassieke conditionering - en dat sommig gedrag tot sommige resultaten kan leiden - instrumentele conditionering. Dit voorspellend vermogen hebben we nodig om ons staande te houden in de wereld. We hebben dus behoefte aan goede voorspellers.

Leg kort uit hoe onze behoefte aan goede voorspellers in therapie wordt gebruikt om pathologisch gedrag te verminderen.

Answer 36

Aan de basis van veel gedragstherapie staat de zogeheten verrassingshypothese. Deze stelt dat, zolang een gewenste prikkel onvoldoende voorspeld wordt door bijkomende prikkels - zoals de komst van de agressieve hond wordt voorspeld door het bos - ons leersysteem blijft zoeken naar betere voorspellers. De kern van gedragstherapie is dan ook om de persoon te laten ervaren dat pathologische associaties slechte voorspellers zijn. Dit wordt meestal gedaan door die associaties op een of andere manier te verstoren zodat hun voorspellende waarde afneemt.

Question 37

Ondanks exposure therapie zien we vaak terugval in pathologisch gedrag. Hoe wordt dat verklaard? (2x)
En hoe kan dergelijke terugval bestreden worden? (2x)

Answer 37

De effecten van extinctie zijn zelden blijvend, waardoor mensen een terugval kunnen laten zien in pathologisch gedrag.

1. Waarschijnlijk komt dit doordat in therapie weliswaar een nieuwe gezonde associatie wordt gelegd, maar de oude niet letterlijk wordt uitgewist.
2. Daar komt bij dat de nieuwe associatie sterk contextafhankelijk kan zijn.

Dergelijke terugval kan het best bestreden worden door die contextafhankelijkheid te bestrijden.

1. Wanneer de extinctie bijvoorbeeld in diverse bossen wordt uitgevoerd, generaliseert de gezonde associatie gemakkelijker naar bossen in het algemeen.
2. Verder kan de extinctie ondersteund worden door een geheugensteuntje te creëren. Wanneer de persoon tijdens de extinctie bijvoorbeeld telkens dezelfde armband draagt, dan kan de gezonde associatie ook aan deze armband gekoppeld raken, zodat deze later op kwetsbare momenten de gezonde associatie kan helpen oproepen.

Question 38

De resultaten van Pavlovs conditioneringsonderzoek naar de speekselafscheiding bij honden gaven experimentele steun aan de empiristische opvatting dat

Answer 38

leren te herleiden is tot de vorming van nieuwe associaties.

Question 39

Uitdoving na een procedure van klassieke conditionering houdt in dat de XX geleidelijk verdwijnt als de XX herhaaldelijk niet meer wordt gevolgd door de XX.

Answer 39

1. VR
2. VP
3. OP

Question 40

Tandartsen laten kleine kinderen vaak eerst een paar keer meekomen met hun ouders, en eventueel even in de tandartsstoel zitten, zonder dat zij hen echt behandelen, om te voorkomen dat zij angst voor de tandarts ontwikkelen. Van welk leerprincipe maken zij hier gebruik?

Answer 40

Latente inhibitie

Question 41

Wat is latente inhibitie?

Answer 41

a familiar stimulus takes longer to acquire meaning than a new stimulus.

Question 42

De resultaten van Pavlovs conditioneringsonderzoek naar de speekselafscheiding bij honden gaven experimentele steun aan de empiristische opvatting dat

Answer 42

leren te herleiden is tot de vorming van nieuwe associaties

Question 43

In de tweefactorentheorie van Mowrer wordt vermijdingsgedrag opgevat als

Answer 43

het ontsnappen aan geconditioneerde angstreacties.

Question 44

Binnen de leertheoretische benadering wordt van ‘spontaan herstel’ gesproken wanneer

Answer 44

de onvoorwaardelijke reactie weer optreedt nadat zij eerst volledig uitgedoofd was.