H1 Over KP en abonormaal gedrag

Question 1

Wat omvat het vakgebied van de klinische psychologie?

Answer 1

Houdt zich bezig met psychische stoornissen, en niet met afwijkingen van de norm in de gunstige zin.

Question 2

Welke 6 verschillende benaderingen kent menselijk gedrag?

Answer 2

1. Biologische theorieën
2. Leertheorieën
3. Cognitieve theorieën
4. Psychoanalytische theorieën
5. Humanistische theorieën
6. Syseemgeoriënteerde theorieën

Question 3

Waar maakte Bert Duiker in 1959 onderscheid tussen?

Answer 3

1. Basisdisciplines (functieleer, otnwikkelingspsychologie, sociale psychologie, persoonlijkheidspsychologie en methodenleer)
2. Toepassingsgerichte disciplines (klinische en gezondheidspsychologie, arbeids- en organisatiepscyhologie en onderwijspsyhologie)

Question 4

Seligman, Walker en Rosenhan (2001) onderscheiden welke 7 factoren die bepalen of gedrag als abnormaal of patologisch wordt beschouwd?
Minimaal hoeveel factoren zijn nodig?

Answer 4

Minimaal 1 factor nodig

LIDIOOOM

1. persoonlijk lijden, hoewel dit geen voorwaarde is omdat persoonlijk lijden ook het tijdelijke gevolg van een gebeurtenis kan zijn
2. (dis)functionaliteit van gedrag, dat wil zeggen: gedrag dat het beroepsmatig en relationeel functioneren van het individu zelf belemmert, maar ook het functioneren van anderen
3. irrationeel en onbegrijpelijk gedrag, waar geen logica of zin in ontdekt kan worden
4. onvoorspelbaarheid en controleverlies in situaties waarin de regels die normaliter het gedrag sturen nu niet meer werken, of in situaties waarin de oorzaak of aanleiding van het gedrag voor de toeschouwer onbekend is
5. opvallend en onconventioneel gedrag, gedrag dus dat sterk afwijkt van het gangbare gedrag en sociaal onwenselijk is, hoewel dit ook afhankelijk is van de omgeving
6. gedrag dat gevoelens van ongemak oproept, zoals gedrag waarmee impliciete sociale verwachtingen ofwel ‘restregels’ (Scheff, 1966) worden geschonden
7. morele normen overtredend gedrag, ofwel gedrag dat in mindere mate overeenkomt met ideeën over optimaal functioneren.

Question 5

Definitie psychische stoornis DSM-V?

Answer 5

syndroom met symptomen op het gebied van cognitieve functies, de emotieregulatie of het gedrag van een persoon, dat een uiting is van een disfunctie in de psychologische, biologische of ontwikkelingsprocessen die ten grondslag liggen aan het psychisch functioneren.

Question 6

In de DSM-5 staat een definitie van mentale stoornissen.

Welke 3 vormen van gedrag worden door deze definitie uitgesloten?

Answer 6

1. Cultureel aanvaard gedrag
2. Langdurige ‘deviant gedrag’ dat voortvloeit uit het behoren tot een politieke, religieuze of seksuele minderheid.
3. Afwijkend gedrag dat voortkomt uit een persoonlijk conflict tussen individu en maatschappij

Question 7

Aan de hand van welke 3 modellen kan een onderscheid tussen normaal en abnormaal worden gemaakt?

Answer 7

1. Het statistisch model heeft als uitgangspunt dat menselijke eigenschappen min of meer normaal verdeeld zijn. Indien uit een betrouwbare en valide meting van die eigenschappen een extreem hoge of extreem lage score blijkt, wordt gesproken van abnormaliteit.
2. Het medisch model gaat ervan uit dat stoornissen veroorzaakt worden door onderliggende mechanismen, die somatogeen ofwel lichamelijk van aard zijn, zoals het geval is bij dementie, of psychogeen ofwel psychologisch, zoals afweer tegen angst. In het model worden termen gebruikt als ‘ziekte’ en ‘therapie’.
3. Het derde model is het leer- of onderwijsmodel. Volgens dit model zijn stoornissen tot stand gekomen door verkeerd gelopen leerprocessen. De grens tussen ziekte en gezondheid ligt bij de verantwoordelijkheid en de aanspreekbaarheid van een individu. In dit model worden termen gebruikt als ‘persoonlijke problemen’, ‘(vaardigheids)tekorten’, ‘onderwijsprogramma’, en ‘leraar’ en ‘leerling’.

Question 8

Wat zijn de 2 nadelen van het statistisch model?

Answer 8

1. Waar ligt de grens tussen normaal en abnormaal gedrag?
2. Geen onderscheid tussen statistische afwijkingen die gepaard gaan met individueel lijden en afwijkingen waarvoor dat niet geldt, zoals lengte.

Question 9

Wat zijn 2 nadelen van het medisch of ziektemodel?

Answer 9

1. Bij veel psychische stoornissen is nog niet een eenduidig onderliggend mechanisme aangetoond. Thomas Szasz wil mental illness vervangen door problems in living, en is van
   mening dat er alleen sprake is van ‘geestesziek’ bij aantoonbare organische
   afwijkingen.
2. Gebruik van begrippen als ziekte en therapie leidt tot stigmatisering (= labeling theorie)

Question 10

In het leer- of onderwijsmodel wordt gesproken van XXX (≠ ziekte), XXX (≠ diagnose), XXX (≠ stoornissen), en XXX
(≠ therapie). Het doel is om de tekorten bij de leerling te verminderen.

Answer 10

1. persoonlijke problemen
2. bepalen van het leerdoel
3. vaardigheidstekorten
4. uitvoering van onderwijsprogramma

Question 11

Om welke 3 redenen wordt het leer- of onderwijsmodel vaak verkozen boven het medisch model?

Answer 11

1. Kans op stigmatisering is geringer
2. Er wordt meer recht gedaan aan de eigen verantwoordelijkheid van mensen met een
   persoonlijk probleem (patiënt is passief, leerling is actief).
3. Er wordt meer recht gedaan aan datgene dat daadwerkelijk plaatsvindt bij
   psychologische hulpverlening, mits mensen verantwoordelijk en aanspreekbaar zijn
   (anders wel ‘ziek’).

Question 12

Hoe verschilt het demarcatiecriterium bij het medisch model (Szasz) van die bij het leer- of onderwijsmodel?

Answer 12

Medisch model: aantoonbare organische afwijkingen dienen als criterium voor (geestes)ziekte.

Leer- of onderwijsmodel: zolang iemand nog zelf de verantwoordelijkheid kan dragen, aanspreekbaar is voor zijn doen en laten, wordt hij niet als ‘ziek’ beschouwd.

Question 13

Wat is observer discomfort?

Answer 13

Onbehaaglijk gevoel dat ertoe leidt dat de ‘observer’ geneigd is het gedrag ‘abnormaal’ te vinden. Gaat om impliciete sociale verwachtingen.

Question 14

Wat zijn somatogeen en psychogeen?

Answer 14

Somatogeen: lichamelijke oorzaak

Psychogeen: psychische oorzaak

Question 15

Wat zijn restregels (Scheff, 1966) ?

Answer 15

Impliciete sociale verwachtingen

Question 16

Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen over het medisch of ziektemodel.

I Aanhangers van het medisch model zijn van mening dat de oorzaak van psychische stoornissen uitsluitend ligt bij lichamelijke afwijkingen (zoals een neurologisch defect).

II Volgens aanhangers van het medisch model zijn psychische stoornissen het beste te verhelpen door de onderliggende mechanismen met therapie te bestrijden.

Answer 16

Alleen II is juist

Question 17

Szasz bekritiseerde het medisch model en met name de opvatting van ‘geestesziekte’ binnen dit model. Welk criterium moet naar zijn mening worden gebruikt bij het bepalen van de grens tussen ‘geestelijke gezondheid’ en ‘geestesziekte’?

Answer 17

de aanwezigheid van aantoonbare medische afwijkingen

Question 18

Welke term gebruiken aanhangers van het leer- of onderwijsmodel om de problematiek aan te duiden van mensen die ‘aanspreekbaar’ zijn voor hun eigen doen en laten?

Answer 18

levensproblemen

Question 19

Een man heeft last van ernstige depressies met psychotische symptomen: hij voelt zich erg somber, hoort en ziet dingen die er niet zijn, en is daar erg van in de war. Er is geen aantoonbare somatische oorzaak voor zijn problemen. Vanuit welk model zal dit als een stoornis beschouwd worden?

Answer 19

vanuit het statistisch model, het medisch model en het leer- of onderwijsmodel