Fæðingareynsla - áhrif á líðan móður, barns og fjölskyldu

Question 1

Hvað er fyrsta stig fæðingar?

Answer 1

það tímabil sem varir frá upphafi reglulegra samdrátta í legi þar til útvíkkun og þynningu legháls er lokið

Question 2

Hver er meðallengd 1.stigs fæðingar?

Answer 2

Frumbyrju: 12 klst
Fjölbyrjur: 6 klst

yfirleitt lengra hjá konum sem eru að einast sitt fyrsta barn

Question 3

Hvað getur haft áhrif á lengd fæðingar?

Answer 3

• Hvort vefir í leginu eru mjúkir eða harðir
• Andlega líðan (Streituhormónið virðsti hafa hamlandi áhrif á framleiðslu oxytocin sem hvetur áfram fæðingu)

Question 4

Hverjir eru tveir fasar 1.stigs fæðingar?

Answer 4

Latent fasinn
Active fasinn

Question 5

Hvað gerist í lantent fasanum í 1.stigi fæðingar?

Answer 5

'’Rólegt phase’’
- Fyrst og fremst þynning á leghálsi
- Mjög hæg útvíkkun eða framgangur barns

Question 6

Hvað gerist í Active fasanum í 1.stigi fæðingar?

Answer 6

• Hröð útvíkkun og framgangur barns.
• Stut milli samdrátta og verkir vara í 1mín
• Legháls orðinn stuttur og þunnur

Question 7

Hvað er 2.stig fæðingar?

Answer 7

Tímabil frá því að útvíkkun er lokið þar til barnið er fætt

Question 8

Hver er meðaltímalegnd 2.stigs fæðingar?

Answer 8

Frumbyrjur: 1 klst
Fjölbyrjur: 20 mín

Question 9

Hvað er axlarklemma ?

Answer 9

þegar efri öxlin festist bak við lífbeinsbogann. það er hætta á súrefnisskort hjá barninu

Question 10

Hvað er spangarskurður?

Answer 10

Það er þegar spöngn er klippt af eh ástæðu. Reynt að forðast þetta í dag og frekar leyft að rifna náttúrulega því það er sársaukafyllra að klippa og það grær verr.
Stundum þarf samt að gera þetta t.d þegar það er sogklukkufæðing, fyrirburar og axlarklemma eða stórbörn til að minna þrýsting

Question 11

Hvað er 3.stig fæðingar ?

Answer 11

Tímabilið frá því að barnið fæðist þar til fylgjan er fædd.
- Fylgjan losnar yfirleitt við legsamdrætti eða minnkun legs u.þ.b 5-7mín eftir fæðingu
- Oxytocin (Samdráttarhormón), leg dregst saman og þrýstir fylgjunni frá
- Stundum grær hún inni í vegginn og þarf þá að sækja hana (ALLA !)

Question 12

Hverjar eru ástæður áhættufæðinga?

KUNNA

Answer 12

• Axlarklemma: 0,2-3% tilfella, skyndilegt ástand. Reynt að þrýsta eð snúa barninu til að það geti fæðst. í versta falli þarf að brjóta viðbeinið hjá barninu til að koma í veg fyrir súrefnisskort
• Fyriburafæðingar: Minna þroskuð börn, erfiðara að vera á brjósti
• Framfallinn naflastrengur: slidear framhjá höfði barnsins => hætta á klemmu => áhrif á mettun. Sérstök áhætta ef það er mikið legvatn og barnið hefur ekki skorðast þegar legvatnið fer. þá má konan ekki vera á fótum eftir að legvatnið fer og eiga að hringja á sjúkrabíl strax
• Fylgjulos: Hluti eða öll fylgjan losnar áður en barnið fæðist. Hættulegt fyrir móður og barn. Sést oft streita hjá barninu á EKG
• Fyrirsæt fylgja: Fylgja fyrir fæðingaropi alveg eða hluta til
• Legbrestur
• Keisari: Fer eftir hvernig keisarinn er (Bráða, bjöllu eða val). Ýmsar ástæður fyrir þessu eins og sjúkdómar, fyrirstæ fylgja, sýkingar (herpes) ofl
• Tangar og sogklukkufæðingar: stundum þarf ytri krafta t.d ef fæðing er að ganga hægt

Question 13

Hvert er markmið verkjameðferðar í fæðingu?

Answer 13

• Að konan skynji sig hafa stjórn á aðstæðum í fæðingunni
• Að konan eigi kost á vali verkjameðferðar miðað við hennar viðhorf og líðan
• Að konan verði sátt við fæðingarreynsluna

Question 14

Hvaða þættir geta hafa áhrif á skynjun og túlkun kvenna á sársauka?

Answer 14

• Menning
• Andleg líðan
• Fyrri reynsla (t.d hafa konur sem hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi sagt fra því að hvatningarorð fólks í fæðingu hafa minnt á ofbeldið)
• Undirbúningur fyrir fæðingu (námskeið t.d)
• Stuðningur í fæðingu

Question 15

Hverjar eru helstu leiðir til þess að draga úr sársauka /verkjum í fæðinugu?

Answer 15

Verkjameðferð án lyfja:
- Fræðsla / leiðbeiningar / almennur stuðningur
- Slökun, öndun, dáleiðsla (hypnobirt)
- Nudd (strokur og þrýstipunktanudd)
- Stuðningsaðilar: snerting, samkennd
- Rólegt, hlýlegt umhverfi
- Vatn

Question 16

Hvað þarf að hafa í huga þegar verið er að ákveða lyfjameðferð í fæðingu?

Answer 16

• Öryggi móður og barns sé tryggt þannig að lyfjameðferð skaði hvorki móður né barn
• Líkamlegt og sálrænt ástand móður og hennar óskir og þarfir
• Heilbrigðisástand barns / barna í fæðingu
• Hvar er kona stödd í fæðingu, hver er hugsanleg áhrif lyfja á gang fæðingar og hvað er æskilegt magn lyfs

Question 17

Hvað er Petidin?
- Hverjar eru aukaverkanir

Answer 17

Það er stungulyf sem er oft gefið í fæðingu.
Helstu aukaverkanir:
- ógleði og uppköst, svimi, sljóleiki, sviti. Einnig hugsanlega slævani á öndun móður
- Hamlandi áhrif á framgang fæðingar ef gefið of snemma
- Ef barn fæðist á 1-3klst eftir lyfjagjöf móður er hætta á sljóvgandi áhrifum á nýburann við fæðingu þ.e léleg öndun og minnkaðri súrefnismettun (Nalorphine og Narcan eru antagonistar Petidíns og ef barn fæðist á áhættutíma er ýmist móður gefið lyfið í æð rétt fyrir fæðingu eða útþynntu lyfi sprautað í naflastreng barns eftir fæðingu ef þörf krefur)

Question 18

Hvað gera innöndunarlyf og hvað er yfirleitt gefið?

Answer 18

• Glaðloft er algengast (Nitrogen monoxide)
• Yfirleitt gefið blandað 50% glaðloft og 50% O2
• Lyfið er verkjastillandi og ef gefið er með Petidíni og Phenergan þá eykur það verkun þeirra lyfja. Konan andar lyfinu að sér í verkjum

Question 19

Hvaða staðdeyfilyf eru notuð og afhverju?

Answer 19

• Lidocain og Marcain
• deyfir spöngina eins og vegna spangarklippingu og þegar þarf að sauma spangarsár

Question 20

Hvað er lendardeyfing (Pudendal deyfing) ?

Answer 20

Gerð á 2.stigi fæðingar og dregur úr óþægindum í leggöngum, spöng og grindarbotni.
Engar sérstakar aukaverkanir en tekur rembingstilfinningu af konunni

Question 21

Hvernig virkar Paracervical deyfing?

Answer 21

• Deyfing nær yfir neðri hluta legsins, legháls og efri þriðjun legganganna.
• Engin deyfing verður á spangarsvæði
• Hefur lítil áhrif á framgang fæðingar.
• Getur hugsanlega valdið eiturverkunum á fóstur (bradycardia) ef lyf frásogast hratt

Question 22

Hvað er mænurótardeyfing (epidural)?

Answer 22

• Staðdeyfilyf (Marcain) sprautað í epidura slíður sem liggur utan á mænu –> dregur úr sársauka vegna legsamdrátta, minnkuð tilfinning í kvið, leggöngum og neðri útlimum

Question 23

Hverjir geta verið áhrifaþættir á fæðingarreynslu kvenna?

Answer 23

• Væntingar
• Áhættufæðingar / óvæntar ógnandi uppákomur í fæðingu
• Félagslegir þættir
• Líðan konu: líkamleg og andleg
• Persónuleikaþættir
• Stuðningur / samskipti í fæðingunni

Question 24

Hvað er fæðingarótti?

Answer 24

33-34% kvenna upplifa erfiðar og meiðandi fæðingar. Talið aðsumar þeirra upplifi áfallastreitu eða -röskun í kjöflar fæðingar (um 1,5-6%)

Question 25

Hverjar geta verið afleiðingar erfiðarar fæðingarreynslu og áfallastreitu/- röskunar?

Answer 25

• Áhrif á samband parsins og kynlíf
• Tengslamyndun
• Framtíðarbarneignir